Cesare Vincenzo Orsenigo (ur. 13 grudnia 1873, zm. 1 kwietnia 1946) – nuncjusz apostolski w Niemczech w latach 1930–1945, w czasie powstania nazistowskich Niemiec i II wojny światowej. Wraz z niemieckim ambasadorem w Watykanie, Diego von Bergen(inne języki), a później Ernstem von Weizsäckerem, Orsenigo był bezpośrednim łącznikiem dyplomatycznym między papieżem Piusem XII i reżimem nazistowskim, spotykającym się kilka razy z Adolfem Hitlerem bezpośrednio i często z innymi wysokimi ranking urzędników i dyplomatów[1][2].

Cesare Orsenigo
Arcybiskup
ilustracja
Kraj działania

Rzesza Niemiecka
III Rzesza

Data i miejsce urodzenia

13 grudnia 1873
Villa San Carlo

Data i miejsce śmierci

1 kwietnia 1946
Eichstätt

Miejsce pochówku ?
Nuncjusz apostolski w Niemczech
Okres sprawowania

1930–1945

Wyznanie

Katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

5 lipca 1896

Nominacja biskupia

23 czerwca 1922

Sakra biskupia

25 czerwca 1922

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

25 czerwca 1922

Konsekrator

Pietro Gasparri

Współkonsekratorzy

Giovanni Maria Zonghi
Agostino Zampini

Orsenigo był blisko Achille Rattiego, arcybiskupa Mediolanu i został powołany do korpusu dyplomatycznego Watykanu, gdy Ratti został wybrany na papieża Piusa XI, jako nuncjusz w Holandii (1922–1925), na Węgrzech (1925–1930) iw Niemczech (1930). –1945)[3].

Orsenigo wierzył we włoski faszystowski ideał i miał nadzieję, że niemiecka odmiana rozwinie się w coś podobnego[4]. Był kontrowersyjną postacią wśród swoich współczesnych i pozostaje przedmiotem krytyki historycznej za popieranie „kompromisu i pojednania” z nazistami, szczególnie w odniesieniu do Holocaustu[5]. Pius XII był krytykowany przez kilku współczesnych i historyków za to, że nie zastąpił Orsenigo jako nuncjusza. Pius XII pozostawił nuncjaturę pustą po śmierci Orsenigo w 1946 r. aż do 1951 r., kiedy mianował Aloisiusa Josepha Muencha na to stanowisko[6].

Młodość i wykształcenie edytuj

Orsenigo urodził się w Olginate we Włoszech. Uczęszczał do seminarium w Mediolanie i został wyświęcony w 1896 r. Został później kapłanem San Fedele w Mediolanie. W 1912 r. Został członkiem kapituły katedralnej w Mediolanie. Już jako proboszcz w Mediolanie spotkał Achille Ratti, który wkrótce stał się papieżem Pius XI.

Nuncjusz w Holandii (1922–1925) edytuj

Ratti, po wyborze na papieża w 1922 r., Mianował Orsenigo do rangi arcybiskupa tytularnego Ptolemais i uczynił go nuncjuszem w Holandii, z dniem 23 czerwca 1922 r. Orsengio, w wieku 49 lat na jego powołanie, nie miał formalnego wykształcenia dyplomatycznego, ale był przyjacielem Rattiego w Mediolanie. Ratti uchylił zastrzeżenia Orsenigo, że brakowało mu doświadczenia, zauważając, że sam spędził dekady jako bibliotekarz, zanim został mianowany delegatem apostolskim do Polski.

Nuncjusz na Węgry (1925–1930) edytuj

Orsenigo pozostał do nominacji na nuncjusza apostolskiego na Węgrzech latem 1925 r. w Hadze.

Nuncjusz do Niemiec (1930-1945) edytuj

Za Piusa XI (1930–1939) edytuj

25 kwietnia 1930 r. Został nuncjuszem apostolskim w Niemczech. Stanowisko to poprzednio zajmował Eugenio Pacelli (przyszły papież Pius XII), który został mianowany kardynałem. Otrzymał list potwierdzający od prezydenta Paula von Hindenburga. Nuncjatura Orsenigo znajdowała się w Berlinie, chociaż oddzielna nuncjatura istniała w Monachium ze względu na jej „szczególny status” z 1871 r.

16 lutego 1933 roku Orsenigo napisał do Pacellego, że wspieranie nowo wybranego rządu nazistowskiego byłoby „pomysłowe i niespójne”, ale obawiał się, że otwarta opozycja doprowadzi do nowego Kulturkampf. W liście do Pacellego z 7 marca 1933 r. Orsenigo oszacował, że od 6 do 7 milionów trzynastu milionów niemieckich katolików głosujących poparło partię nazistowską. Według George’a Schustera, Orsenigo „był szczerze radosny” w związku z wyborem Hitlera. Już w marcu 1933 roku Orsenigo doszedł do wniosku, że kompromis i pojednanie były jedyną opcją, argumentując, że wcześniejsze potępienia nazizmu przez niemieckich biskupów dotyczyły tylko jego religijnych, a nie politycznych zasad.

