Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem (greckokatolicka)
Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem – dawna cerkiew greckokatolicka, wzniesiona w 1842 we wsi Bartne.
 A-826 z dnia 14.04.1997[1]
| |||||||||||||||
| Filia muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach | |||||||||||||||
_(HB14).jpg)
| |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Sękowa  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu gorlickiego  | |||||||||||||||
 49°33′52,8″N 21°19′58,6″E/49,564667 21,332944
| |||||||||||||||
Po 1947 świątynia nieczynna kultowo, a po remoncie w latach 1968–70 pełni funkcję muzealną.
Cerkiew wraz z ogrodzeniem z bramkami, przycerkiewnym cmentarzem i spichrzem wpisano na listę zabytków w 1997 i włączono do małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Historia obiektu edytuj
Cerkiew wzniesiono w 1842 jak pokazuje data wyryta nad wejściem do babińca. Dolne partie wieży mogą pochodzić z XVIII wieku. W 1947 po wysiedleniu ludności łemkowskiej cerkiew nie była użytkowana i częściowo została zniszczona. Gruntowne prace konserwatorskie przeprowadzone w latach 1968–-70 przywróciły jej pierwotny wygląd. Powrócono między innymi do gontowego pokrycia dachów. W 1970 przeznaczono świątynię na obiekt muzealny. Obecnie jest filią Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach.
-
Widok z lotu ptaka -
Widok od strony południowej -
Wejście -
Elewacja boczna
_(HB13).jpg)
_(HB4).jpg)
_(HB16).jpg)
Architektura i wyposażenie edytuj
Cerkiew zbudowano w konstrukcji zrębowej, orientowana, trójdzielna o pomieszczeniach na rzucie kwadratu. Prezbiterium zamknięte prostokątnie z zakrystią od północy, szersza nawa i babiniec znajdujący się częściowo pod wieżą. Nad nawą dach namiotowy łamany, nad sanktuarium trójspadowy. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, o pochyłych ścianach, z pozorną izbicą zwieńczona kopulastym hełmem z pozorną latarnią. Podobne zwieńczenia wieżyczek nad nawą i prezbiterium. Wieżę otacza zachata. Dachy i ściany kryte gontem.
Wnętrze nakrywają stropy płaskie ozdobione polichromią ornamentalną, w nawie z fasetą. Chór muzyczny ma formę galeryjki w kształcie litery C nadwieszonej na rysiach. Wyposażenie jest niekompletne. Najcenniejszym jego elementem jest późnobarokowy ikonostas z XVIII wieku z ikonami namiestnymi znacznie starszymi niż sam ikonostas, bo datowanymi na XVI wiek. Znajdujący się w nawie ołtarz boczny z ikoną Ukrzyżowania pochodzi z roku 1797. W babińcu umieszczono odrzwia z malowanymi wizerunkami Piotra i Pawła z nieistniejącej cerkwi w Nieznajowej z 1780.
-
Widok od strony prezbiterium -
Otoczenie: pobijak do obróbki kamienia -
Otoczenie: spichrz
_(HB18).jpg)
,_otoczenie_(HB8).jpg)
,_spichrz_(HB21).jpg)
Otoczenie świątyni edytuj
Cerkiew otacza drewniane ogrodzenie z bali z daszkiem gontowym i bramką zrekonstruowane na miejscu kamiennego murku z XIX wieku. Na północ od świątyni znajduje się spichrz kamienny plebański z pierwszej połowy XIX wieku z ekspozycją historii kamieniarstwa, a na zachód drewniany pobijak używany do obróbki kamienia. Dalej położony jest łemkowski cmentarz przycerkiewny z kamiennymi nagrobkami wykonanymi przez miejscowych kamieniarzy.
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2016-12-08].
Bibliografia edytuj
- Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, s.s. 120–121 ISBN 83-89188-08-2
- Praca zbiorowa, Szlak Architektury Drewnianej Małopolska, Kraków 2010, s.s. 205–206, ISBN 978-83-60538-61-6