Cegłów
Cegłów – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Cegłów[4][5]. Leży nad rzeką Mienią, w oddaleniu 55 km od Warszawy oraz 42 km od Siedlec. Siedziba gminy Cegłów.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Kościół katolicki pw. św. Jana Chrzciciela w Cegłowie | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
1621–1870, 2022 | ||
| Burmistrz |
Marcin Uchman | ||
| Powierzchnia |
7,67[1] km² | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
25 | ||
| Kod pocztowy |
05-319[3] | ||
| Tablice rejestracyjne |
WM | ||
Położenie na mapie gminy Cegłów  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||
Położenie na mapie powiatu mińskiego  | |||
 52°08′49″N 21°44′20″E/52,146944 21,738889
| |||
| TERC (TERYT) |
1412044[4] | ||
| SIMC |
0668956[4] | ||
| Strona internetowa | |||
Administracyjnie na terenie Cegłowa funkcjonują dwa sołectwa Cegłów 1 i Cegłow 2[6]
Położenie
edytujCegłów leży w prawobrzeżnej części dawnej ziemi czerskiej na historycznym Mazowszu[7], w pierwszej połowie XVI wieku położony był w powiecie czerskim w województwie mazowieckim[8]. Położony jest około 5 km na południe od drogi krajowej nr 92 oraz około 8 km od wjazdu na autostradę A2 (na węźle Ryczołek). W mieście znajduje się również przystanek kolejowy na linii kolejowej nr 2 Warszawa Zachodnia – Terespol.
Historia
edytuj
Pierwotna nazwa miejscowości brzmiała Cebrowo i wymieniana jest w dokumentach do I poł. XVI w. Zamieszkująca ją ludność zajmowała się m.in. produkcją cegieł, co stało się źródłem obecnej nazwy Cegłowa[9]. O tym że miejscowość wzbogaciła się na tym, świadczy zabytkowy kościół rzymskokatolicki z 1525. Należała ona do dóbr, którymi książęta mazowieccy uposażyli kościół augustianów w Warszawie, później zaś kapitułę kolegiacką św. Jana Chrzciciela w Warszawie.
W 1621 miejscowości zostały nadane prawa miejskie przez Zygmunta III Wazę. Po upadku powstania styczniowego, w 1869 Cegłów prawa te utracił. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego w 1827 położone było w powiecie siennickim, obwodzie stanisławowskim województwa mazowieckiego[10].
Na początku XX wieku Cegłów stał się drugim po Płocku ośrodkiem ruchu religijnego mariawitów.
1 stycznia 1992 do Cegłowa przyłączono wieś Cisie[11]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego. W wyniku reformy administracyjnej, od 1999 znajduje się w powiecie mińskim, województwie mazowieckim.
1 stycznia 2022 miejscowość odzyskała prawa miejskie[12].
Architektura
edytujZabytki
edytuj
- Kościół rzymskokatolicki św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Apostoła – kościół gotycki z 2 ćw. XVI wieku nawiązujący kształtem do późnogotyckich kościołów z charakterystycznymi kolistymi skarpami będącymi rodzimym elementem architektury mazowieckich i kujawskich kościołów wieku XVI. W latach 1603–1629 rozbudowany w stylu późnorenesansowym, co widoczne jest na sklepieniu zakrystii z kominkiem, szczycie wschodnim prezbiterium, portalach. W XVIII wieku zbudowano obok dzwonnicę. W XIX wieku wprowadzono we wnętrzu drewniane podpory. Wewnątrz tryptyk z 1510 r. z cennymi rzeźbami, które wykonał mistrz Lazarus, w stylu Wita Stwosza – ołtarz ten przeniesiony tu został z kolegiaty (dziś archikatedry) św. Jana w Warszawie. Na wschodniej ścianie prezbiterium tablica epitafijna kanonika warszawskiego Wojciecha Oczko, słynnego lekarza królów Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy
.
- Kościół mariawicki św. Jana Chrzciciela – zbudowany w stylu neogotyckim w I dekadzie XX w., jest najwyższą budowlą w mieście i siedzibą miejscowej parafii. W latach 1986–1992 pełnił funkcje katedralne – był główną świątynią diecezji lubelsko-podlaskiej.
- Pomnik Niepodległości – znajdujący się w centralnej części rynku pomnik został wzniesiony w celu upamiętnienia odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918. Ma kształt trójbocznego obelisku, zwieńczonego kulą, z której wzbija się orzeł w koronie, zwrócony w stronę Warszawy. Uroczyste odsłonięcie pomnika nastąpiło 10 maja 1934 r. Orzeł nigdy nie utracił swej korony, także w okresie PRL[13].