Po zawarciu Reichskonkordatu w dniu 20 lipca 1933 r. Orsenigo wezwał niemieckich biskupów do poparcia reżimu nazistowskiego . Na przykład antynazistowski biskup Maximilian Kaller skarżył się, że Orsenigo (który, jak przypuszczał Kaller, przemawiał w imieniu papieża) „wsadził mi płozy”, mówiąc mu, by zadośćuczynił nazistom. Orsenigo ukarał biskupa Augusta von Galena, który publicznie krytykował nazistowski program eutanazji, pisząc krytyczny list do Rzymu.

Pisząc 8 maja 1933 r. O wcześniejszej rozmowie z Hitlerem, Orsenigo wyraził opinię, że Hitler widział chrześcijaństwo jako niezbędne dla życia prywatnego i państwa niemieckiego i że bez współpracy nazistów Kościół niemiecki nie mógł liczyć na pokonanie liberalizmu, socjalizmu i bolszewizmu. Orsenigo doniósł, że Hitler nie zgadzał się z neo-pogańskim skrzydłem partii nazistowskiej, tak jak przedstawiał to mit Mitu XX wieku Alfreda Rosenberga.

Po przekazaniu przez papieża Piusa XI 4 kwietnia 1933 r. „Zbadania, czy i w jaki sposób można zaangażować się” w pomoc ofiarom prześladowań nazistowskich, Orsenigo odpowiedział, że każda interwencja będzie postrzegana jako „protest przeciwko prawu tego rządu „i dlatego nie jest wskazane. Spośród 95 dokumentów nuncjatury berlińskiej w tajnych archiwach Watykanu w latach 1930–1938 tylko cztery zawierają odniesienia do Żydów.

W lutym 1938 udzielił sakry biskupiej Franzowi Justusowi Rarkowskiemu, katolickiemu biskupowi polowemu sił zbrojnych III Rzeszy[7].

Za Piusa XII (1939–1945) edytuj

Pius XII zachował Orsenigo jako nuncjusza w Niemczech; jego priorytetami (jak wyjaśnił w Orsenigo) było szczególnie zachowanie Reichskonkordatu i ogólnie stosunków watykańsko-niemieckich. Według Phayera: „W Orsenigo Pius miał odpowiedniego człowieka do pracy. Pro-niemiecki, nazistowski, antysemicki faszysta, Orsenigo nie miałby problemów z przystosowaniem się do nazistowskiego reżimu w Berlinie. Ponadto Orsenigo, który tęsknił za kapelusz kardynała, można było ufać, że nie będzie kolidował z dobrze znanym zamiarem Piusa, by sam zajmować się Niemcami ”. Na rozkaz Piusa XII Orsenigo serdecznie i publicznie pogratulował Hitlerowi 20 kwietnia 1939 r., W pięćdziesiąte urodziny Führera.

4 maja 1939 roku Orsenigo odwiedził Adolfa Hitlera w Obersalzberg; Orsenigo przewieziono do Salzburga i zjadł obiad w Grand Hotel w Berchtesgaden, po czym przewieziono go do rezydencji Hitlera, gdzie obaj rozmawiali prywatnie przez godzinę, zanim napili się herbaty z von Ribbentropem i jego adiutantem V. Hewelem (który również napisał relację ze spotkania). W nocie z 1940 r. Skierowanej do Piusa XII Orsenigo ponownie opowiedział się za pojednaniem, stwierdzając swoje obawy przed upadkiem religijności wśród niemieckich katolików, chyba że duchowieństwo zaspokoi reżim i zwolni członków Kościoła z konfliktu sumienia.

