Wikipedia

Caterham CT05

Caterham CT05 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Marka Smitha i Johna Ileya, skonstruowany przez Caterham F1 Team na sezon 2014. Jego kierowcami byli Marcus Ericsson, Kamui Kobayashi, André Lotterer i Will Stevens. Pojazd był napędzany przez jednostki Renault.

Caterham CT05
Ilustracja
Kamui Kobayashi w Caterhamie CT05 podczas Grand Prix Bahrajnu 2014
Kategoria

Formuła 1

Konstruktor

Caterham

Projektant

Mark Smith
John Iley

Dane techniczne
Nadwozie

monokok z kompozytu włókna węglowego o strukturze plastra miodu

Zawieszenie
przednie

typu pull-rod, amortyzatory Caterham/Penske, podwójne wahacze nierównej długości

Zawieszenie
tylne

typu pull-rod, amortyzatory Caterham/Penske, podwójne wahacze nierównej długości

Silnik

Renault Energy F1-2014 1.6 V6T

Skrzynia biegów

Red Bull, półautomatyczna, 8 biegów + wsteczny

Paliwo

Total

Opony

Pirelli

Historia
Debiut

Grand Prix Australii 2014

Kierowcy

Marcus Ericsson
Kamui Kobayashi
André Lotterer
Will Stevens

Używany

2014

Wyścigi

17

Wygrane

0

Pole position

0

Najszybsze okrążenie

0

Caterham CT03 –
Multimedia w Wikimedia Commons

Model CT05 był trzecim samochodem Caterhama w Formule 1 i pierwszym skonstruowanym według nowych przepisów, wprowadzających turbodoładowane hybrydowe silniki o pojemności 1,6 litra. Korzystający z niego kierowcy nie zdobyli żadnego punktu, najlepiej kończąc wyścig na jedenastym miejscu. W trakcie sezonu Caterham przeszedł pod kontrolę administratora i porzucił starty w Formule 1 po 2014 roku.

Tło edytuj

Zobacz też: Spór o nazwę Lotus.

Początki Caterham F1 sięgają zespołu Lotus Racing[1], który w 2009 roku został dopuszczony do startów w Mistrzostwach Świata Formuły 1 od sezonu 2010. Lotus Racing stanowił wynik porozumienia spółki 1Malaysia, rządu Malezji i malezyjskich przedsiębiorstw[2]. Szefem nawiązującego tradycją do startującego w latach 1958–1994 Team Lotus został Tony Fernandes, a dyrektorem technicznym Mike Gascoyne[3][4]. Model T127 był napędzany silnikami Cosworth, a jego kierowcami byli Heikki Kovalainen i Jarno Trulli. W klasyfikacji końcowej konstruktorów za sezon 2010 Lotus zajął dziesiąte miejsce, nie uzyskawszy żadnego punktu[5]. W 2011 roku zespół zmienił silniki na Renault. W klasyfikacji konstruktorów uzyskano z modelem T128 identyczny wynik, jak sezon wcześniej[6].

 
Lotus T127 z 2010 roku

We wrześniu 2010 roku Fernandes wykupił prawa do używania nazwy „Team Lotus”[7], co wywołało sprzeciw dotychczasowego licencjodawcy – Grupy Lotus, zerwanie porozumienia z Fernandesem i rozpoczęcie sporu o nazwę Lotus[8]. W trakcie sporu Grupa Lotus została sponsorem tytularnym zespołu Renault, zmieniając jego nazwę na „Lotus Renault GP”[9]. Kwestia praw do nazwy Lotus była rozstrzygana przez Sąd Najwyższy Zjednoczonego Królestwa, który orzekł status quo, przyznając zespołowi Fernandesa prawo do używania nazwy „Team Lotus”, a Grupie Lotus – do nazwy „Lotus”. Sąd przyznał także, iż Fernandes naruszył warunki umowy licencyjnej z Grupą Lotus[10].

W kwietniu 2011 roku Fernandes zakupił producenta samochodów – Caterham Cars[11]. W lipcu 2011 roku wprowadzono logo Caterhama na samochody Lotus T128[12]. Dwa miesiące później Fernandes złożył wniosek o zmianę nazwy jego zespołu na Caterham[13]. W listopadzie wniosek został zaaprobowany przez Komisję Formuły 1 FIA, przez co od 2012 roku zespół startował jako Caterham F1 Team[14].