Turystyka
edytujPrzez teren Cegłowa przebiegają dwa szlaki turystyczne PTTK[14]: niebieski (m.in. przez rezerwat przyrody Rudka Sanatoryjna) i zielony (m.in. przez rezerwat przyrody Jedlina), a także szlak rowerowy VeloMazovia[15]. Z Cegłowem związane są dwa produkty regionalne wpisane na listę produktów tradycyjnych: Sójka Mazowiecka oraz Kozi Ser Twarogowy z Cegłowa[16].
Oświata i nauka
edytujZnajduje się tu przedszkole i szkoła podstawowa wchodzące w skład Zespołu Szkolnego w Cegłowie[17]. W marcu 2009 zostało przeprowadzone referendum mające na celu wybór patrona zespołu. Mieszkańcy wybrali propozycję nazwania szkoły imieniem Bohaterskich Harcerzy Cegłowa[18]. W 2010 szkoła została odznaczona złotym krzyżem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej[19].
Religia
edytuj- Parafia św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Apostoła (w dekanacie mińskim – Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, diecezji warszawsko-praskiej)
- Parafia św. Jana Chrzciciela (w diecezji lubelsko-podlaskiej)
- Kościół św. Jana Chrzciciela
- Cmentarz
- Diaspora pozostająca pod opieką parafii w Goździe (w kustodii warszawskiej). Społeczność Kościoła Katolickiego Mariawitów z Cegłowa odprawia adorację ubłagania 24. dnia każdego miesiąca[22].
Ludzie związani z Cegłowem
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
- ↑ Strona gminy Cegłów, dane statystyczne. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 137 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ Lokalne wzory kultury politycznej. Szkice ogólne i opracowania monograficzne. Jacek Kurczewski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2007, s. 192. ISBN 978-83-7436-129-3. [dostęp 2023-01-02]. Cytat: Pierwsze zapiski w dokumentach wzmiankowały o Cegłowie zawsze w kontekście jego położenia na prawobrzeżnej części ziemi czerskiej, siedziby książąt mazowieckich. (pol.).
- ↑ Marta Piber-Zbieranowska. Księstwo Mazowieckie u progu inkorporacji. Charakterystyka obszaru około 1526 r. (część południowa). „Studia Geohistorica”. nr 9, s. 109, 2021. Warszawa: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. ISSN 2300-2875. [dostęp 2023-01-02]. Cytat: […] powiat czerski (część prawobrzeżna): Cebrowo (potem: Cegłowo) […]. (pol.).
- ↑ Marian Benko, Cegłów – renesansowe miasteczko mazowieckie i jego zagadnienia konserwatorskie, „Ochrona Zabytków” (2), 1955, s. 89–101, ISSN 0029-8247 [dostęp 2020-06-13] (pol.).
- ↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 61.
- ↑ M.P. z 1991 r. nr 46, poz. 327
- ↑ Na mapie Polski może pojawić się dziesięć nowych miast. Oto lista [online], TVN24 Biznes [dostęp 2021-08-03] (pol.).
- ↑ Gminna Biblioteka Publiczna w Cegłowie. [dostęp 2008-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-25)].
- ↑ Cegłów. pttk.pl. [dostęp 2022-05-14].
- ↑ Jesteśmy na rowerowym szlaku. minskmaz.com, 2021-12-14. [dostęp 2022-05-14].
- ↑ Produkty regionalne. ceglow.pl. [dostęp 2022-05-14].
- ↑ Statut [online], Zespół Szkolny w Cegłowie [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13] (pol.).
- ↑ Protokół z XXVII sesji Rady Gminy w dniu 23.04.2009 r. pod przewodnictwem Pani Teodory Wójcik – Przewodniczącej Rady Gminy w Cegłowie [online] [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13].
- ↑ Historia [online], Zespół Szkolny w Cegłowie [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13] (pol.).
- ↑ Opieka nad grobem Augusta Hallera. sphaller.szkolnastrona.pl. [dostęp 2022-09-07].
- ↑ Pamięć o Auguście Hallerze. sphaller.szkolnastrona.pl. [dostęp 2022-09-07].
- ↑ Kalendarz Mariawicki na rok 2022 (Felicjanów).
Bibliografia
edytuj- Gajowniczek Z.T. 1999. Na tropach tajemnic historii Cegłowa i okolic.
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona internetowa o miejscowości Cegłów. [dostęp 2007-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-25)].
- Cegłów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 530.