Butan

związek chemiczny, czwarty alkan

Butan, C
4
H
10
organiczny związek chemiczny z grupy węglowodorów nasyconych, czwarty homolog w szeregu homologicznym alkanów. Jego izomerem jest izobutan.

Butan
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C4H10

Inne wzory

CH
3
CH
2
CH
2
CH
3
CH
3
(CH
2
)
2
CH
3

Masa molowa

58,12 g/mol

Wygląd

bezbarwny gaz[1], prawie bezwonny[2]

Identyfikacja
Numer CAS

106-97-8

PubChem

7843

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Zastosowanie edytuj

Właściwości edytuj

Butan jest nierozpuszczalny w wodzie, a rozpuszczalny w etanolu i eterze dietylowym. Występuje w ropie naftowej. Po spaleniu całkowitym kilograma tego węglowodoru powstaje ok. 1,5 kg wody i ok. 3 kg dwutlenku węgla:

2C
4
H
10
+ 13O
2
→ 8CO
2
+ 10 H
2
O

Wpływ na organizm człowieka edytuj

Butan po inhalacji dostaje się do krwiobiegu i w ciągu kilku sekund wywołuje odurzenie, dlatego jest często stosowaną substancją odurzającą[8]. W tym celu wykorzystywane jest najczęściej paliwo do zapalniczek. W takiej formie był np. najczęściej nadużywaną substancją lotną w Wielkiej Brytanii w latach 1971–2004 (>38%), a w 2004 r. był przyczyną 52% zgonów związanych z wdychaniem substancji lotnych[9]. Wdychanie butanu może powodować euforię, senność, utratę przytomności, asfiksję, zaburzenia rytmu serca, wahania ciśnienia krwi i chwilową utratę pamięci, w przypadku nadużywania bezpośrednio z pojemnika pod wysokim ciśnieniem, a także może prowadzić do śmierci w wyniku uduszenia i migotania komór[8].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d Haynes 2014 ↓, s. 3-76.
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q Butane, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 10030 [dostęp 2015-10-07] (niem. • ang.).
  3. a b c d Butane, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2015-10-07] (ang.).
  4. a b Butan, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-10-07] (ang.).
  5. a b Butane, międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego, Międzynarodowa Organizacja Pracy [dostęp 2015-10-07] (pol. • ang.).
  6. a b Butan (nr 494402) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2015-10-07]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  7. a b Haynes 2014 ↓, s. 16-22.
  8. a b Neurotoxic Effects from Butane Gas [online], thcfarmer.com, 19 grudnia 2009 [dostęp 2023-01-26] (ang.).
  9. M.E. Field-Smith i inni, Trends in death Associated with Abuse of Volatile Substances 1971–2004. Report 19, St George's, University of London, Division of Community Health Sciences, lipiec 2006, ISBN 978-1-8981-8326-6 [zarchiwizowane 2007-03-27] (ang.).

Bibliografia edytuj