W latach 2012–2013 Caterham nie dokonał zauważalnych postępów. Heikki Kovalainen i Witalij Pietrow nie zdobyli dla zespołu żadnego punktu w 2012 roku, podobnie jak rok później Charles Pic i Giedo van der Garde. Co więcej, w pierwszej połowie sezonu 2013 Caterham CT03 był wolniejszy od modelu Marussia MR02, a na koniec sezonu zespół zajął ostatnie miejsce w mistrzostwach, za Marussią[1]. Pod koniec 2012 roku szefem Caterhama został Cyril Abiteboul[15].

Specyfikacja edytuj

Caterham CT05 był pierwszym samochodem Caterhama w całości zaprojektowanym i zbudowanym w Leafield Technical Centre – dawnej siedzibie Arrowsa i Super Aguri, nabytej przez Caterhama latem 2012 roku[16][17]. Samochód został zbudowany w zgodzie z nowymi przepisami na sezon 2014. Najważniejsze założenia tych przepisów to wprowadzenie turbodoładowanych silników o pojemności 1,6 litra z dwoma silnikami elektrycznymi, a także zmiany w aerodynamice[18].

 
Przedni nos Caterhama CT05

Caterham, podobnie jak w sezonie 2013, stosował jednostki napędowe Renault i skrzynie biegów Red Bull. Pojazd był napędzany przez zamontowane wzdłużnie turbodoładowane (jedną turbosprężarką) silniki Renault Energy F1-2014 o mocy 600 KM przy 15 000 rpm[16]. Zostały one zbudowane w układzie V6 z dwoma rzędami cylindrów[19]. Blok i głowica tego silnika zostały wykonane z aluminium[16]. Do zasilania paliwem służył układ bezpośredniego wtrysku paliwa Bosch do komory spalania[20][19], a za smarowanie był odpowiedzialny układ suchej miski olejowej. Układ elektrycznych silników Renault Electric Motor (MGU-K i MGU-H), również zamontowanych wzdłużnie, zapewniał moc 161 KM przy 50 000 rpm[16]. Zastosowano układ MGU-K, czyli generator energii kinetycznej, pobierający część energii podczas hamowania i przetwarzający ją na energię elektryczną. Układ MGU-H, czyli generator energii cieplnej, był połączony z turbosprężarką, pobierał energię z gazów wydechowych i przekazywał ją do MGU-K bądź baterii, a także kontrolował prędkość turbosprężarki[19]. Do przechowywania energii służyła bateria litowo-jonowa. Cały układ dawał moc 761 KM[16]. Z turbosprężarką połączony został zawór upustowy[19]. Od turbosprężarki przez środek pojazdu poprowadzono jedną rurę wydechową (pokrytą ceramiczną powłoką termoizolacyjną[21]), wyprodukowaną, podobnie jak cały układ wydechowy, ze stopów typu Inconel. Jednostka napędowa była sprzężona z ośmioprzekładniową skrzynią biegów. Zastosowano sprzęgło AP Racing. Układ kierowniczy oraz kierownicę wyprodukował Caterham[20].

W związku ze zmianą przepisów samochód został całkowicie przeprojektowany w stosunku do poprzednika[22]. Dla wydajniejszego procesu projektowego stosowano dawny tunel aerodynamiczny Toyota F1 w Kolonii, umożliwiający testy na modelach w skali 60%; prace w tym tunelu rozpoczęto 30 stycznia 2014 roku[20]. Przy projektowaniu modelu skoncentrowano się na wydajniejszym chłodzeniu silnika[22]. Nowością w porównaniu do dawnych silników V8 było zastosowanie intercoolera[19]. Mark Smith podkreślił wszakże, że układ chłodzenia i układ wydechowy przybrały konserwatywny charakter z uwagi na skoncentrowanie się zespołu na niezawodności pakietu[21]. Do produkcji układu posłużyły stopy aluminium[20]. Zastosowano otwory chłodzące o dużym przekroju[21]. Celem poprawy wydajności chłodzenia zespół podczas testów eksperymentował z otwartymi skrzelami chłodzącymi po bokach kokpitu[21].

