Cesarstwo Palmyry
Cesarstwo Palmyry – państwo historyczne, samozwańcze cesarstwo istniejące w latach 263–272/273[a] we wschodniej części Cesarstwa Rzymskiego.
| 263–272/273 | |
| |
| Stolica | |
|---|---|
| Ustrój polityczny |
monarchia |
| Pierwszy cesarz | |
| Ostatni cesarz | |
| Secesja |
od Cesarstwa Rzymskiego |
| Powtórny podbój przez Rzym |
Aurelian |
| Religia dominująca | |
Geneza edytuj
Od lat 40. III wieku królem syryjskiego miasta Palmyry był Septimius Odenathus. Rządzone przez niego państwo było silne militarnie, oraz ekonomicznie z powodu przebiegających przez nie szlaków handlowych. Odenat pozostawał wierny Rzymowi. Pomógł między innymi cesarzowi Walerianowi w walce z władcą Persji Szapurem I. W zamian został uhonorowany przez Waleriana. Następnie cesarz Galien miał zamiar uczynić z Palmyry centrum rzymskiej polityki wojskowej na Wschodzie. W 263 Odenat przyjął tytuł imperator, oraz corrector totus Orientis („nadzorca całego Wschodu”). Oprócz tego mianował się królem królów Wschodu. Otrzymał także pozwolenia na noszenie cesarskiej korony laurowej[1]. Palmyra dwukrotnie pokonała Persów, ale w 267 Odenat został zasztyletowany, prawdopodobnie właśnie na polecenie Rzymian. Powodem mogło być dojście do zbyt dużej siły politycznej: w 263 Odenat przejął kontrolę nad Lewantem, Mezopotamią i wschodnimi regionami Anatolii.
Rządy Zenobii edytuj
Po śmierci Odenata władzę po nim objęła jego żona Septimia Zenobia w imieniu małoletniego syna Waballata[2]. Zenobia była ambitną regentką i kontynuowała ekspansywną politykę swego męża. Najpierw podbiła Egipt na czele siedemdziesięciu tysięcy żołnierzy, a następnie ruszyła ku Azji Mniejszej. Celem Zenobii było przeniesienie stolicy kraju do Antiochii[3]. Cesarz Lucjusz Domicjusz Aurelian odbił te tereny, a Zenobia została opuszczona przez dotychczasowych stronników. Na zorganizowany opór cesarz natrafił w Antiochii, ale pokonał wrogie oddziały, w tym także żołnierzy rzymskich, którzy przeszli na stronę Palmyry. Następnie Aurelian dokonał pozorowany odwrót, by później zająć Emesę. Jako ostatnia została zdobyta sama Palmyra w 272. Zenobia próbowała uciec, ale została pojmana[4]. Później doszło jeszcze do buntu Palmyry, w wyniku którego nowym cesarzem obrany został inny syn Zenobii Septimius Antiochus. Ostatecznie także i on został dość szybko pokonany[5]. Zwycięski Aurelian postanowił zniszczyć miasto i rozebrać jego mury, co stanowiło cios dla tamtejszego handlu ze Wschodem.
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ W literaturze naukowej spotykane są różne ramy czasowe istnienia państwa, jednak to właśnie w 263 Odenat przyjął tytuł imperatora. Z kolei cezurą końca cesarstwa może być zarówno pokonanie Zenobii w 272, jak i jej syna Antiocha rok później
Przypisy edytuj
- ↑ Gregory 2008 ↓, s. 28.
- ↑ Gregory 2008 ↓, s. 29.
- ↑ Wolski 2002 ↓, s. 451.
- ↑ Gregory 2008 ↓, s. 31.
- ↑ Southern 2008 ↓, s. 152.
Bibliografia edytuj
- Timothy E. Gregory, Historia Bizancjum, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, ISBN 978-83-233-2588-8.
- Maria Jaczynowska, Danuta Musiał, Marek Stępień, Historia starożytna, Warszawa: Trio, 1999, s. 581.
- Pat Southern, Empress Zenobia: Palmyra's Rebel Queen, 2008.
- Józef Wolski, Historia Powszechna: starożytność, wyd. dziesiąte, Warszawa 2002.