Burgrabice
Burgrabice (daw. Borkowice, niem. Borkendorf[4]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Głuchołazy[5][6]. Historycznie leży na Dolnym Śląsku, na ziemi nyskiej. Położona jest na terenie Przedgórza Paczkowskiego, będącego częścią Przedgórza Sudeckiego. Przepływa przez nią rzeka Mora.
| Artykuł | 50°21′13″N 17°16′24″E |
| - błąd | 39 m |
| WD | 50°20'N, 17°19'E, 50°21'23.47"N, 17°16'57.72"E |
| - błąd | 2323 m |
| Odległość | 4029 m |
| ||||
| ||||
 Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  opolskie
| |||
| Powiat | nyski | |||
| Gmina | Głuchołazy | |||
| Wysokość | 240–280[1] m n.p.m. | |||
| Liczba ludności (2011) | 690[2] | |||
| Strefa numeracyjna | 77 | |||
| Kod pocztowy | 48-340[3] | |||
| Tablice rejestracyjne | ONY | |||
| SIMC | 0494663 | |||
Położenie na mapie gminy Głuchołazy   Burgrabice | ||||
Położenie na mapie Polski  Burgrabice | ||||
Położenie na mapie województwa opolskiego  Burgrabice | ||||
Położenie na mapie powiatu nyskiego  Burgrabice | ||||
 50°21′13″N 17°16′24″E/50,353611 17,273333
| ||||
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Do miejscowości należy także przysiółek Przesieki[5][6].
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 690 osób[2].
GeografiaEdytuj
PołożenieEdytuj
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 2 km od granicy z Czechami, we wschodniej części Przedgórza Paczkowskiego. Należy do Euroregionu Pradziad[7]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Mora.
Środowisko naturalneEdytuj
W Burgrabicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +7,9 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Burgrabic wynoszą 602 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].
NazwaEdytuj
W 1284 r. miejscowość została wymieniona pod nazwą Burgravici[4]. Dawna nazwa miejscowości to Borkowice, obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946[9].
HistoriaEdytuj
Miejscowość lokowana przed 1300 rokiem[1]. Jest przykładem kolonizacji w formie leśno-łanowej[10].
W 1945 przez Burgrabice wiodła trasa marszu śmierci więźniów obozu Auschwitz-Birkenau; w miejscowości zamordowano 86 więźniów[4].
Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 10 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Burgrabicach[11].
W latach 1945–1950 Burgrabice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego.
W latach 1945–1954 siedziba gminy Burgrabice.
W Burgrabicach znajdowały się kamieniołomy marmuru. W okolicy przystanku PKS odsłonięto marmurowy pomnik Tysiąclecia Państwa Polskiego[1].
ZabytkiEdytuj
Na listę zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są[12]:
- kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, wzmiankowany w 1442 roku[4], renesansowy z XVI wieku, przebudowany na barokowy ok. 1715 roku, rozbudowany w latach 1913–1914 przez dodanie w miejsce wieży neobarokowej części centralnej
- Budynek składa się z trzech części: gotyckiego prezbiterium, krótkiej nawy oraz centralnej nawy w stylu bizantyjskim, z latarnią. W południowej kruchcie znajduje się późnogotycki portal z 1562 roku. Od zachodu w niszy znajduje się drewniana rzeźba apostoła Bartłomieja z XV albo XVI wieku. Rzeźbiony ołtarz pochodzi z XVIII wieku. Wewnątrz kościoła znajdują się, oprócz głównego ołtarza także dwa barokowe ołtarze boczne, cztery obrazy rokokowe oraz rzeźby[1][4].
- dwór z przełomu XVI i XVII wieku, zbarokizowany w okresie późniejszym[1] (być może nieistniejący),
- spichrz z przełomu XVIII i XIX wieku.
Inne zabytki:
- kaplica pogrzebowa z 1830 roku, wcześniej grobowiec rodzinny właścicieli Burgrabic; na ścianie, obok wejścia, znajdują się dwa kamienne epitafia ludzi świeckich, które prawdopodobnie znajdowały się w kościele a zdjęto je podczas przebudowy:
- epitafium kobiety z rytą postacią zmarłej, z datą 1575,
- epitafium mężczyzny z napisem Hauptmann von Jesenik, z datą 1562
- plebania z początku XIX wieku,
- jedna ze starych mis podpompowych znajduje się w Lapidarium UAM w Poznaniu (marmur ze Sławniowic).
Kościół od strony ulicy
Kaplica pogrzebowa
Ludzie urodzeni w BurgrabicachEdytuj
- Joseph Krautwald (1914–2003), rzeźbiarz
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e Wycieczki dalsze. W: Zbygniew Martynowski, Krzysztof R. Mazurski: Głuchołazy i okolice. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i turystyka”, 1977, s. 51–52. (pol.)
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1640 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c d e Głuchołazy – Sołectwo Burgrabice – (240 – 280 m n.p.m.), niem. Borkendorf (pol.). Urząd Miejski w Głuchołazach. [dostęp 2015-09-30].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Mapa interaktywna, emapy.com [dostęp 2020-11-23].
- ↑ Klimat: Burgrabice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-11-23].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ trójpolówka.
- ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] (pol.).
- ↑ ED: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2015 r. – woj. opolskie (pol.). Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2015-06-30. s. 60. [dostęp 2015-09-30].
BibliografiaEdytuj
- Słownik Geografii Turystycznej Sudetów. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, tom 21 A-M, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 2008, s. 159–164.