Caetano Veloso

Caetano Veloso właśc. Caetano Emanuel Vianna Telles Velloso (ur. 7 sierpnia 1942 w Santo Amaro) – brazylijski piosenkarz, kompozytor, gitarzysta, jeden z głównych przedstawicieli piosenki autorskiej w swoim kraju, a także pisarz i działacz polityczny. Veloso jest jednym z głównych inicjatorów i uczestników ruchu Tropicalismo, specyficznie brazylijskiego zjawiska, które powstało w latach 60. XX w. w Brazylii za czasów dyktatury wojskowej i oznaczało połączenie teatru, poezji i muzyki w całość. W ruchu uczestniczyła też siostra artysty, piosenkarka Maria Bethânia.

Caetano Veloso

Caetano Veloso (2015)
Imię i nazwisko	Caetano Emanuel Vianna Telles Velloso
Data i miejsce urodzenia	7 sierpnia 1942 Santo Amaro
Instrumenty	gitara
Gatunki	piosenka autorska, MBP, tropicalismo, rock psychodeliczny, folk rock, bossa nova
Zawód	muzyk (piosenkarz, gitarzysta, kompozytor)
Aktywność	od 1967
Wydawnictwo	RCA, Universal Music Group
Powiązania	Gilberto Gil, Maria Bethânia, Gal Costa, Chico Buarque, Os Mutantes, Jorge Ben, João Gilberto
Odznaczenia
Strona internetowa

Życiorys

Caetano Veloso urodził się jako piąte spośród siedmiorga dzieci José Teles Veloso i Claudionor Viany Teles Veloso. Już w dzieciństwie wykazywał zainteresowania artystyczne: literatura, film, muzyka. W wieku 17 lat zetknął się po raz pierwszy z twórczością João Gilberto, współtwórcy bossa novy. Wkrótce przeniósł się do portowego miasta Salvador, w którym mieszkał Gilberto i które było centrum kultury afro-brazylijskiej w Brazylii.

W 1965 Caetano Veloso wraz z siostrą Marią Bethânią przeniósł się do Rio de Janeiro. Wkrótce potem wygrał lokalny konkurs piosenkarski własną kompozycją Um Dia, po czym udało mu się podpisać pierwszy kontrakt z wytwórnią Philips Records.

Na początku 1967 razem z Bethânią, Gilberto Gilem, Gal Costą, Tomem Zé i zespołem Os Mutantes, Veloso powołał do życia i rozwinął ruch muzyczny, nazwany później Tropicalismo, który łączy w sobie brazylijską muzykę pop, rock and roll oraz muzykę awangardową. Ruch spotkał się ze zróżnicowanym przyjęciem w środowiskach muzycznych. Lewicujące środowiska studenckie i obrońcy tradycyjnej muzyki brazylijskiej zarzucały ruchowi eklektyzm i zbyt duże wpływy obce, zwłaszcza północnoamerykańskie.

Caetano Veloso studiował tymczasem filozofię na Uniwersytecie Federalnym w Bahia. Do jego ulubionych filozofów należeli Jean-Paul Sartre i Martin Heidegger. Lewicowe zapatrywania Veloso spowodowały, że stał się on szybko niewygodny dla rządzącej wówczas Brazylią prawicowej junty wojskowej. Jego piosenki, o wyraźnej wymowie społecznej były często cenzurowane, a niektóre były nawet publicznie zakazane. W 1969 Veloso i Gil zostali aresztowani i spędzili kilka miesięcy w więzieniu, po czym udali się na polityczną banicję do Londynu. Tam kontynuowali działalność muzyczną pod kierunkiem producenta Ralpha Mace’a.

W 1969 ożenił się ze studentką Andréa Gadelha, znaną jako Dedé, siostrą Sandry Gadelha, byłej żony Gilberto Gila; w 1972 urodził im się syn Moreno, który w przyszłości również został piosenkarzem.

W 1972 Veloso powrócił do Brazylii i ugruntował swoją pozycję dojrzałego piosenkarza, umiejętnie łączącego w twórczości rodzimą muzykę z wpływami obcymi. W latach 80. jego popularność przekraczała granice rodzinnego kraju – artysta zaczął być znany w takich krajach jak: Izrael, Grecja, Portugalia, Francja czy byłe kolonie portugalskie w Afryce. Dzięki płycie O Estrangeiro zaczął być znany również w USA. Sukcesom artystycznym Veloso nie towarzyszyły sukcesy w życiu prywatnym – w 1982 nawiązał bliższą znajomość z 13-letnią Paulą Lavigne. W 1983 rozwiódł się z Dedé, a w 1986 ożenił z Lavigne, wówczas 17-latką; urodziło im się dwóch synów: Zeca (1992) i Tom (1997). To małżeństwo również zakończyło się rozwodem (w 2004).