Nadwozie, w tym karoserię, wyprodukowano z włókna węglowego[20]. Układ chłodzenia wpłynął na kształt bocznej i tylnej części nadwozia, przy czym tylna część podłogi przybrała prosty kształt[21]. Znajdujące się przy deflektorach łopatki przybrały podobny kształt jak w modelach CT01 i CT03, jednak same sekcje boczne były poszerzone i różniły się od stosowanych w tamtych pojazdach[21][23]. Nos samochodu przybrał charakterystyczny kształt, jako że poza strukturą uderzeniową opadającą do wymaganej wysokości miał przyczepioną dodatkową konstrukcję[21]. Nos w Caterhamie CT05 różnił się bowiem od konkurentów budową. Większa jego część przybrała kształt klina i była osłoną aerodynamiczną, do której zamontowano przedni spojler. Z kolei zasadniczy element, będący częścią struktury zderzeniowej, był wąski i prosty. To rozwiązanie zmniejszało masę samochodu i ułatwiało zaliczenie testów zderzeniowych[24]. Sam przedni spojler w porównaniu do poprzednika był węższy[18], przybrał także bardziej skomplikowany kształt[25]. Tylny spojler natomiast, zgodnie z przepisami, był pozbawiony dolnego płatu[18]. Z kolei główny płat spojlera był płytszy aniżeli w samochodach z poprzednich lat[26]. Cała konstrukcja była oparta na dwóch wspornikach, za którymi znajdował się tzw. małpi fotel, czyli małe skrzydło generujące niewielką ilość dodatkowego docisku przy wykorzystaniu strumienia spalin[25].

Wysokość przedniej części nadwozia wpłynęła na zastosowanie zawieszenia typu pull-rod, które zdaniem zespołu było bardziej uzasadnione aerodynamicznie aniżeli push-rod[21]. To samo rozwiązanie zastosowano w tylnym zawieszeniu. Zastosowano wahacze nierównej długości. Amortyzatory zostały wyprodukowane przez Caterhama i Penske[20].

Pojazd był wyposażony w trzynastocalowe opony Pirelli osadzone na felgach OZ Racing[20].

Sezon 2014 edytuj

Z posadą w zespole na sezon 2014 byli łączeni tacy kierowcy, jak Esteban Gutiérrez[27], Giedo van der Garde[28], Paul di Resta, Heikki Kovalainen, Kamui Kobayashi i Marcus Ericsson[29]. Ostatecznie w charakterze kierowców zatrudniono Kobayashiego i Ericssona. Kierowcą testowym zostali natomiast Robin Frijns i Alexander Rossi[30]. Kamui Kobayashi rywalizował w Formule 1 w latach 2009–2012 w zespołach Toyota, BMW Sauber i Sauber, uczestnicząc w 60 Grand Prix, zdobywając jedno podium (trzecie miejsce w Grand Prix Japonii 2012) i 125 punktów[31]. Z kolei Marcus Ericsson był debiutantem, kierowcą testowym Brawn GP w 2009 roku i uczestnikiem serii GP2 w latach 2010–2013, szóstym kierowcą tego cyklu w sezonie 2013 w barwach DAMS[32]. Według „Turun Sanomat” Ericsson wniósł do zespołu wsparcie sponsorskie na poziomie jedenastu milionów euro[33].

24 stycznia zespół uruchomił jednostkę napędową[34]. Samochód został zaprezentowany 28 stycznia przy okazji testów na torze Circuito Permanente de Jerez. Przy okazji prezentacji Tony Fernandes zapowiedział, że jeżeli Caterham nie poczyni znacznych postępów w sezonie 2014, to on wycofa się z Formuły 1[35].

W trakcie testów wystąpiły problemy, związane między innymi z mapowaniem silnika, jego mocą, przegrzewającą się elektryką i hamulcami[36][37]. W związku z tym kierowcy CT05 zaliczyli ograniczony przebieg[38]. Co więcej, podczas testów na torze Bahrain International Circuit czasy uzyskiwane przez CT05 były gorsze od wyników Fabio Leimera, uzyskanych samochodem serii GP2 – Dallarą GP2/11[39].

 
Marcus Ericsson podczas Grand Prix Monako 2014

W kwalifikacjach do Grand Prix Australii Kamui Kobayashi wykorzystał wystąpienie opadów deszczu na siedem minut przed końcem sesji Q1 i awansował do drugiej części (Q2)[40]. Japończyk startował do wyścigu z czternastego miejsca[41]. W pierwszym zakręcie wyścigu Kobayashi, z uwagi na awarię hamulców, zderzył się z Felipe Massą (Williams) i zakończył wyścig. Z powodu problemów związanych z ciśnieniem oleju zawodów nie ukończył również Ericsson[42].

