Carewec (twierdza)

Carewec (bułg. Царевец) – twierdza położona na wzgórzu o tej samej nazwie w granicach Wielkiego Tyrnowa. W jej obrębie znajdowały się pałace cara i patriarchy Bułgarii w okresie, gdy miasto było stolicą Bułgarii (Carstwa Tyrnowskiego). Kres jego znaczeniu położyło zdobycie twierdzy na Carewcu przez wojska osmańskie pod wodzą sułtana Bajazyda I.

Panorama Carewca

Ruiny pałacu carskiego

Mury obronne twierdzy i sobór Wniebowstąpienia Pańskiego

Wieża Baldwina

Historia

Wzgórze Carewec zostało zasiedlone po raz pierwszy w trzecim tysiącleciu przed naszą erą. W V–VI w. znajdowała się tutaj Zikidewa, największe miasto prowincji Mezja Dolna. Szybko rosnąca osada bułgarska powstała w tym miejscu w IX w. Budowę fortyfikacji obronnych na wzgórzu rozpoczęto w XII w. Mur obronny Carewca miał tysiąc metrów długości, dziesięć metrów wysokości i do 3,4 metrów grubości.

Do twierdzy prowadziły trzy bramy – od strony zachodniej (główna), północno-zachodniej i południowo-wschodniej. Pierwsza i trzecia brama bronione były przez baszty. Jedna z nich, położona przy trzeciej z bram, po 1205 znana była jako wieża Baldwina, od imienia cesarza łacińskiego Baldwina I, który został wzięty do niewoli przez cara Kałojana w bitwie pod Adrianopolem i zmarł w Tyrnowie. Wewnątrz twierdzy odrębne umocnienia posiadały pałac carów i rezydencja patriarchów bułgarskich.

Pałac carski znajdował się w centrum zabudowań Carewca. Posiadał dwa wejścia, bronione przez dwie baszty i dodatkowy mur obronny. Kompleks pałacowy, na planie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem, składał się z kilku budynków, mieszczących m.in. komnaty cara, salę tronową, prywatną cerkiew oraz pomieszczenia dla urzędników pałacowych i służby. W prywatnej świątyni rodziny carskiej przechowywane były relikwie św. Paraskiewy. Między XII a XIV w. był kilkakrotnie przebudowywany. Z kolei rezydencja patriarchów, również z własnym murem obronnym, położona była w najwyższym punkcie wzgórza careweckiego. Prowadziła do niej położona od strony zachodniej brama, broniona przez dwie baszty wzniesione po północnej i południowej stronie kompleksu. Częścią rezydencji patriarszej był sobór Wniebowstąpienia Pańskiego – najważniejsza cerkiew w Bułgarii, trójnawowa, krzyżowo-kopułowa świątynia z wysoką dzwonnicą wzniesiona między XIII a XIV stuleciem. Siedziba patriarchy posiadała również bibliotekę oraz budynek mieszkalny dla mnichów stale przebywających w Wielkim Tyrnowie.

Poza rezydencjami cara i patriarchy na ufortyfikowanym wzgórzu znajdowało się 470 domów mieszkalnych, siedziby najważniejszych bułgarskich rodów bojarskich, karczma, 19 cerkwi miejskich i cztery monastery z własnymi świątyniami. W północnej części wzgórza znajduje się skała, z której od XI do XIV w. strącano w przepaść skazanych na śmierć za zdradę. W XVI w. w miejscu tym powstał monaster.

Twierdza carewiecka została zdobyta przez Turków pod wodzą sułtana Bajazyda I w 1393, po trzymiesięcznej obronie. Klęskę Bułgarów spowodował głód, a być może również zdrada. Po upadku twierdzy Turcy zniszczyli cerkwie Wielkiego Tyrnowa, w tym sobór patriarszy, bojarów wymordowali, ludność zaś wywieźli do Azji Mniejszej.

W latach 30. XX wieku rozpoczęto prace nad rekonstrukcją zniszczonej twierdzy, jednak ostatecznie ukończono je dopiero w latach 80., w toku przygotowań do uroczystych obchodów 1300. rocznicy powstania państwowości bułgarskiej. Odbudowano mury obronne, bramę główną, wieżę Baldwina oraz sobór patriarszy.

Carewec należy do najchętniej odwiedzanych przez turystów miejsc w Bułgarii.