Wikipedia

Budynek poczty przy ul. Jana III Sobieskiego 7 w Sanoku

(Przekierowano z Budynek poczty przy ul. Jana III Sobieskiego w Sanoku)

Budynek poczty przy ul. Jana III Sobieskiego 7 – budynek poczty w Sanoku, zniszczony podczas II wojny światowej.

Budynek poczty
przy ul. Jana III Sobieskiego 7
Ilustracja
Budynek poczty (pośrodku)
Państwo

 Polska

Miejscowość

Sanok

Adres

ul. Jana III Sobieskiego 7
(Śródmieście)

Typ budynku

gmach

Architekt

Wilhelm Szomek

Inwestor

Wilhelm Szomek

Ukończenie budowy

1903

Zniszczono

1944

Położenie na mapie Sanoka
Mapa konturowa Sanoka, w centrum znajduje się punkt z opisem „Budynek pocztyprzy ul. Jana III Sobieskiego 7”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Budynek pocztyprzy ul. Jana III Sobieskiego 7”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Budynek pocztyprzy ul. Jana III Sobieskiego 7”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Budynek pocztyprzy ul. Jana III Sobieskiego 7”
Ziemia49°33′43,5″N 22°12′14,6″E/49,562083 22,204056
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia edytuj

Projektantem budynku był Wilhelm Szomek, który wybudował go na własnym areale[1][2]. Budowa została ukończona w 1903[3]. Znajdował się na rogu ulic ul. Jana III Sobieskiego (od ściany wschodniej) i Sokolej (od ściany południowej)[3]. Pierwotnie gmach figurował pod numerem konskrypcyjnym 339, a potem pod adresem ul. Jana III Sobieskiego 5[4]. W trakcie istnienia gmachu sąsiadował z kamienicą przy ul. Jana III Sobieskiego 12 (leżąca na wschód) i z budynkiem gimnazjum (położony na południe).

Po wydzierżawieniu obiektu przez Wilhelma Szomka w schyłkowym okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej w gmachu funkcjonowała c. k. poczta[5][1][6][7][8]. DO końca istnienia Austro-Węgier tj. 1918 nad bramą wejściową widniały: godło państwowe w centrum, a po bokach herb Sanoka i Herb Galicji i Lodomerii[1].

Pod koniec XIX wieku zarządcą poczty w Sanoku był Gustaw Heym[9]. W kwietniu 1912 starszym zarządcą poczty w Sanoku został mianowany Bolesław Filasiewicz[10], później określany mianem naczelnika[11]. Podczas I wojny światowej w trakcie okupacji rosyjskiej Sanoka na początku 1915 w gmachu urządzono szpital, a pocztę przeniesiono do domu Ładyżyńskiego przy ul. Zamkowej[12].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okresie II Rzeczypospolitej w budynku działał Urząd Pocztowy i Telegraficzny w Sanoku[13][3]. Nad położonym w rogu budynku wejściem był umieszczone Godło Polski i herb Sanoka[14]. W gmachu poczty na parterze istniał westybul, w którym zlokalizowane były punkty (okienka) obsługi klientów[1]. Na powierzchni piętra funkcjonowały biura urzędu pocztowego, zaś od strony wschodniej mieściło się mieszkanie naczelnika poczty[1]. Przy budynku utworzono na podwórzu parowały ambulansy pocztowe[1]. W 1931 właścicielem parceli pod adresem ul. Jana III Sobieskiego 7 pozostawał Wilhelm Szomek[4]. Do końca istnienia II Rzeczypospolitej budynek poczty figurował pod tym adresem[15]. W 1939 naczelnikiem poczty był Tomasz Kocyłowski[1].

Podczas II wojny światowej i trwających walk w Sanoku w ramach frontu wschodniego obecna ulica Jana III Sobieskiego (w okresie okupacji niemieckiej przemianowana na Kasernenstrasse[16]) była terenem zmagań zbrojnych; w budynku gimnazjum bronili się Niemcy, którzy celowo spalili budynek poczty na przełomie lipca[17] i sierpnia 1944[1][14] (według innej wersji miał zostać trafiony pociskiem artyleryjskim[18]). Gmach uległ zniszczeniu i nie został już odbudowany[1]. W sierpniu 1944 pocztę ulokowano w kamienicy przy ulicy Adama Mickiewicza 4[1]. Według wspomnień Alfreda Burnatowskiego pocztę uruchomiono ponownie we wrześniu 1944[19].