W 1993, na 25-lecie Tropicalismo, Caetano Veloso i Gilberto Gil wydali album Tropicalia 2. Jeden z utworów, Haiti, zwrócił szczególną uwagę odbiorców, ponieważ nawiązał do sytuacji społeczno-politycznej panującej wówczas na Haiti, a także i w samej Brazylii, charakteryzującej się m.in. takimi zjawiskami jak bieda, bezdomność, korupcja, problemy etniczne czy rozprzestrzenianie się choroby AIDS.

Caetano Veloso, Perugia 2006

W 2002 Veloso wydał książkę poświęconą ruchowi Tropicalismo, zatytułowaną Tropical Truth: A Story of Music and Revolution in Brazil.

W 2004 artysta wydał swój pierwszy, w całości anglojęzyczny album zatytułowany A Foreign Sound, zawierający słynne standardy amerykańskiej muzyki rozrywkowej epoki Broadwayu jak: The Carioca (muzyka Vincent Youmans, słowa Edward Eliscu i Gus Kahn), Always (muzyka i słowa Irving Berlin), Manhattan (muzyka Richard Rodgers, słowa Lorenz Hart), Love for Sale (muzyka i słowa Cole Porter) i Something Good (muzyka i słowa Richard Rodgers) ale także i przebój Nirvany, Come as You Are. Album uzupełniło 5 nowych wersji piosenek artysty z jego albumu Caetano Veloso z 1971, nagranych również po angielsku.

We wrześniu 2006 wytwórnia Nonesuch Records wydała w USA kolejny album Caetano Veloso, zatytułowany Cê.

Caetano Veloso ma w swym dorobku również piosenki filmowe, m.in. z filmów Carlos Diegues Tieta do agreste, Michelangelo Antonioniego Eros, Pedro Almodóvara Porozmawiaj z nią czy Julie Taymor Frida; z tą ostatnią ubiegał się o nagrodę Oskara, ale ostatecznie jej nie zdobył.

W swoim kraju Caetano Veloso jest laureatem 5 nagród Latin Grammy Awards.

Dyskografia

Albumy

• 1967 Domingo (z Gal Costą)
• 1968 Caetano Veloso
• 1969 Tropicália
• 1969 Caetano Veloso
• 1971 Caetano Veloso
• 1972 Transa
• 1972 Barra 69 – Caetano e Gil ao Vivo (z Gilberto Gilem, live)
• 1972 Caetano e Chico Juntos e Ao Vivo (z Chico Buarque, live)
• 1972 Araçá Azul
• 1974 Temporada de Verão – ao Vivo na Bahia (z Gilberto Gilem i Gal Costą, live)
• 1975 Jóia
• 1975 Qualquer Coisa
• 1976 Doces Bárbaros – ao Vivo com Gil, Bethânia e Gal (z Gilberto Gilem, Marią Bethânią i Gal Costą, live)
• 1977 Bicho 1977
• 1977 Muitos Carnavais
• 1978 Muito – Dentro da Estrela Azulada
• 1978 Maria Bethânia e Caetano Veloso ao Vivo – com Maria Bethânia (z Marią Bethânią, live)
• 1979 Cinema Transcendental
• 1981 Outras Palavras
• 1982 Cores, Nomes
• 1983 Uns
• 1984 Velô
• 1986 Totalmente Demais – ao vivo (live)
• 1986 Caetano Veloso
• 1987 Caetano Veloso
• 1989 Estrangeiro
• 1991 Circuladô
• 1992 Circuladô ao Vivo (live)
• 1993 Tropicália 2 – com Gilberto Gil (z Gilberto Gilem)
• 1994 Fina Estampa
• 1994 Fina Estampa ao Vivo (live)
• 1998 Livro
• 1999 Prenda Minha – ao vivo (live)
• 1999 Omaggio a Federico e Giulieta ao Vivo (live)
• 2000 Noites do Norte
• 2001 Noites do Norte ao Vivo (live)
• 2002 Eu Não Peço Desculpa
• 2004 A Foreign Sound
• 2006 Cê
• 2007 Cê ao vivo (live)
• 2008 Caetano Veloso e Roberto Carlos – e a música de Tom Jobim
• 2009 Zii e Zie

Bibliografia

• Strona artysty