Wikipedia

Uistiti

rodzaj ssaka naczelnego
(Przekierowano z Callithrix)

Uistiti[21] (Callithrix) – rodzaj ssaków naczelnych z rodziny pazurkowcowatych (Callitrichidae).

Uistiti
Callithrix
Erxleben, 1777[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – uistiti czarnoczuba (C. penicillata)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Infrarząd

małpokształtne

Rodzina

pazurkowcowate

Rodzaj

uistiti

Typ nomenklatoryczny

Simia jacchus Linnaeus, 1758

Gatunki

6 gatunków – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we wschodniej Ameryce Południowej[22][23][24].

Morfologia edytuj

Długość ciała 16–33 cm, ogona 24–35 cm; masa ciała 180–450 g[23][25].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1777 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Polycarp Erxleben w książce swojego autorstwa o tytule Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates[1]. Na gatunek typowy Erxleben wyznaczył uistiti białouchą (C. jacchus).

Etymologia edytuj

  • Callithrix (Callitrix, Calletrix, Callitriche): gr. καλλιθριξ kallithrix „z pięknymi włosami”, od καλλος kallos „piękno”, od καλος kalos „piękny”; θριξ thrix, τριχος trikhos „włos”[26].
  • Sagoinus (Sagouin, Saguin, Sagoin, Saguinus): fr. sagouin „pazurczatka”, być może od brazylijskiej, lokalnej nazwy sahui, używanej niedaleko Bahia[27]. Gatunek typowy: Kerr wymienił kilka gatunków nie wskazując gatunku typowego; późniejsze oznaczenie (Thomas, 1903) – Simia jacchus Linnaeus, 1758[28].
  • Hapale (Harpale, Hapales): gr. ἁπαλος hapalos „delikatny, miękki”[29]. Gatunek typowy: Illiger wymienił kilka gatunków nie wskazując gatunku typowego; późniejsze oznaczenie (Thomas, 1903) – Simia jacchus Linnaeus, 1758[28].
  • Jacchus (Iacchus, Jaccus, Jachus): być może zlatynizowana forma „jocko”, zwyczajowej nazwy stosowanej na określenie małpy[30]. Gatunek typowy: Jacchus vulgaris É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 (= Simia jacchus Linnaeus, 1758).
  • Arctopithecus (Antopithecus, Anthopithecus): gr. αρκτος arktos „niedźwiedź”; πιθηκος pithēkos „małpa”[31]. Nowa nazwa dla Hapale Illiger, 1811.
  • Ouistitis (Cuistitis): rodzima, południowoamerykańska dźwiękonaśladowcza nazwa Ouistiti dla uistiti[32]. Gatunek typowy: Burnett wymienił dwa gatunki nie wskazując gatunku typowego; późniejsze oznaczenie (Pocock, 1918) – Simia jacchus Linnaeus, 1758[33].

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące gatunki[34][25][22][21]:

