Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny
Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
	A-543 z dnia 19.02.1968.
	cerkiew parafialna
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Adres	ul. Szpitalna 24
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	łódzko-poznańska
Wezwanie	Zaśnięcia Bogurodzicy
Wspomnienie liturgiczne	15/28 sierpnia
Historia
Data zakończenia budowy	1940 (adaptacja)
Data poświęcenia	24 listopada 2018 (ostatnia)
Aktualne przeznaczenie	czynna świątynia prawosławna
Poprzednie wyznanie	judaistyczne
Dane świątyni
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 1
	Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie Cerkiew Zaśnięcia NMP
	Położenie na mapie Polski Cerkiew Zaśnięcia NMP
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Cerkiew Zaśnięcia NMP
	Położenie na mapie Krakowa Cerkiew Zaśnięcia NMP
	50°03′47,1″N 19°56′28,2″E/50,063083 19,941167
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny (Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy) – prawosławna cerkiew parafialna znajdująca się w Krakowie, w kamienicy przy ulicy Szpitalnej 24, na Starym Mieście.

Świątynia należy do dekanatu Kraków diecezji łódzko-poznańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Historia edytuj

Prawosławna placówka duszpasterska powstała w Krakowie w 1918 jako cerkiew garnizonowa Wojska Polskiego. Pierwszą cerkiew założono w byłej ujeżdżalni koni przy ulicy Lubicz. Następnie została przeniesiona do wielkiej sali koszar przy Placu Na Groblach.

Po wybuchu II wojny światowej hitlerowcy eksmitowali parafię z koszar. Natychmiast przystąpiono do szukania nowego lokum. Zainteresowano się zdewastowaną synagogą Ahawat Raim przy ulicy Szpitalnej, która wykorzystywana była jako stolarnia. W 1940, po negocjacjach z nowym właścicielem, budynek otrzymała parafia prawosławna, która po przeróbkach urządziła we wnętrzach synagogi cerkiew.

Po zakończeniu wojny roszczenia do budynku wysunęła Kongregacja Wyznania Mojżeszowego w Krakowie, która chciała w nim urządzić synagogę garnizonową dla żydowskich żołnierzy i oficerów odbywających służbę w Krakowie. Roszczenia zostały oddalone, a budynek oficjalnie przekazany na własność parafii prawosławnej Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny.

Pod koniec lat 60. XX w. z inicjatywy księdza Lachockiego oraz starosty cerkiewnego Michała Kubickiego przystąpiono do remontu oraz przebudowy cerkwi, którą zakończono w 1984. Wyremontowaną świątynię poświęcił metropolita Sawa. W latach 90. położono polichromię w cerkiewnym refektarzu. Pod koniec 2006 nad drzwiami cerkwi zamontowano kopułkę.

W 2. dekadzie XXI w. przeprowadzono gruntowny remont XV-wiecznych piwnic budynku, w których planowane jest zlokalizowanie Centrum Sztuki Sakralnej im. Jerzego Nowosielskiego^[2].

Po zakończeniu kolejnego remontu, cerkiew została poświęcona 24 listopada 2018 r. przez arcybiskupa wrocławskiego i szczecińskiego Jerzego, arcybiskupa przemyskiego i gorlickiego Paisjusza oraz biskupa łódzkiego i poznańskiego Atanazego^[3].

Opis cerkwi edytuj

Krakowska świątynia prawosławna nie przypomina z zewnątrz tradycyjnej cerkwi (zlokalizowana jest w kamienicy). Przy adaptacji zadbano jednak o to, aby spełniała wymogi przepisów i zwyczajów cerkiewnych.

Wejście do cerkwi prowadzi bezpośrednio ze schodów wielkiego holu, który pełni tutaj jednocześnie rolę kruchty, jak i zachodniego wejścia do świątyni. W czasie przebudowy obiektu przed schodami ustawiono ścianę z łukowatymi otworami wejściowymi, która została pokryta polichromią (autorstwa prof. Jerzego Nowosielskiego), przedstawiającą Bogurodzicę w otoczeniu proroków. Wielka sala na pierwszym piętrze stanowi nawę główną. W tzw. „sali gotyckiej”, przedstawiającej dużą wartość artystyczną, mieści się okazały ikonostas, wykonany przez Jerzego Nowosielskiego.

Wnętrze cerkwi ozdobione jest wieloma ikonami, zarówno zabytkowymi (m.in. XIX-wiecznymi, przedstawiającymi św. Mikołaja i św. Serafina z Sarowa), jak i współczesnymi, autorstwa Jerzego Nowosielskiego (przedstawiającymi Matkę Bożą, św. Jana Teologa, czy sceny z życia św. Mikołaja Cudotwórcy). Znajdująca się w cerkwi Golgota jest również dziełem Jerzego Nowosielskiego. Nad Golgotą znajdują się kopie ikon (wykonane przez Stefana Wiśniewskiego): Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość” oraz Świętych Cyryla i Metodego.

Za ołtarzem znajdują się witraże, wykonane przez krakowskich artystów plastyków.

Na drugim piętrze znajduje się refektarz, pokryty polichromią autorstwa profesorów Jerzego Nowosielskiego i Bogdana Kotarby, przedstawiającą poczet polskich świętych.