21 czerwca 1942 r. Był konsekratorem w katedrze w Kolonii na inaugurację nowego arcybiskupa w Kolonii, Josepha Fringsa. W listopadzie 1943 r. Ponownie spotkał się z Hitlerem w imieniu Piusa XII. Zgodnie z własnym kontem Orsenigo: „Gdy tylko poruszyłem kwestię Żydów i judaizmu, spokój spotkania zakończył się natychmiast. Hitler odwrócił się do mnie plecami, podszedł do okna i zaczął bębnić palcami po szybie [...] Mimo to ja kontynuował, wyrażając nasze skargi, Hitler nagle odwrócił się, podszedł do małego stolika, z którego wziął szklankę z wodą i wściekle uderzył nią o podłogę. W obliczu takiego dyplomatycznego zachowania musiałem rozważyć zakończenie mojej misji. 8 lutego 1945 r., Przed końcem II wojny światowej, Orsenigo przeniósł się do Eichstätt w Bawarii. Nuncjatura utraciła swój oficjalny status w maju 1945 r., Wraz z klęską nazistowskich Niemiec, chociaż Aliancka Rada Kontroli zezwoliła Orsenigo na pozostanie w Eichstätt. Orsenigo zmarł w Eichstätt w dniu 1 kwietnia 1946 r., Pozostawiając swojego adiutanta obozu, prałata Carla Colli jako jedyny pozostały związek między Piusem XII a Kościołem niemieckim. Colli zmarł w styczniu 1947 r., Pozostawiając swojego sekretarza prałata Bernarda Hacka w Eichstätt. Po długim bezkrólewiu, podczas którego Pius XII polegał na księdzu Igo Zieglerze w Villa Grosch w Kronbergu, następnym nuncjuszem był Aloisius Joseph Muench.

Holocaust edytuj

Orsenigo jako nuncjusz rutynowo odmawiał interwencji w imieniu Żydów i częściej nie przekazywał raportów rzymskich opisowych lub krytycznych wobec Holocaustu. Rzadkim wyjątkiem był plan nazistowski „przesiedlenia” Żydów poślubionych chrześcijanom, chociaż Phayer twierdzi, że jego troska dotyczyła przede wszystkim ich katolickich małżonków. Według Phayera „gdy nuncjusz był kierowany przez Stolicę Apostolską w celu omówienia incydentów dotyczących żydowskich ofiar z nazistowskimi urzędnikami, zrobił to nieśmiało i zakłopotany”.

W 1941 r. Skontaktował się z Orsenigo Kurt Gerstein, protestancki oficer SS, który osobiście był świadkiem eksterminacji Żydów i chciał powiadomić Watykan. Poinformowany o celu wizyty Gersteina Orsenigo odmówił spotkania z nim. Przesłanie Gersteina zostało ostatecznie wysłane do Watykanu przez biskupa pomocniczego Berlina, a nie przez biuro nuncjusza, gdzie informacja dotarła do „ślepego zaułka”.

Holandia edytuj

Zarówno Kościoły katolickie, jak i protestanckie w Holandii głośno protestowały przeciwko deportacji holenderskiego żydostwa, chociaż główny kościół protestancki w końcu zamilkł na podstawie nazistowskich obietnic, że takie zachowanie ocaliłoby kolejnych „Żydów” od ich deportacji. Orsenigo wysłał wiadomość do Watykanu, że protest Kościoła spowodował zakończenie holenderskich deportacji, pomimo faktu, że nastąpiło dokładnie odwrotnie, a konfiskaty, morderstwa i deportacje katolików dziedzictwa żydowskiego wzrosły.

Polska edytuj

Ponieważ Niemcy nie pozwoliłyby Piusowi XII powołać nuncjusza do okupowanej Polski, Orsenigo spełnił tę rolę, z wszystkich intencji i celów. 1 listopada 1939 r. Władza Orsenigo została formalnie rozszerzona na Polskę. W sierpniu 1940 r. Orsenigo rzeczywiście wszczął prywatny protest z rządem niemieckim, wymieniając różne nadużycia wobec polskiego Kościoła (ale nie przeciwko narodowi polskiemu); nie miało to zauważalnego skutku. Biskup Adam Stefan Sapieha z Krakowa napisał Orsenigo, mówiąc mu, że bezpośredni protest papieża (a nie nuncjusza) był „niezbędny”. Phayer uważa za „wątpliwe”, że Orsenigo przesłał prośbę Sapiehy do Stolicy Apostolskiej.

Wśród polskich katolików panowało powszechne przekonanie, że Orsenigo „celowo zminimalizował ich sytuację w swoich raportach do Rzymu”. Na przykład Hilarius Breitinger, administrator apostolski Warthegau, dostarczył dwie kopie listu krytycznego wobec milczenia papieża wobec Berlina w odniesieniu do sytuacji w Polsce: jeden do Orsenigo i drugi do kardynała Michaela von Faulhabera, z których tylko ten zapewnił Breitinger dostarczyliby list.

Wysłanie 25 listopada 1939 r. Z Orsenigo skłoniło Piusa XII do „jednej z jego najbardziej kontrowersyjnych decyzji”. Orsenigo poinformował papieża o sytuacji w diecezji Chełmno-Pelpin: biskup Stanisław Wojciech Okoniewski przebywał na wygnaniu; jego pomocnik był chory; nie było kanonu z wyjątkiem jednego; tylko 20 z 500 księży diecezji nie zostało wypędzonych, uwięzionych ani zamordowanych . Pius XII w związku z tym cofnął swoją decyzję o nie zastępowaniu polskich prałatów (nawet tymczasowymi) niemieckimi, wymieniając Karla Marię Splett, biskupa Gdańska, a także administratora apostolskiego Chełmna-Pelpina. Decyzja ta została uznana za zdradę polskiego rządu na uchodźstwie, ponieważ konkordat z 1925 r. Zakazał umieszczania jakiegokolwiek terytorium Polski pod jurysdykcją biskupa poza Polską.