Jak się okazało później, awans Kobayashiego do Q2 w Grand Prix Australii był jedynym takim przypadkiem w całym sezonie[43]. Z uwagi na zastosowanie zbyt dużego układu chłodzenia oraz różnych nieudanych rozwiązań konstrukcyjnych, model CT05 miał problem z dogrzaniem opon i utrzymaniem ich wysokiej temperatury. Powodowało to problemy z przyczepnością nawet przy niewielkim wykorzystaniu mocy jednostki napędowej[22]. Problematyczne były także niedostatki mocy silnika Renault, krytykowanego szczególnie przez jednego z klientów – Red Bull Racing – zdaniem którego w rzeczywistości jednostki Renault traciły 75 KM mocy do Mercedesa[44][45][46]. W kwalifikacjach kierowcy Caterhama byli przeważnie o kilka sekund wolniejsi od pierwszej dziesiątki[22]. Dodatkową niedogodnością była awaryjność pojazdu; we wszystkich wyścigach kierowcy odpadali łącznie siedemnaście razy (w trzech wyścigach do mety nie dojechał żaden kierowca zespołu), z czego sześć z powodu jednostki napędowej[43].

 
Marcus Ericsson podczas Grand Prix Wielkiej Brytanii 2014

W Grand Prix Malezji Kobayashi i Ericsson ukończyli wyścig odpowiednio na trzynastym i czternastym miejscu, wyprzedzając jednak jedynie Maxa Chiltona (Marussia)[47]. Przed Grand Prix Hiszpanii wprowadzono poprawki w samochodzie (m.in. nowy przedni spojler[22]), ale mimo poprawy przyczepności[22], nie poprawiły one ogólnych osiągów samochodu[48]. Wprawdzie w następnym Grand Prix – chaotycznym Monako – Ericsson finiszował na jedenastym miejscu, a Kobayashi na trzynastym, osiągając najlepszy wynik dla zespołu w sezonie[43][49]. Co więcej, wynik Ericssona był wyrównaniem najlepszego wyniku Caterhama w historii, jako że wcześniej jedynie Witalij Pietrow w Grand Prix Brazylii 2012 zdobył jedenastą pozycję[1]. Jednakże z uwagi na fakt, że Marussia w Grand Prix Monako za sprawą Julesa Bianchiego zdobyła dwa punkty, Caterham spadł na ostatnie miejsce w klasyfikacji konstruktorów, na którym pozostał do końca sezonu[50]. Na Grand Prix Kanady Caterham wprowadził w samochodzie zmodyfikowane końcówki tylnego spojlera[51].

Na początku lipca zespół został sprzedany konsorcjum Engavest, składającym się ze szwajcarskich oraz arabskich inwestorów. W związku z tym szefem zespołu został Christijan Albers, który zastąpił Cyrila Abiteboula[52]. Konsultantem natomiast został Colin Kolles, który wcześniej współpracował już z inwestorami[53]. Ponadto w wyniku zmiany właściciela pracę w zespole straciło wówczas około czterdzieści osób[54].

Na Grand Prix Belgii wprowadzono w modelu CT05 duży pakiet poprawek. Jedną ze zmian była zmiana dotychczasowej konstrukcji nosa samochodu[55]. Ponadto w wyścigu na torze Circuit de Spa-Francorchamps Kobayashiego zastąpił André Lotterer[56]. Lotterer, który w latach 2001–2002 był kierowcą testowym Jaguara w Formule 1, od 2010 roku startował Audi w wyścigach długodystansowych, wygrywając m.in. wyścig 24h Le Mans w latach 2011–2012 i 2014[57]. W deszczowych kwalifikacjach Niemiec był szybszy od Marcusa Ericssona, jednak z powodu awarii silnika odpadł z wyścigu już na drugim okrążeniu[58][59]. Od Grand Prix Włoch ponownie w Caterhamie ścigał się Kobayashi[60]. W tym okresie z funkcji szefa zespołu zrezygnował Christijan Albers. Jego motywacją były „przyczyny osobiste”. Następcą Albersa został Manfredi Ravetto[61].

