CW-5 bis
CW-5 bis – polski szybowiec wyczynowy konstrukcji Wacława Czerwińskiego.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
mieszana |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
maj 1933 |
| Liczba egz. |
20 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
17,6 m |
| Długość |
7,86 m |
| Wysokość |
1,6 m |
| Powierzchnia nośna |
17,4 m² |
| Profil skrzydła |
IAW 192 |
| Masa | |
| Własna |
152 kg |
| Użyteczna |
75 kg |
| Startowa |
227 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna |
44 km/h |
| Prędkość ekonomiczna |
50 km/h |
| Prędkość optymalna |
57 km/h |
| Prędkość holowania |
148 km/h |
| Prędkość min. opadania |
0,61 m/s przy 50 km/h |
| Doskonałość maks. |
25 (przy 57 km/h) |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska, Jugosławia | |
| Rzuty | |
| |
Historia edytuj
Inżynier Wacław Czerwiński rozpoczął konstruowanie szybowca w 1931 roku. Projekt był realizowany na zamówienie Departamentu Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Komunikacji. Miał być to szybowiec przeznaczony do lotów żaglowych i termicznych[1].
W 1932 roku przeprowadzono badania modelu szybowca w Laboratorium Aerodynamicznym Politechniki Lwowskiej, które wykazały, że szybowiec może nie spełnić przyjętych założeń co do planowanej doskonałości. Konstruktor dokonał daleko idących zmian w projekcie, m.in. profil płata G-652 został zmieniony na IAW-192. Nowy projekt został oznaczony jako CW-5 bis/33[2].
Prototyp został zbudowany w Warsztatach Szybowcowych ZASPL, na jego budowę Warsztaty otrzymały subwencję Ministerstwa Komunikacji[3]. Oblatany został wykonany na lotnisku w Skniłowie przez Szczepana Grzeszczyka w maju 1933 roku. Przeprowadzone próby wykazały bardzo dobre właściwości lotne szybowca, jego zaletą była duża sztywność płata. Efektem prób w locie była zmiana konstrukcji tyłu kadłuba polegająca na odchyleniu w górę jego osi, co pozwoliło zwiększyć kąt natarcia skrzydła przy starcie. Dodano również osłonę kabiny zamiast wiatrochronu[2].
Egzemplarze seryjne oznaczono jako CW-5 bis/34, pierwsze były ukończone w 1934 roku i przekazane do eksploatacji w szkołach szybowcowych w Bezmiechowej i Ustianowej. Piloci na tych szybowcach zaczęli bić rekordy krajowe i międzynarodowe. 5 października 1934 roku Wanda Modlibowska ustanowiła kobiecy rekord Polski w długotrwałości lotu osiągając czas 9 h 30 min, 26 kwietnia 1935 roku Piotr Mynarski wykonał pierwszy w Polsce przelot docelowo-powrotny na odległość 15,8 km[4], 4 października 1935 roku Zbigniew Żabski osiągnął wysokość 2540 m[5].
W 1935 roku powstała ulepszona wersja szybowca oznaczona CW-5 bis/35. Zwiększono przekrój tyłu kadłuba oraz w konstrukcji drewno sosnowe zastąpiono świerkowym. Zmniejszyło to opory szkodliwe, zwiększyło wytrzymałość kadłuba i zmniejszyło ciężar szybowca o 8 kg. Dzięki tym zmianom szybowiec został dopuszczony do wykonywania akrobacji.
Michał Blaicher z Wojskowego Obozu Szybowcowego wprowadził w konstrukcji kilka drobnych zmian, m.in. mocowania zastrzałów otrzymały owiewki, zmieniono osłonę kabiny, kadłub i płat szlifowano aby zmniejszyć opór aerodynamiczny. Szybowiec został oznaczony jako CW-5 bis/35/WOS i został zbudowany w kilku egzemplarzach. W 1936 roku przerobił kolejny egzemplarz CW-5 bis/35, w którym zmienił usterzenie płytowe na tradycyjne ze statecznikiem, skrócił kadłub, zmienił profil i obrys płata. Tak przekonstruowany szybowiec oznaczono początkowo WOS[6]. a później WOS-37[2]. W programie VI Krajowych Zawodów Szybowcowych w Masłowie wymieniany jest WOS typ B 38 jednak brak jest informacji o szczegółach tej konstrukcji[7].
Żaden ze zbudowanych szybowców CW-5 bis i WOS nie przetrwał II wojny światowej.
Konstrukcja edytuj
Jednomiejscowy szybowiec wyczynowy w układzie zastrzałowego górnopłatu[1][2].
Kadłub o konstrukcji półskorupowej, przekroju owalnym, kryty całkowicie sklejką. Kabina pilota zakryta, tablica przyrządów wyposażona w busolę, prędkościomierz, wysokościomierz, wariometr i zakrętomierz[3]. Z przodu kadłuba umieszczony zaczep do startu z lin gumowych.
Skrzydło dwudzielne o obrysie prostokątno-eliptycznym, dwudźwigarowe, podparte dwoma parami zastrzałów. Do pierwszego dźwigara kryte sklejką, dalej płótnem. Wyposażone w dwudzielne lotki sterowane za pomocą linek.
Usterzenie poziome płytowe zamocowane powyżej kadłuba na wysięgnikach, statecznik pionowy wykonany jako integralna część kadłuba. Stateczniki kryte sklejką, powierzchnie sterów płótnem. Napęd sterów linkowy.
Podwozie jednotorowe złożone z podkadłubowej amortyzowanej płozy jesionowej i metalowej płozy ogonowej.
Bibliografia edytuj
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Nowe szybowce konstrukcji inż. W. Czerwińskiego. „Skrzydlata Polska”. 3/1935, s. 70-72, marzec 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
- ↑ a b c d Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976, s. 386-390.
- ↑ a b Nowy szybowiec rekordowy. „Życie Technickie”. 8-9/1933, s. 25-26, maj-czerwiec 1933. Lwów: Organ Kół Naukowych Polskiej Młodzieży Akademickiej Wyższych Uczelni Akademickich w Polsce i Wolnem Mieście Gdańsku.
- ↑ Szczegóły ostatnich wyczynów szybowcowych. „Skrzydlata Polska”. 7/1935, s. 182-183, lipiec 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
- ↑ CW-5 bis, 1933. samolotypolskie.pl. [dostęp 2019-04-04]. (pol.).
- ↑ Przegląd ostatnich polskich szybowców. „Skrzydlata Polska”. 8/1937, s. 194, sierpień 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
- ↑ Program oficjalny VI Krajowych Zawodów Szybowcowych : lotnisko Masłów k/Kielc w dniach 10-23 lipca 1938 r.. Warszawa: B-cia Drapczyńscy, 1938. OCLC 833948697.