Szpiegostwo niemieckie edytuj

RSHA przeniknęła do nuncjatury berlińskiej przez niemieckiego dziennikarza, który był Orsenigo i przez patriotyczny niemiecki ksiądz, który służył pod Orsenigo jako doradca w sprawach niemieckich i wschodnich Europy. Według Alvareza i Grahama szpiegostwo to zapewnia „dostęp do postaw i intencji nuncjusza”.

Główny asystent kapłana Orsenigo był w rzeczywistości tajnym członkiem partii nazistowskiej. Nie wiadomo, czy sam Orsenigo był świadomy przynależności partyjnej swojego asystenta, jednak fakt ten był z pewnością znany przez Roberta Leibera, niemieckiego jezuitę, który służył jako jeden z najbliższych powierników i doradców Piusa XII podczas wojny.

Dziedzictwo edytuj

Kardynał Theodor Innitzer należał do współczesnych krytyków Orsenigo.

Według prof. Jose Sáncheza „głównym punktem krytyki papieża Piusa XII jest jego niechęć do zastąpienia Cesare Orsenigo jego nuncjuszem w Berlinie”. Watykan otrzymał wiele współczesnych skarg na Orsenigo jako nuncjusza; na przykład kardynał Theodor Innitzer, arcybiskup Wiednia, napisał do kardynała sekretarza stanu Luigiego Maglione w 1939 r., stwierdzając, że Orsenigo jest zbyt nieśmiała i nieskuteczna. Niemiecki episkopat był podzielony na Orsenigo; Biskup Konrad von Preysing napisał list do Watykanu w 1937 r., Nazywając Orsenigo zbyt sympatycznym dla nazistów, ale kardynał Adolf Bertram, przewodniczący Niemieckiej Konferencji Episkopatu, napisał list pochwalny zalecający, aby Orsenigo mógł zostać. von Preysing miał historię korespondencji z Orsenigo, ale był sfrustrowany otrzymaniem następującej odpowiedzi: „miłość jest dobra i dobra, ale największą miłością nie jest stwarzanie problemów Kościołowi”.

Owen Chadwick twierdzi, że „papież wiedział, jak słaby z nazistami był [Orsenigo]”. Phayer i Morley krytykują Piusa XII za pozostawienie Orsenigo w jednej z jego najważniejszych nuncjatur. Jednak Pierre Blet twierdzi, że gdyby Orsenigo został zastąpiony, nowy nuncjusz mógł nie zostać zaakceptowany przez nazistów, a Watykan straciłby łączność z Kościołem niemieckim.

Susan Zuccotti twierdzi, że Orsenigo „nigdy nie był znany ze swojej wyobraźni ani śmiałości”. Chadwick stwierdza, że „Orsenigo nie widział nic innego, jak tylko wyłonić się z naruszenia między Kościołem a państwem nazistowskim. Jako Włoch wierzył w państwo faszystowskie. Jego pomysły na to, co powinno się stać w Niemczech, powstały na podstawie tego, co się stało w Włochy ”. Chadwick przypisuje Orsenigo utworzenie kapelana generalnego dla armii niemieckiej, rozpowszechnianie listów pasterskich od niemieckich biskupów na tematy nazistowskie, takie jak masowa prokreacja.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Cesare Orsenigo Biography - Roman Catholic archbishop (1873 – 1946) [online], pantheon.world [dostęp 2024-02-22] (ang.).
  2. Archbishop Cesare Orsenigo [Catholic-Hierarchy] [online], www.catholic-hierarchy.org [dostęp 2024-02-22].
  3. ORSENIGO, Cesare Vincenzo - Treccani [online], Treccani [dostęp 2024-02-22] (wł.).
  4. Paul O’Shea, A Cross Too Heavy, 2011, DOI10.1057/9780230118362 [dostęp 2019-03-17].
  5. Mazal Holocaust Collection., Hitler and the Vatican : inside the secret archives that reveal the new story of the Nazis and the Church, New York: Free Press, 2004, ISBN 0-7432-4597-0, OCLC 53900481 [dostęp 2019-03-17].
  6. Orsenigo Cesare | Galileum Autografi [online], www.galileumautografi.com [dostęp 2024-02-22].
  7. Bishop Franz Justus Rarkowski, S.M.. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2020-05-09].

Linki zewnętrzne edytuj