Podczas Grand Prix Rosji, po piątkowych treningach, Kobayashi poinformował w usuniętym później wpisie na Facebooku, że w nocy odkryto usterkę w zawieszeniu jego samochodu, którą ze względu na brak części zamiennych naprawiono poprzez owinięcie elementu włóknem węglowym. Japończyk wyraził zaniepokojenie tą sytuacją i obawy o swoje bezpieczeństwo. Zespół zareagował na to oświadczeniem, że usterka była niewielka, a owinięcie włóknem węglowym jest standardową procedurą[62]. Z wyścigu Japończyk odpadł na 21. okrążeniu. Jak ujawnił Japończyk, prawdziwą motywacją wycofania się nie była usterka hamulców, jak oficjalnie podano, a chęć zaoszczędzenia części[63]. Manfredi Ravetto zaprzeczył temu, twierdząc, że podczas wyścigu poproszono Kobayashiego o wycofanie się w związku z przegrzewaniem się hamulców[64].

 
Kamui Kobayashi podczas Grand Prix Singapuru 2014

Pod koniec października Engavest wycofał swoje wsparcie dla Caterham F1 Team, co było związane z egzekucją komorniczą na odpowiedzialnej za prowadzenie zespołu Formuły 1 firmie Caterham Sports Limited, a także wadami, jakie wystąpiły podczas sprzedaży zespołu przez Fernandesa; komornicy zajęli między innymi symulator i części zamienne. Tym samym nowym właścicielem zespołu zostało komornicze przedsiębiorstwo Smith & Williamson[62][65]. W tym samym czasie ogłoszono opuszczenie przez zespół wyścigów w Stanach Zjednoczonych i Brazylii[66].

7 listopada zespół ogłosił zbiórkę crowdfundingową, mającą na celu start w Grand Prix Abu Zabi[67]. Ten plan zakończył się powodzeniem i po uzbieraniu około dwóch milionów funtów zespół wystartował w ostatniej rundzie sezonu[68]. Jako że Marcus Ericsson rozwiązał kontrakt z Caterhamem, skład kierowców na Grand Prix stanowili Kamui Kobayashi i Will Stevens[69][70]. W ostatnim wyścigu sezonu Stevens zajął siedemnaste miejsce, a Kobayashi odpadł z powodu wibracji[43]. Na koniec sezonu Caterham został sklasyfikowany na jedenastej pozycji w klasyfikacji konstruktorów, nie uzyskawszy żadnego punktu[71]. Po zakończeniu sezonu Stevens uczestniczył jeszcze w testach na torze Yas Marina Circuit[72].

Po zakończeniu sezonu, z uwagi na problemy finansowe zespołu, administrator Caterhama wystąpił do Komisji Formuły 1 FIA z prośbą o użycie modelu CT05 w sezonie 2015. Komisja wyraziła zgodę[73]. Jednakże nie pomogło to w uratowaniu Caterhama i zespół upadł przed rozpoczęciem sezonu 2015[74].

Egzemplarze edytuj

Zbudowano cztery egzemplarze modelu, oznaczone jako #1, #2, #3 i #4. #1 był egzemplarzem używanym podczas prezentacji i testów przedsezonowych. W trakcie sezonu używał go Marcus Ericsson od Grand Prix Australii do Grand Prix Węgier, w którym Szwed miał wypadek, po którym nie stosowano już egzemplarza #1. #2 był używany przed Kobayashiego podczas Grand Prix Australii. Po wypadku Kobayashiego w wyścigu egzemplarz ten powrócił do fabryki, gdzie został odbudowany i był ponownie stosowany przez Kobayashiego oraz Lotterera od Grand Prix Monako aż do końca sezonu. Egzemplarz #3 był pojazdem, którym zastąpiono #2 po wypadku w Australii i stosowano przez cztery Grand Prix, od Malezji do Hiszpanii, a zarzucono korzystanie z niego po tym, gdy podczas testów na torze Circuit de Barcelona-Catalunya Kobayashi uderzył nim w ścianę. #4 wprowadzono po wypadku Ericssona na Węgrzech i stosowano od Grand Prix Belgii do końca sezonu. W 2015 roku fragmenty nadwozi sprzedano na aukcjach komorniczych[22]. #1 został zakupiony przez prywatnego kolekcjonera Kevina Thomasa, który dokupił niezbędne części, na nowo pomalował i odbudował samochód[75][76]. #2 został sprzedany na aukcji, a następnie odsprzedany prywatnemu kolekcjonerowi z Europy. #3 również został sprzedany klientowi z Europy, a #4 – z Australazji[22].