W 1950 pozostałe po budynku cegły nabyła Maria Wielhorska, córka Wilhelma Szomka[17]. W późniejszym czasie w miejscu istnienia budynku poczty, na rogu ulicy Jana III Sobieskiego i ulicy Sokolej (w międzyczasie ulicy Andrzeja Frycza Modrzewskiego), powstała piekarnia Michała Jadczyszyna[1][20]; obecnie figuruje pod adresem Jana III Sobieskiego 9[21].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Stefan Stefański. Poczta w Sanoku. „Tygodnik Sanocki”. Nr 15 (98), s. 11, 8 września 1993. 
  2. ↑ Paweł Nestorowicz: Boża rola. Przyczynek do historii cmentarzy sanockich w 110-tą rocznicę konsekracji cmentarza przy ul. Rymanowskiej. Sanok: 2005, s. 48.
  3. ↑ a b c Kamienica 2013 ↓, s. 90.
  4. ↑ a b Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 47.
  5. ↑ Rozporządzeniem C. K. Ministra Handlu w 1885 urząd pocztowy w Sanoku został zamieniony w rządowe biuro poczt i telegrafów, zob. Kronika. „Echo z nad Sanu”. Nr 29, s. 3, 15 listopada 1885. 
  6. ↑ Maria Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce. Cz. I. Sanok: Artiv-Druk, 2001, s. 56, 66. ISBN 83-915485-0-3.
  7. ↑ Maria Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. II. Sanok: 2001, s. 9. ISBN 83-915388-1-8.
  8. ↑ Maria Łapiszczak, Borys Łapiszczak: Królewskie Wolne Miasto Sanok i inne miasta galicyjskie w C.K. Austrii na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. IV. Sanok: Poligrafia, 2002, s. 128. ISBN 83-915388-2-6.
  9. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi Zjednoczonego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie za rok 1890. Kraków: 1891, s. 45.
  10. ↑ Kronika. Mianowanie, „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, 3 (15), 14 kwietnia 1912, s. 3.
  11. ↑ Kronika. Chwalebna nowość. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 28, s. 3, 5 lipca 1914. 
  12. ↑ Karol Zaleski, Pamiętnik dr Karola Zaleskiego, (zespół 25, sygn. 13), Archiwum Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, s. 85.
  13. ↑ Edmund Słuszkiewicz: Przewodnik po Sanoku i Ziemi Sanockiej. Sanok: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1938, s. 69.
  14. ↑ a b Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 266. ISBN 978-83-60380-26-0.
  15. ↑ Szematyzm podziału administracyjnego Rzeczypospolitej Polskiej wraz ze skorowidzem gmin wiejskich i miejskich oraz oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów państwowych. Przemyśl–Warszawa: 1937, s. 143.
  16. ↑ Kamienica 2013 ↓, s. 94.
  17. ↑ a b Kamienica 2013 ↓, s. 179.
  18. ↑ Jan Zacharski. Podróż sentymentalna. „Rocznik Sanocki”. Tom IX, s. 387, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  19. ↑ Alfred Andrzej Burnatowski: Dziennik młodzieńca. Sanok: Exodus, 1992, s. 27.
  20. ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 266–267. ISBN 978-83-60380-26-0.
  21. ↑ Tomasz Jadczyszyn. Firma Produkcyjno-Handlowa „Wanda”. aleo.com. [dostęp 2021-10-04].

Bibliografia edytuj

  • Stanisław Dobrowolski: Kamienica. Edelheitowie – Trendotowie – Jankowscy w Sanoku. Krosno – Sanok: Ruthenus, 2013. ISBN 978-83-7530-234-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Budynek_poczty_przy_ul._Jana_III_Sobieskiego_7_w_Sanoku&oldid=71909580”