Caterina Buti del Vacca
Caterina Buti del Vacca (również Caterina Lippi[1], ur. 1436[1], zm. 1495[2]) – kochanka florenckiego notariusza ser Piera da Vinci, matka włoskiego malarza renesansowego Leonarda da Vinci.
Życiorys edytuj
Pochodzenie Cateriny nie zostało do końca ustalone. Jeden z pierwszych biografów Leonarda da Vinci, piszący ok. 1540 Anonimo Gaddiano, przekazał, że matka artysty pochodziła z wysokiego stanu społecznego, przy czym istnieje hipoteza, jakoby była ona dzieckiem nieślubnym[3]. Przez dłuższy czas uważano, że urodziła się ok. 1427 roku. Na podstawie badań przeprowadzonych w 2017 roku przez brytyjskiego historyka sztuki Martina Kempa i włoskiego archiwisty Giuseppe Pallantiego ustalono, że Caterina urodziła się w 1436 roku. Pochodziła z ubogiej rodziny chłopskiej[1]. Przyjmuje się również, że była ona córką drwala Boscaiola di Cerreto Guidi z dębowego lasu niedaleko Vinci[4][5]. W 1450 roku została sierotą, wraz z młodszym bratem mieszkała u babki, która zmarła rok później[1].
Miała romans z florenckim prawnikiem i księgowym ser Pierem da Vinci, wywodzącym się z rodziny notariuszy. 15 kwietnia 1452 urodziła syna, nazwanego imieniem Leonardo. Ser Piero nadał mu nazwisko, lecz nie poślubił Cateriny, prawdopodobnie dlatego, że był już zaręczony z córką bogatego notariusza Albierą di Giovanni Amadori[4].
Według innych spekulacji Caterina mogła być niewolnicą z Chin lub krajów arabskich[1][6].
Rok po urodzeniu Leonarda Caterina wyszła za mąż za mieszkańca Vinci Antonia di Piero Buti del Vacca zwanego Accattanbrigą (awanturnikiem), wykonującego zawód piecowego (wypalał wapno) w Mercatale, i zamieszkała wraz z nim w Campo Zeppi. Małżeństwo zaaranżował Piero da Vinci (Antonio był jednym z pracowników na jego włościach)[7].
Małżeństwo uchodziło za owocne[8]. Para miała jednego syna i cztery córki[9]. Najstarszą córką była Piera (ok. 1454)[10], następnie urodzili się Maria (1457), Lisabetta, Francesco i Sandra. Dzieci najprawdopodobniej zostały ochrzczone w kościele parafialnym San Pantaleone naprzeciwko Campo Zeppi[11]. Według notatki z 1487 roku małżeństwo mieszkało z czworgiem dzieci. Zapis nie mówi nic o Marii, która mogła wcześniej wyjść za mąż lub umrzeć[8]. W 1490 roku zmarł mąż Cateriny. W tym samym czasie zmarł jej syn, zastrzelony z kuszy[9].
16 lipca 1493 do Corte Vecchia przyjechała kobieta o imieniu Caterina, identyfikowana z matką Leonarda[12]. Informację o jej przybyciu da Vinci zamieścił w swoim notatniku. Caterina po owdowieniu miała przyjechać do syna, aby u jego boku przeżyć ostatnie lata życia. Z Leonardem mieszkała przez dwa lata[13]. Gdy zmarła, da Vinci urządził jej skromny jak na tamte czasy pogrzeb, zapisując w swym notatniku wszystkie wydatki na sumę 123 soldów[14]. Według części badaczy w 1495 roku Leonardo pochował nie matkę, a służącą o tym samym imieniu[15].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Isaacson 2019 ↓, s. 39.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 306.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 41.
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 40.
- ↑ Vezzosi 2006 ↓, s. 15.
- ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 13.
- ↑ Kamil Kozakowski: Leonardo da Vinci: genialny artysta, który chciał poznać tajemnice wszechświata. histmag.org, 2019-05-13. [dostęp 2024-03-03].
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 44.
- ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 421.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 42.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 43.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 304.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 422.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 422–423.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 423.
Bibliografia edytuj
- Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
- Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
- Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Genialny wizjoner. Warszawa: Świat Książki, 2006. ISBN 978-83-247-0356-2.
- Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.