Budynek Bernardyńska 6 w Bydgoszczy
Budynek Bernardyńska 6 w Bydgoszczy – zabytkowy budynek oświatowy, położony przy ul. Bernardyńskiej 6-8 w Bydgoszczy.
 nr rej. A/675 z 30 września 1992
| |
 Fasada od zachodu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Bernardyńska 6-8 |
| Styl architektoniczny |
historyzm z elementami neogotyckimi i neoromańskimi |
| Kondygnacje |
4 |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°07′13″N 18°00′25″E/53,120278 18,006944
| |
Położenie edytuj
Budynek stoi we wschodniej pierzei ul. Bernardyńskiej, oddzielony od niej skwerem. Przed budynkiem znajduje się pomnik Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego w Bydgoszczy.
Historia edytuj
Okres pruski edytuj
Budynek został wzniesiony w końcu lat 60. XIX wieku dla Ewangelickiego Seminarium Nauczycielskiego, zaliczanego do średnich szkół państwowych w Bydgoszczy[1]. Seminarium zostało utworzone 1 maja 1820 r. jako jedna z trzech placówek tego typu w Wielkim Księstwie Poznańskim[2]. Placówka kształciła nauczycieli miejskich i wiejskich szkół elementarnych. Początkowo miała charakter symultaniczny. Od 1822 r. decyzją ministerialną przystąpiono do rozdzielenia szkolnictwa ewangelickiego od placówek, do których uczęszczała młodzież innych wyznań. W przypadku seminarium bydgoskiego zdecydowano, iż będzie ono kształcić nauczycieli wyznania ewangelickiego, zaś seminarium w Poznaniu zostanie przekształcone w szkołę dla nauczycieli katolików. Ostatecznie koncepcja ta upadła i zarządzeniem gabinetowym z 25 lipca 1825 w Bydgoszczy powołano odrębne seminarium katolickie[3].
Seminarium ewangelickie nabrało charakteru niemieckiego od 1825 r., a w 1829 r. zostało ulokowane w zlikwidowanym przez władze pruskie klasztorze bernardynów. W jego organizacji i rozwoju istotne zasługi miał bydgoski radca regencyjny Gustav Runge, od 1865 r. Honorowy Obywatel Bydgoszczy[3].
Pobliski kościół pobernardyński w 1830 r. oddano do użytku gminie ewangelickiej, a w 1860 r. został przeznaczony na symultaniczny kościół garnizonowy. W latach 1864-1865 dokonano gruntownej przebudowy klasztoru i kościoła pobernardyńskiego pod kierunkiem Ferdinanda von Quasta, piastującego od roku 1843 urząd konserwatora zabytków na terenie Prus. W trakcie prac restauracyjnych m.in. zlikwidowano znajdujące się od strony zachodniej krużganki z kopułowymi kaplicami w narożach i wolno stojącą kaplicę loretańską[1].
W latach 1867-1872 r. w sąsiedztwie przebudowanego klasztoru wzniesiono budynek szkolny, przeznaczony dla przeżywającego rozkwit seminarium ewangelickiego. W tym czasie było ono szkołą trzyletnią; posiadało szkołę ćwiczeń i dwuletnią preparandę dla kandydatów, którzy nie posiadali dostatecznego przygotowania do podjęcia nauki w zakładzie. Seminarium finansowane było ze środków państwowych. Program nauczania – oprócz przedmiotów ogólnych i pedagogicznych – uwzględniał naukę śpiewu i gry na instrumentach, a także sadownictwa i prac ręcznych[4].
W latach 1870-1872 r. na zachód od budynku wytyczono nową ulicę Bernardyńską z mostem przez Brdę, a w 1880 r. na skwerze przed budynkiem odsłonięto pruski pomnik poległych dla upamiętnienia oficerów i żołnierzy poległych na frontach kampanii wojennych prowadzonych przez Królestwo Prus (wojny: z Danią 1864, Austrią 1866 i Francją 1870-1871). W 1922 r. pomnik zlikwidowano, a w jego miejscu w 1925 r. bydgoszczanie ustawili Pomnik Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego[5].