Uwagi edytuj

  1. ↑ a b c Niepoprawna późniejsza pisownia Callithrix Erxleben, 1777.
  2. ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Sagoinus Kerr, 1792.
  3. ↑ a b c Wariant pisowni Sagoinus Kerr, 1792.
  4. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Hapale Illiger, 1811.
  5. ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Jacchus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812.
  6. ↑ Wariant pisowni Hapale Illiger, 1811.
  7. ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Arctopithecus G. Cuvier, 1819.
  8. ↑ Nieuzasadniona poprawka Jacchus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812.
  9. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Ouistitis Burnett, 1828.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cum synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 55. (łac.).
  2. ↑ P. Boddaert: Elenchus animalium, volumen I: sistens quadrupedia huc usque nota, eorumque varietates: ad ductum naturae, quantum fieri potuit disposita. Roterodami: Apud C.R. Hake, 1784, s. 42. (łac.).
  3. ↑ R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young / Class I, Mammalia. Edinburgh: Printed for A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, Edinburgh, 1792, s. 80. (ang.).
  4. ↑ Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères. W: B.G. de Lacépède: Discours d'ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 4. (fr.).
  5. ↑ J. Fisher von Waldheim: Das Nationalmuseum der Naturgeschichte zu Paris: von seinem ersten Ursprunge bis zu seinem jetzigen Glanze. Cz. 2. Frankfurt am Main: Verlegt bei Fridrich Esslinger, 1803, s. 113. (niem.).
  6. ↑ A.G. Desmarest: Tableau méthodique des mammifères. W: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Par une société de naturalistes et d’agriculteurs. T. 24. Paris: Chez Deterville, 1804, s. 8. (fr.).
  7. ↑ a b J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 71. (łac.).
  8. ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des Quadrumanes, Ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum National d’Histoire Naturelle”. 19, s. 118, 1812. Paris. (fr.). 
  9. ↑ G. Cuvier. De la conformation naturelle des Singes, des manières, des habitudes et du genre de vie de ces Animaux. „Nouveau Dictionnaire d’Histoire Naturelle”. 31, s. 279, 1819. (fr.). 
  10. ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 298, 1821. (ang.). 
  11. ↑ J. Fleming: The philosophy of zoology; or, A general view of the structure, functions, and classification of animals. Cz. 2. Edinburgh: A. Constable, 1822, s. 174. (ang.).
  12. ↑ J.B. von Spix: Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae, ou histoire naturelle des espèces nouvelles de singes et de chauves-souris observées et recueillies pendant le voyage dans l’intérieur du Brésil exécuté par ordre de S. M. le roi de Bavière dans les années 1817, 1818, 1819, 1820. Monachii: typis F.S. Hübschmanni, 1823, s. 32. (łac.).
  13. ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 338, 1825. (ang.). 
  14. ↑ G.T. Burnett. Illustrations of the Manupeda, or Apes and their Allies being the arrangement of the Quadrumana or Anthropomorphous Beasts indicated in Outline. „Quarterly Journal of Science, Literature and the Arts”. 1828 (October to December), s. 307, 1828. (ang.). 
  15. ↑ a b F. Cuvier: Zoologie = Mammalogie. W: Dictionnaire des sciences naturelles, dans lequel on traite méthodiquement des différens êtres de la nature, considérés soit en eux-mêmes, d’après l’état actuel de nos connoissances, soit relativement à l’utilité qu’en peuvent retirer la médecine, l’agriculture, le commerce et les artes. Suivi d’une biographie des plus célèbres naturalistes. T. 59. Paris & Strasbourg: F. G. Levrault & Le Normant, 1829, s. 401. (fr.).
  16. ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier: Histoire naturelle des mammifères: avec des figures originales, coloriées, dessinées d’aprèsdes animaux vivans. T. 5. Paris: Chez A. Belin, 1829, s. ryc. i tekst. (fr.).
  17. ↑ G.T. Lay: Zoology. W: T. Curtis (red.): A London Encyclopaedia, Or Universal Dictionary of Science, Art, Literature and Practical Mechanics: Comprising a Popular View of the Present State of Knowledge : Illustrated by Numerous Engravings, a General Atlas, and Appropriate Diagrams. Cz. 22. London: Thomas Tegg, 1829, s. 744. (ang.).
  18. ↑ H. Schlegel. Les Singes. Simiae. „Muséum d’Histoire Naturelle des Pays-Bas”. 7, s. 254, 1875. (fr.). 
  19. ↑ Á. Cabrera. Catalogo del los mamiferos de America del Sur. I (Metatheria – Unguiculata – Carnivora). „Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales "Bernardino Rivadavia" e Institutio Nacional de Investigación de las Ciencias Naturales”. 4 (1), s. 185, 1958. (hiszp.). 
  20. ↑ M.C. McKenna & S.K. Bell: Classification of mammals above the species level. Nowy Jork: Columbia University Press, 1997, s. 352. ISBN 978-0-231-11013-6. (ang.).
  21. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 36. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  22. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 176. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  23. ↑ a b A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 315–321. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  24. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Callithrix. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-05].
  25. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 114. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  26. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 152.
  27. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 616.
  28. ↑ a b O. Thomas. Notes on South-American monkeys, bats, carnivores, and rodents, with descriptions of new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh Series. 12 (70), s. 457, 1903. (ang.). 
  29. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 308.
  30. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 355.
  31. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 119.
  32. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 490.
  33. ↑ R.I. Pocock. The genera of Hapalidæ (marmozets). „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 20 (117), s. 257, 1917. (ang.). 
  34. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-11]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Uistiti&oldid=72209489”