Cedzyna

wieś w województwie świętokrzyskim

Cedzynawieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Górno[5][4].

Cedzyna
wieś
Ilustracja
Widok na zalew. W tle Łysica
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

kielecki

Gmina

Górno

Liczba ludności (2020)

1427[2]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

25-351[3]

Tablice rejestracyjne

TKI

SIMC

0238842[4]

Położenie na mapie gminy Górno
Mapa konturowa gminy Górno, po lewej znajduje się punkt z opisem „Cedzyna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Cedzyna”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cedzyna”
Położenie na mapie powiatu kieleckiego
Mapa konturowa powiatu kieleckiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cedzyna”
Ziemia50°52′05″N 20°43′14″E/50,868056 20,720556[1]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Części wsi

edytuj
Integralne części wsi Cedzyna[5][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0238859 Cedzyna-Góra część wsi
1017008 Parcele część wsi
0238865 Piachy część wsi

Historia

edytuj

Na pn.-wsch. od wsi na wydmie „Turek” znaleziono ślady pobytu człowieka z epoki kamienia. W pierwszej połowie XVII w. Szembekowie założyli nad Lubrzanką wielki piec hutniczy, przy którym utworzono sztuczny zbiornik wodny. Wytop żelaza prowadzono tu do roku 1778[6]. W latach 30. XX w. przez wieś przebiegała trasa kolejki wąskotorowej z Kielc do Złotej Wody k. Łagowa[7]. W 1978 powstał tu cmentarz komunalny nr 3, na którym odbywają się pochówki zmarłych z Kielc i najbliższej okolicy.

Historia nazwy
  • Cedzyna – „villa Gustowa Wolva ... prope fluvium Czedzyna sita” tak pisano w 1437, „Czedzyna” w roku 1529, „Cedzyna” w roku 1787, Cedzyna w roku 1900[8].
Dawniej wieś nosiła zapewne nazwę „Gustowa Wola”, od nazwy osobowej Gust. Wtórnie Cedzyna od nazwy rzeki Cedzyna lub Cedzina, porównaj fluvio dicto Cedzina ... Czedzyna (1357)[8] – dziś rzeka Lubrzanka, nad którą wieś leży[9].

Ogólne informacje

edytuj
 
Zalew w Cedzynie

Cedzyna jest punktem początkowym   niebieskiego szlaku turystycznego im. E. Wołoszyna, prowadzącego do Wąchocka,   czerwonego szlaku rowerowego prowadzącego do Nowej Słupi oraz   czarnego szlaku rowerowego prowadzącego do Kielc. W pobliżu wsi znajduje się sztuczny zbiornik wodny „Cedzyna” utworzony w roku 1973 przez spiętrzenie wód Lubrzanki. Działa tu Mała Elektrownia Wodna Cedzyna z dwiema turbinami o łącznej mocy około 74 KW[10].

W miejscowości znajduje się nowa Szkoła Podstawowa i przedszkole im. Stefana Żeromskiego. Dojazd z Kielc zapewniają autobusy komunikacji miejskiej linii 10, 14, 26, 41, 43 i 47. Obsługują one łącznie 7 przystanków na terenie wsi[11].

W roku 2011 został oddany do użytku jedyny do tej pory odcinek S74, który łączy Cedzynę z Kielcami (dokładniej z Bociankiem). Ten prawie siedmiokilometrowy odcinek budowano 2 lata, natomiast koszt tej inwestycji wynosił prawie 355 mln zł[12].

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14415
  2. Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 3 [dostęp 2022-03-12]
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 137 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b c GUS. Rejestr TERYT
  5. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Tymoteusz Wróblewski: Góry Świętokrzyskie. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1972, s. 191.
  7. Mapa w skali 1:100 000 wydana nakładem Wojskowego Instytutu Geograficznego w latach 30. XX w., pas 44-45, słup 31-32, „Kielce”.
  8. a b Cedzyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 292.
  9. Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski. Wyd. Polska Akademia Nauk Instytut Języka Polskiego. Kraków 1997. ISBN 83-85579-29-X.
  10. Mała Elektrownia Wodna w Cedzynie – na stronie Ogólnopolskiego Samorządowego Serwisu Energii Odnawialnej.
  11. Cedzyna [online], ztm.kielce.pl [dostęp 2021-02-19].
  12. S74 Wylot Wschodni z Kielc/odcinek Kielce - Cedzyna :: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad - Serwis informacyjny [online], www.gddkia.gov.pl [dostęp 2021-02-19].

Linki zewnętrzne

edytuj