Okres międzywojenny edytuj
Po przejściu Bydgoszczy w granice II Rzeczypospolitej w 1920 r. i masowym odpływie Niemców z miasta, seminarium ewangelickie straciło rację bytu. W miejscu wygaszanego do 1923 r. seminarium ulokowano przeniesioną z Poznania Akademię Rolniczą, która miała charakter uczelni wyższej[6]. Była to 2,5 letnia Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego, do której przyjmowano kandydatów w wieku powyżej 17 lat, z ukończoną 6. klasą średniej szkoły ogólnokształcącej i z roczną praktyką w gospodarstwie wiejskim. Miała dwa wydziały: melioracyjno-mierniczy i kobiecego gospodarstwa wiejskiego. Placówka ta nie zdążyła rozwinąć właściwej działalności, gdyż w październiku 1922 r. decyzją władz oświatowych została przeniesiona do Cieszyna[6]. Jej pomieszczenia zajęła trzyletnia męska Państwowa Średnia Szkoła Rolnicza. W 1927 r. uczyło się w niej 86 uczniów, z tego 46 pochodzących z gospodarstw wiejskich. W 1935 r. przekształcono ją w pierwsze w kraju Państwowe Liceum Rolnicze, kończące się egzaminem dojrzałości, który zapewniał prawo wstępu na wyższe uczelnie[6].
Budynek szkolny zapewniał placówkom doskonałe warunki lokalowe. Na wschodnim zapleczu posesji znajdował się obszerny ogród warzywno-owocowy, a ponadto do szkoły należało specjalne gospodarstwo rolne w Biedaszkowie o areale 90 ha, specjalizujące się w hodowli zwierząt[6].
Okres po 1939 r. edytuj
W czasie okupacji hitlerowskiej w budynku mieścił się Niemiecki Urząd Pracy. Po zakończeniu II wojny światowej początkowo znajdował się w nim polski Urząd Pracy, a następnie Technikum Rolnicze. W końcu lat 60. XX w. ulokowano w budynku filię poznańskiej Wyższej Szkoły Rolniczej z kierunkami kształcenia: rolnictwo i zootechnika (od 1972 r.) W 1971 r. po przekształceniu Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu w Akademię Rolniczą, nastąpiło usamodzielnienie filii tej uczelni w Bydgoszczy jako Zamiejscowego Wydziału Rolniczego z Oddziałem Zootechnicznym[7]. Siedzibę wydziału zlokalizowano w budynku przy ul. Bernardyńskiej 6, a także posiadał on obiekty przy ul. Hetmańskiej, Mazowieckiej i w Osielsku. W tym czasie pracowało w nim 80 nauczycieli akademickich, w tym 17 samodzielnych pracowników naukowych. W 1974 r. po połączeniu Wyższej Szkoły Inżynierskiej z bydgoskim Zamiejscowym Wydziałem Rolniczym powstała Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy, zaś w budynku uzyskał swą siedzibę Wydział Rolniczy. W 1975 r. wydział ten jako pierwszy na uczelni uzyskał uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora w dziedzinie nauk rolniczych, w dyscyplinie agrotechnika[7].
Po 1991 r. poprawiła się sytuacja lokalowa wydziału, gdyż część jednostek przeniesiono do Ośrodka ATR w Fordonie oraz do budynku przy ul. Kordeckiego. W 1996 r. na Wydziale Rolniczym zostało uruchomione studium doktoranckie. Od 2006 r. w budynku znajduje się Wydział Rolnictwa i Biotechnologii Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich.
Architektura edytuj
Budynek reprezentuje styl historyzujący z elementami neogotyckimi i neoromańskimi. Jest wzniesiony na rzucie zbliżonym do prostokąta, podpiwniczony, dwupiętrowy. Ryzalit frontowy zwieńczony jest trójkątnie, z wieżyczką, która pierwotnie mieściła dzwon. W górnej kondygnacji ryzalitu znajdują się wysokie okna, zamknięte łukiem pełnym. Ceglane elewacje podzielone są wąskimi lizenami oraz zdobione arkadkowym gzymsem koronującym[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Okoń Emanuel, Tandecki Janusz. Bydgoszcz – historia i rozwój przestrzenny. [w:] Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997.
- ↑ Historia Bydgoszczy. Tom I. Do roku 1920: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa-Poznań 1991. ISBN 83-01-06666-0, s. 498.
- ↑ a b Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom VI. Bydgoszcz 2000. ISBN 83-85327-58-4, s. 90.
- ↑ Historia Bydgoszczy. Tom I. Do roku 1920: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa-Poznań 1991. ISBN 83-01-06666-0, s. 590.
- ↑ Romaniuk Marek: Bydgoski „Pomnik Poległych”. [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 7. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2002.
- ↑ a b c d Historia Bydgoszczy. Tom II. Część pierwsza 1920-1939: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 1999. ISBN 83-901329-0-7, s. 674-697.
- ↑ a b Historia szkolnictwa wyższego w Bydgoszczy, Zygmunt Mackiewicz (red.), Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 2004, s. 35-46, ISBN 83-917322-7-4, OCLC 749591797.
- ↑ Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6.
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008.
- Umiński Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik: Bydgoszcz: Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy”, 1996.