Wyniki w Formule 1 edytuj

Sezon Zespół Silnik Kierowcy Wyniki w poszczególnych eliminacjach Wyniki
kierowców 		Wyniki
konstruktora
2014
[77] 		                                      Pkt. Msc. Pkt. Msc.
Caterham F1 Team Renault   Marcus Ericsson NU 14 NU 20 20 11 NU 18 NU 18 NU 17 19 15 17 19 – – – 0 19 0 11
  Will Stevens – – – – – – – – – – – – – – – – – – 17 0 23
  Kamui Kobayashi NU 13 15 18 NU 13 NU 16 15 16 NU – 17 NW 19 NU – – NU 0 22
  André Lotterer – – – – – – – – – – – NU – – – – – – – 0 NS

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Caterham [online], Stats F1 [dostęp 2023-08-07].
  2. ↑ Michał Roszczyn, Lotus trzynastym zespołem w sezonie 2010 [online], Wyprzedź Mnie!, 15 września 2009 [dostęp 2023-08-07].
  3. ↑ Nowy zespół Lotus uhonoruje dumne dziedzictwo, „F1 Racing” (64), Łódź: Westa-Druk, listopad 2009, s. 13, ISSN 1732-7032.
  4. ↑ Tom Webb, Lotus Racing F1 Valencia 500th race [online], AutoMobilSport.com, 27 czerwca 2010 [dostęp 2023-08-07].
  5. ↑ 2010 [online], Stats F1 [dostęp 2023-08-07].
  6. ↑ 2011 [online], Stats F1 [dostęp 2023-08-07].
  7. ↑ Marek Roczniak, Lotus potwierdza zmianę nazwy w sezonie 2011 [online], Wyprzedź Mnie!, 24 września 2010 [dostęp 2023-08-07].
  8. ↑ Jonathan Noble, Proton: Team Lotus name not allowed [online], Autosport, 27 września 2010 [dostęp 2023-08-07].
  9. ↑ Grzegorz Filiks, Grupa Lotus kupiła udziały w zespole Renault [online], Wyprzedź Mnie!, 8 grudnia 2010 [dostęp 2023-08-07].
  10. ↑ Nataniel Piórkowski, Team Lotus vs Grupa Lotus - dalsze informacje [online], Wyprzedź Mnie!, 27 maja 2011 [dostęp 2023-08-07].
  11. ↑ Marek Roczniak, Team Lotus potwierdza wykupienie Caterham Cars [online], Wyprzedź Mnie!, 27 kwietnia 2011 [dostęp 2023-08-07].
  12. ↑ Michał Roszczyn, Caterham na bolidach Team Lotus od najbliższego wyścigu [online], Wyprzedź Mnie!, 4 lipca 2011 [dostęp 2023-08-07].
  13. ↑ Michał Roszczyn, Team Lotus zmierza ku zmianie nazwy na Caterham od sezonu 2012 [online], Wyprzedź Mnie!, 25 września 2011 [dostęp 2023-08-07].
  14. ↑ Nataniel Piórkowski, FIA publikuje oficjalnie nowe nazwy trzech zespołów [online], Wyprzedź Mnie!, 6 listopada 2011 [dostęp 2023-08-07].
  15. ↑ Paweł Zając, Abiteboul nowym szefem zespołu Caterham [online], Wyprzedź Mnie!, 8 listopada 2012.
  16. ↑ a b c d e Caterham CT05 Renault [online], Ultimatecarpage.com [dostęp 2023-08-07].
  17. ↑ Caterham F1 Team, „F1 Racing” (104), Łódź: Westa-Druk, marzec 2013, s. 91, ISSN 1732-7032.
  18. ↑ a b c Anthony Rowlinson, Wyścig z czasem, „F1 Racing” (115), Łódź: Westa-Druk, luty 2014, s. 25, ISSN 1732-7032.
  19. ↑ a b c d e Łukasz Godula, Co skrywa nowa jednostka napędowa Renault? [online], Wyprzedź Mnie!, 25 stycznia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  20. ↑ a b c d e f g Caterham CT05 Renault [online], F1technical.net [dostęp 2023-08-07].
  21. ↑ a b c d e f g h Sam Collins, Caterham CT05 [online], Racecar Engineering [dostęp 2023-08-07].
  22. ↑ a b c d e f g h Caterham CT05 [online], Caterham F1 Team [dostęp 2023-08-07].
  23. ↑ Dominic Harlow, Zmiany w regulaminie na 2014: wszystko, co musicie wiedzieć, „F1 Racing” (115), Łódź: Westa-Druk, luty 2014, s. 32, ISSN 1732-7032.
  24. ↑ Craig Scarborough, Nosowe sprawy, „F1 Racing” (117), Łódź: Westa-Druk, kwiecień 2014, s. 86, ISSN 1732-7032.
  25. ↑ a b Steven De Groote, Caterham CT05 launch analysis [online], F1technical.net, 29 stycznia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  26. ↑ Dominic Harlow, Zmiany w regulaminie na 2014: wszystko, co musicie wiedzieć, „F1 Racing” (115), Łódź: Westa-Druk, luty 2014, s. 31, ISSN 1732-7032.
