Cerkiew św. Mikołaja w Wilnie
Cerkiew św. Mikołaja (Nikolska) (pełna nazwa: Cerkiew Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja Cudotwórcy) – cerkiew prawosławna w Wilnie, jedna ze starszych murowanych świątyń w stolicy Litwy, położona w obrębie Starego Miasta przy ulicy Didžioji (ul. Wielka). Siedziba parafii.
| cerkiew parafialna | |||||||||||||
 Fasada cerkwi | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie |
Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja | ||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
9/22 maja | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Wilna  | |||||||||||||
Położenie na mapie Litwy  | |||||||||||||
 54°40′47,6″N 25°17′19,2″E/54,679889 25,288667
| |||||||||||||
Historia edytuj
Pierwszy drewniany obiekt sakralny na miejscu dzisiejszej cerkwi został wzniesiony około roku 1340. Był pierwotnym miejscem pochówku męczenników Antoniego, Jana i Eustachego, których szczątki znajdują się obecnie w cerkwi Świętego Ducha. W 1350, o czym przypomina tablica znajdująca się obecnie w jednej z kaplic cerkwi, nowy, kamienny chram został zbudowany na polecenie Julianny Twerskiej, drugiej żony księcia Olgierda. W 1514 na jego miejscu Konstanty Ostrogski wzniósł zupełnie nową cerkiew, zachowaną do naszych czasów. W 1609 na mocy rozporządzenia Zygmunta III Wazy cerkiew przejęli unici.
W latach 40. XVIII wieku obiekt został zniszczony przez pożar i przebudowany w stylu baroku wileńskiego z wyniosłą smukłą wieżą. W związku z likwidacją Unii w zaborze rosyjskim świątynię przekazano prawosławnym, a sześć lat później zyskała status parafialnej (wcześniej filia soboru św. Mikołaja, dzisiejszego katolickiego kościoła św. Kazimierza).
W 1845 zburzono dom, który zasłaniał cerkiew od strony ulicy[1]. W 1860 do cerkwi została dobudowana apsyda, a cały obiekt przeszedł gruntowną przebudowę i redekorację wnętrza. Obiektowi nadano styl rusko-bizantyjski z elementami typowymi dla wileńskich obiektów sakralnych. W 1866 odbyło się ponowne poświęcenie tak przebudowanej cerkwi. Głównym inicjatorem tej przebudowy był Michaił Murawiew, który pragnął uczynić cerkwie wileńskie równie wspaniałymi, jak te znajdujące się w Moskwie i zarazem podkreślić przynależność miasta do Rosji. Do dziś na ścianie świątyni znajduje się tablica upamiętniająca te działania Murawiewa, zaś kaplica położona w absydzie nosi wezwanie św. Michała.
W czasach radzieckich cerkiew została zamknięta, jej ponowne udostępnienie wiernym nastąpiło dopiero w 1947. W 1961 została siedzibą liczącej 600 osób parafii. Wcześniej, w okresie 1949–1956 przeszła generalny remont.
Architektura edytuj
Obecnie cerkiew reprezentuje styl rusko-bizantyjski z elementami charakterystycznymi dla budowli sakralnych Wilna. Z zewnątrz budynek jest malowany na biało i różne odcienie różu i czerwieni, bogato dekorowany fryzami i płaskorzeźbami. Okna cerkwi, półkoliste lub zakończone ostrym łukiem, są obramowane. Występują również dekorowane w podobny sposób blendy (niektóre z malowanymi wizerunkami świętych). Główne wejście do świątyni prowadzi przez obramowane skromnym portalem półkoliste drzwi, a następnie przedsionek wciśnięty między strzelistą wieżę zwieńczoną złotym krzyżem a dobudowaną w XIX wieku absydę zakończoną kopułą, również z krzyżem oraz z osobnym wejściem. Kopułę otacza rząd cebulasto wykończonych sygnaturek. Wnętrze cerkwi jest halowe.
-
Widok cerkwi w XIX wieku, przed przebudową -
Cerkiew po przebudowie, obraz Iwana Trutniewa -
Cerkiew przed przebudową (1801-1850)
.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ Krzysztof Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz: Praktyczny przewodnik po Wilnie. Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Krzysztof Wałejko”, Suwałki 2003, s. 95. ISBN 83-918978-2-6.
Bibliografia edytuj
- Szlewis G., Православные храмы Литвы, Свято-Духов Монастыр, Vilnius 2006, ISBN 9986-559-62-6, ss. 54–59.