Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina
Rosyjskie Państwowe Naukowo-Badawcze Centrum Doświadczalne Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina (ros. Российский Государственный Научно-Исследовательский Испытательный Центр Подготовки Космонавтов (РГНИИЦПК) им. Ю. А. Гагарина) – ośrodek szkoleniowy przygotowujący kosmonautów rosyjskich oraz kosmonautów pochodzących z innych krajów biorących udział w lotach rosyjskimi statkami kosmicznymi.
 Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina w Gwiezdnym Miasteczku | |
| Data założenia |
11 stycznia 1960 |
|---|---|
| Patron | |
| Państwo | |
| Adres |
Zwiozdnyj gorodok, |
| Dyrektor | |
Położenie na mapie Rosji  | |
| 55,87450°N 38,11500°E/55,874500 38,115000 | |
| Odznaczenia | |
  
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujCentrum Wyszkolenia Kosmonautów powstało 11 stycznia 1960 roku w Gwiezdnym Miasteczku pod Moskwą. Było to zamknięte osiedle ukryte w lasach na północny wschód od Moskwy, znajdujące się na terenie wojskowym, nieobecne na mapach za czasów ZSRR. W 1969 roku Centrum nadano imię Jurija Gagarina (1934–1968) – tragicznie zmarłego pierwszego kosmonauty.
W Centrum szkolili się nie tylko astronauci radzieccy, ale również z krajów bloku wschodniego, w tym z Polski, a później także ze Stanów Zjednoczonych w ramach programu Sojuz-Apollo, a także z innych krajów, których przedstawiciele odbywali loty na statkach Sojuz: Francji, Indii itd. Szeroka współpraca z astronautami amerykańskimi oraz z innych krajów została podjęta dopiero w ramach programu Space Shuttle – Mir, a obecnie programu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
W 1995 roku Centrum zostało połączone z ośrodkiem szkoleniowym rosyjskich sił zbrojnych. Stało się wówczas własnością rosyjskiego Ministerstwa Obrony, było zarządzane wspólnie przez Ministerstwo Obrony i Roskosmos – Rosyjską Agencję Kosmiczną. Było to przyczyną narastających nieporozumień i sporów. W tej formie Centrum przetrwało do 2009 roku.
Stan obecny
edytujW kwietniu 2009 roku prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew podpisał dekret, na mocy którego Centrum zostało przekazane Roskosmosowi. Jego dyrektorem został Siergiej Krikalow – jeden z najbardziej doświadczonych rosyjskich kosmonautów.
Od 1 stycznia 2011 roku w miejsce dotychczasowych trzech oddziałów kosmonautów powołano jeden korpus, w którym znaleźli się kosmonauci zgrupowani wcześniej w oddziałach: Ministerstwa Obrony, przedsiębiorstwa RKK Energia (dawne zakłady S. Korolewa), Instytutu Badań problemów Biomedycznych z Moskwy (oddział grupujący lekarzy).
Dyrektorzy Centrum Wyszkolenia Kosmonautów
edytuj- Jewgienij Karpow 1960–1963
- Michaił Odincow 1963
- Nikołaj Kuzniecow 1963–1972
- Gieorgij Bieriegowoj 1972–1987
- Władimir Szatałow 1987–1991
- Piotr Klimuk 1991–2001
- Wasilij Cyblijew 2001–2009
- Siergiej Krikalow 2009–2014
- Jurij Łonczakow 2014–2017
- Pawieł Własow 2017–2021
- Maksim Charłamow od 2021
Począwszy od G. Bieriegowoja wszyscy dyrektorzy Centrum to byli kosmonauci.