  27. ↑ Nataniel Piórkowski, Gutierrez odwiedził siedzibę Caterhama? [online], Wyprzedź Mnie!, 5 grudnia 2013 [dostęp 2023-08-07].
  28. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Van der Garde pewny przyszłorocznej posady w Formule 1 [online], Wyprzedź Mnie!, 12 grudnia 2013 [dostęp 2023-08-07].
  29. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Kobayashi wróci do Formuły 1 w barwach Caterhama? [online], Wyprzedź Mnie!, 20 grudnia 2013 [dostęp 2023-08-07].
  30. ↑ Nataniel Piórkowski, Kobayashi i Ericsson kierowcami Caterhama w sezonie 2014 [online], Wyprzedź Mnie!, 14 stycznia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  31. ↑ Kamui Kobayashi [online], Stats F1 [dostęp 2023-08-07].
  32. ↑ Marcus Ericsson [online], Driver Database [dostęp 2023-08-07].
  33. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Ericsson wniesie do Caterhama 11 milionów euro? [online], Wyprzedź Mnie!, 23 stycznia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  34. ↑ Łukasz Godula, Caterham ujawnia dźwięk silnika zamontowanego w bolidzie [online], Wyprzedź Mnie!, 24 stycznia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  35. ↑ Paweł Zając, Caterham pokazał światu CT05 [online], Wyprzedź Mnie!, 28 stycznia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  36. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Kobayashi spokojny o silnik Renault [online], Wyprzedź Mnie!, 31 stycznia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  37. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Kobayashi: Renault nie jest w stanie konkurować z Ferrari i Mercedesem [online], Wyprzedź Mnie!, 20 lutego 2014 [dostęp 2023-08-07].
  38. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Ericsson liczy na bezproblemowe testy w Bahrajnie [online], Wyprzedź Mnie!, 18 lutego 2014 [dostęp 2023-08-07].
  39. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Kobayashi: Bolid GP2 jest szybszy od Caterhama [online], Wyprzedź Mnie!, 25 lutego 2014 [dostęp 2023-08-07].
  40. ↑ Paweł Zając, Hamilton zdobywa pierwsze pole position w sezonie [online], Wyprzedź Mnie!, 15 marca 2014 [dostęp 2023-08-07].
  41. ↑ Australia 2014 – Starting grid [online], Stats F1 [dostęp 2023-08-07].
  42. ↑ Paweł Zając, Rosberg dominuje na Albert Park i wygrywa Grand Prix Australii [online], Wyprzedź Mnie!, 16 marca 2014 [dostęp 2023-08-07].
  43. ↑ a b c d Caterham CT05 [online], Stats F1 [dostęp 2023-08-07].
  44. ↑ Karol Piątek, Marko daje Renault trzy miesiące na poprawę [online], Wyprzedź Mnie!, 3 kwietnia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  45. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Red Bull wciąż niezadowolony z silnika Renault [online], Wyprzedź Mnie!, 8 czerwca 2014 [dostęp 2023-08-07].
  46. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Horner: Renault ma stratę 75 koni mechanicznych do Mercedesa [online], Wyprzedź Mnie!, 18 listopada 2014 [dostęp 2023-08-07].
  47. ↑ Malaysia 2014 – Result [online], Stats F1 [dostęp 2023-08-07].
  48. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Kobayashi: Caterham musi być bardziej odważny w swoich działaniach [online], Wyprzedź Mnie!, 10 maja 2014 [dostęp 2023-08-07].
  49. ↑ Paweł Zając, Rosberg wygrywa na ulicach Monte Carlo [online], Wyprzedź Mnie!, 25 maja 2014 [dostęp 2023-08-07].
  50. ↑ Monaco 2014 – Championship [online], Stats F1 [dostęp 2023-08-07].
  51. ↑ Matthew Somerfield, Bite Size Tech: Caterham CT05 Louvre-less Rear Wing Endplates - Canada [online], SomerF1, 11 czerwca 2014 [dostęp 2023-08-07].
  52. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Caterham sprzedany szwajcarskim oraz arabskim inwestorom [online], Wyprzedź Mnie!, 2 lipca 2014 [dostęp 2023-08-07].
