Budsław

agromiasteczko na Białorusi

Budsław (biał. Будслаў) – agromiasteczko na Białorusi w rejonie miadziolskim, leży na wysokości 172 m n.p.m., nad rzeką Serwecz (dopływem Wilii). W 1996 r. liczyło 718 mieszkańców.

Budsław
Будслаў
Ilustracja
Państwo

 Białoruś

Obwód

 miński

Rejon

miadziolski

Wysokość

172 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności


561[1]

Nr kierunkowy

+375 1797

Kod pocztowy

222510

Tablice rejestracyjne

5

Położenie na mapie obwodu mińskiego
Mapa konturowa obwodu mińskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Budsław”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Budsław”
Ziemia54°47′10″N 27°27′15″E/54,786111 27,454167

Położony w historycznym powiecie oszmiańskim (cząstka Wileńszczyzny), 150 km na północ od Mińska, 18 km na północ od Dołhinowa, 16 km na północny wschód od Krzywicz, 26 km na północny wschód od Kniahinina, 12 km na północ od autostrady R29, 3 km na wschód od stacji kolejowej w Budsławiu linii kolejowej KrólewszczyznaMołodeczno. We wsi znajduje się pobernardyński kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, wzniesiony w stylu późnobarokowym, ośrodek kultu jednego z najbardziej czczonych przez białoruskich katolików cudownego obrazu Budsławskiej Bogurodzicy.

Miasto królewskie lokowane w 1504 roku, położone było w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego[2].

Nazwa osady (biał. Буда, Буцлаў, Будцлаў) pochodzi od słowiańskiego imienia Budsław (Будслав) mającego oznaczać „mistrza budowlanego”. Według starych podań osada poprzednio nosiła nazwę „Sławna Buda”. Zgodnie z ustna tradycja mieszkańców nazwa osady mogła być wzięta od bud (szałasów), w których mieszkali mnisi w pierwszych kilkudziesięciu latach (po 2-4 w jednej budzie) po nadaniu im ziemi (1504).

Historia

edytuj

Okres międzywojenny

edytuj

Od jesieni 1919 roku Budsław znajdował się na terenach wyzwolonych od bolszewików – był miejscem stacjonowania m.in. 7 pułku ułanów. Z inicjatywy Towarzystwa Straży Kresowej[4] w gmachu kina powołano do życia Koła Młodych oraz Dom Ludowy, dysponujący dużą salą ze sceną teatralną oraz innymi pomieszczeniami dla prac kulturalno-oświatowych. W zajęciach artystycznych, przedstawieniach, zabawach prowadzonych zgodnie zarówno po polsku, jak i po białorusku brała udział zarówno miejscowa młodzież białoruska i polska, jak i uzdolnieni artystycznie ułani. Oprócz czasopism polskich były sprowadzane także białoruskie.

Prowadzenie Domu Ludowym działalności kulturalnej we współpracy z działaczami białoruskimi, także po białorusku było negatywnie oceniane przez władze starostwa i ziemiaństwa. Wiosną 1920 roku w Domu Ludowym w Budsławiu zaczęto przygotowywać kurs dla nauczycieli języka polskiego powiatu wilejskiego.

8 maja 1920 roku w Budsławiu 8 pułk piechoty Legionów obchodził święto pułku. Mszę polową odprawił ks. biskup Bandurski. Po mszy św. ks. biskup został powitany przez wszystkie organizacje, na czele z członkami Koła Młodzieży Wiejskiej i Domu Ludowego.

W wyniku pierwszej ofensywy bolszewickiej na Białorusi z połowy maja 1920 r. Budsław zajęli bolszewicy. Wcześniej dzięki pomocy miejscowej ludności udało się wywieźć do Mołdeczna całą zawartość składu amunicyjnego. W wyniku udanego kontrataku wojsk polskich na Białorusi z początku czerwca 1920 roku Budsław został opuszczony przez bolszewików, którzy uciekając, spalili na rzece most i szereg budynków.

W okresie międzywojennym był położony w granicach Polski, w ówczesnym powiecie wilejskim województwa wileńskiego, siedziba wiejskiej gminy Budsław. Do 17 września 1939 miejscowość stanowiła garnizon macierzysty batalionu KOP „Budsław” i 1 szwadronu kawalerii KOP Budsław[5].

Demografia

edytuj
  • 1848 – 259 osób w 48 gospodarstwach
  • 1859 – 485 osób w 68 gospodarstwach [1]
  • 1868 – 259 osób w 48 gospodarstwach
  • 1885 – 327 osób w 50 gospodarstwach
  • 1907 – 435 osób w 61 gospodarstwach
  • 1921 – 626 osób w 116 gospodarstwach [3]
  • 1970 – 859 osób w 318 gospodarstwach
  • 1996 – 721 osób w 300 gospodarstwach
  • 1997 – 718 osób w 302 gospodarstwach [4]

Gospodarka

edytuj

Za polskich czasów w miasteczku znajdowała się gminna rada, młyn wodny, tartak, apteka, bank, karczma oraz co poniedziałkowe targi. Obecnie w Budsławiu znajduje się siedziba leśnictwa, szkoła podstawowa, dom kultury, kombinat usługowy oraz urząd pocztowy.

Dziedzictwo kulturowe

edytuj
  • Otoczony kultem obraz Matki Boskiej Budsławskiej
  • Plebania (ХІХ w).
  • Ruiny pałacowo-parkowego założenia Oskierków (XVIII-XX w). Zdewastowany w 1945 r.

Obiekty zniszczone

edytuj

Pałac Oskierków (XVIII w). Zniszczony w 1945 r.

Urodzeni w Budsławiu

edytuj

Pobliskie osady

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
  2. Stanisław Alexandrowicz, Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII w., w: Acta Baltico‑Slavica t. 7, 1970, s. 90.
  3. a b c d e f Relacja Ireny Kułakowskiej, ur. 1927 w Oleszkach k. Budsławia.
  4. Kajetan Rożnowski, Dziennik www-wilno.bloog.pl. www-wilno.bloog.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-05)]..
  5. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
  6. Будслав: удивительное место с удивительной историей. 2009-01-07. [dostęp 2012-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-03)]. (ros.).
  7. В Будславе установлен крест из бревен Виленского монастыря. [dostęp 2012-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-19)]. (ros.).

Bibliografia

edytuj
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924−1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.

Linki zewnętrzne

edytuj