  53. ↑ James Roberts, Doktor może pana przyjąć, „F1 Racing” (124), Łódź: Westa-Druk, listopad 2014, s. 46–47, ISSN 1732-7032.
  54. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Kobayashi poparł zmiany w Caterhamie [online], Wyprzedź Mnie!, 13 sierpnia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  55. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Ravetto potwierdził nowy nos w bolidzie Caterhama na rundę w Belgii [online], Wyprzedź Mnie!, 18 sierpnia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  56. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Lotterer kierowcą Caterhama w Grand Prix Belgii [online], Wyprzedź Mnie!, 20 sierpnia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  57. ↑ André Lotterer [online], Driver Database [dostęp 2023-08-07].
  58. ↑ Łukasz Godula, Rosberg zgarnia pole position na mokrym Spa-Francorchamps [online], Wyprzedź Mnie!, 23 sierpnia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  59. ↑ Belgium 2014 – Result [online], Stats F1 [dostęp 2023-08-07].
  60. ↑ Nataniel Piórkowski, Kobayashi wróci do bolidu Caterhama w trakcie GP Włoch [online], Wyprzedź Mnie!, 4 września 2014 [dostęp 2023-08-07].
  61. ↑ Paweł Zając, Albers rezygnuje z posady szefa Caterhama [online], Wyprzedź Mnie!, 7 września 2014 [dostęp 2023-08-07].
  62. ↑ a b Sam Collins, How Caterham F1 collapsed [online], Racecar Engineering [dostęp 2023-08-07].
  63. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Kobayashi wycofał się z GP Rosji w celu zaoszczędzenia podzespołów [online], Wyprzedź Mnie!, 12 października 2014 [dostęp 2023-08-07].
  64. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Ravetto: Nie rozumiem komentarzy Kobayashiego po GP Rosji [online], Wyprzedź Mnie!, 15 października 2014 [dostęp 2023-08-07].
  65. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Engavest wycofał wsparcie dla Caterhama [online], Wyprzedź Mnie!, 24 października 2014 [dostęp 2023-08-07].
  66. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Caterham opuści wyścigi w Stanach oraz Brazylii [online], Wyprzedź Mnie!, 24 października 2014 [dostęp 2023-08-07].
  67. ↑ Nataniel Piórkowski, Caterham rozpoczął zbiórkę pieniędzy na występ w GP Abu Zabi [online], Wyprzedź Mnie!, 7 listopada 2014 [dostęp 2023-08-07].
  68. ↑ Nataniel Piórkowski, Caterham wystąpi w Grand Prix Abu Zabi [online], Wyprzedź Mnie!, 14 listopada 2014 [dostęp 2023-08-07].
  69. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Marcus Ericsson rozwiązał umowę z Caterhamem [online], Wyprzedź Mnie!, 12 listopada 2014 [dostęp 2023-08-07].
  70. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Stevens poprowadzi drugiego Caterhama podczas GP Abu Zabi [online], Wyprzedź Mnie!, 20 listopada 2014 [dostęp 2023-08-07].
  71. ↑ 2014 [online], Stats F1 [dostęp 2023-08-07].
  72. ↑ Paweł Zając, Stevens poprowadzi Caterhama podczas testów na Yas Marina [online], Wyprzedź Mnie!, 24 listopada 2014 [dostęp 2023-08-07].
  73. ↑ Nataniel Piórkowski, O'Connell: Pozwolenie na wystawienie bolidu z 2014 roku bardzo pomaga [online], Wyprzedź Mnie!, 1 grudnia 2014 [dostęp 2023-08-07].
  74. ↑ Mateusz Szymkiewicz, Aktywa Caterhama trafią na licytację [online], Wyprzedź Mnie!, 5 lutego 2015 [dostęp 2023-08-07].
  75. ↑ Rebuild of #1 [online], Caterham F1 Team [dostęp 2023-08-07].
  76. ↑ Blake Z. Rong, This Man Is Restoring Caterham's Failed F1 Car In His Shed [online], Road & Track, 17 czerwca 2016 [dostęp 2023-08-07].
  77. ↑ 2014 Classifications [online], Fédération Internationale de l’Automobile, 10 stycznia 2014 [dostęp 2023-08-08] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Caterham_CT05&oldid=71237208”