Chełmińskie Przedmieście

dzielnica Torunia

Chełmińskie Przedmieście (niem. Culmer Vorstadt) – część urzędowa Torunia zlokalizowana na prawobrzeżu.

Chełmińskie Przedmieście
Część urzędowa Torunia
Ilustracja
Fragment Chełmińskiego Przedmieścia
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Miasto

Toruń

Data założenia

XIII w.

Wysokość

65 m n.p.m.

Populacja (2016)
• liczba ludności


35 518[1]

Strefa numeracyjna

(+48) 056

Kod pocztowy

87-100

Położenie na mapie Torunia
Położenie na mapie
53°01′33,1″N 18°35′29,4″E/53,025861 18,591500

Chełmińskie Przedmieście zlokalizowane jest w północnej części miasta, od północy graniczy z Wrzosami i Koniuchami, od wschodu z Mokrem, od południa z Bydgoskim Przedmieściem i Starym Miastem, zaś od zachodu z Bielanami.

Ulice edytuj

Do głównych ulic przecinających lub stanowiących granice Chełmińskiego Przedmieścia zaliczyć należy: Czerwoną Drogę, Długą, Legionów, Kraszewskiego, Odrodzenia, Szosę Chełmińską.

Historia edytuj

 
Dawny kościół św. Jerzego
 
Arena Toruń
 
Główna aleja Cmentarza św. Jerzego

Rozwijała się od już od XIII wieku, na rozległym obszarze przed nieistniejącą już Bramą Chełmińską. Było to największe przedmieście dawnego Torunia. Osiedlali się tu liczni rzemieślnicy, działały targi, kramy, tu też działał toruński sąd przedmiejski dla wszystkich przedmieść Torunia.

Na Chełmińskim Przedmieściu istniały średniowieczne kościoły: kościół św. Jerzego z leprozorium i cmentarzem, kościół św. Wawrzyńca i kościół św. Krzyża. O randze Przedmieścia świadczy też fakt, że w okolicy kościoła św. Jerzego mieszkali też kupcy, a nawet przedstawiciele patrycjatu Torunia.

Dzisiaj niestety w wyniku wielu dziejowych zawieruch wojennych (zwłaszcza wojen szwedzkich w XVII wieku, XVIII wieku i napoleońskich w XIX wieku) oraz rozbudowy Twierdzy Toruń nie przetrwało zbyt wiele zabytkowego, starszego niż 200-letnie, budownictwa. Najstarsze, które istnieje, datuje się na początek XIX wieku. Poza XIX-wieczną zabudową zachował się także średniowieczny układ ulic dzielnicy.

W okresie międzywojennym Chełmińskie Przedmieście zamieszkały głównie warstwa średnia oraz najbiedniejsze grupy społeczne Torunia[2].

Nazwa edytuj

Rozwijała się od średniowiecza wzdłuż szlaku handlowego do Chełmna (obecnie Szosa Chełmińska). Osiedle stanowiło niegdyś podmiejskie tereny miasta Torunia, obecnie wtopione i wrośnięte stanowią prawie jego śródmieście. Wjazd na osiedle już od czasów średniowiecza następował od strony Bramy Chełmińskiej (wychodzącej na Chełmno).

Obecnie jest dzielnicą położoną w bezpośrednim sąsiedztwie centrum, jednak ze względów historycznych zachowano w nazwie słowo "Przedmieście".

Charakterystyka edytuj

Dzielnica duża, rozległa, a jej charakter – bardzo zróżnicowany. W przeważającej części zabudowana, zarówno przez budynki wielo- jak i jednorodzinne. Czas budowy budynków także bardzo szeroki. Znaleźć tu można zarówno najnowsze i nowoczesne budownictwo, budynki z okresu PRL, zabudowę z okresu międzywojennego jak i XIX-wieczne budownictwo szachulcowe (tzw. mur pruski), odchodzące już jednak do przeszłości.

Otoczone innymi osiedlami toruńskimi, ma więc niewiele terenów rekreacyjnych i raczej są one niewielkie lub (te większe) – bardziej oddalone.

Infrastruktura edytuj

Osiedle posiada kilkanaście szkół, gimnazjów, przedszkoli. Bardzo dobra dostępność placówek handlowych (Polomarket, Netto, Biedronka, Viki, Piotr i Paweł, Filmar, Carrefour Express) oraz największe w województwie Centrum Meblowo-Mieszkaniowe – Galeria Wnętrz AMC (firmy Arpol) tworzące Centrum Handlowe Arpol wraz z supermarketem Stokrotka, Rossmann, halą targową, Apteką "Tak dla Zdrowia", Centralą Banku Spółdzielczego.

Kilka hoteli, kilka stacji benzynowych, placówek medycznych, jeden prywatny szpital (Centrum Chirurgii) oraz Instytut Ireny Eris.

Na terenie osiedla znajdują się Wyższa Szkoła Bankowa oraz pierwsze w kraju Gimnazjum i Liceum dla wybitnie uzdolnionej młodzieży – Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące wraz z internatem, gdzie uczniów uczą profesorowie toruńskiego uniwersytetu. Ulokowano tu także cel wielu wycieczek religijnych i debat politycznych – katolicką rozgłośnię Radio Maryja i Telewizję Trwam. Znajduje się tu także siedziba Telewizji Toruń.

W południowej części osiedla znajduje się Komenda Miejska Policji oraz dwie toruńskie prokuratury: Toruń Centrum-Zachód oraz Toruń-Wschód. Tutaj także wybudowano największy w województwie multiplex – Cinema City, na 12 sal i ponad 2500 miejsc na widowni.

Ważniejsze obiekty edytuj

Zabytki i atrakcje turystyczne edytuj

Obecnie Chełmińskie Przedmieście intensywnie przekształca się w dzielnicę typowo mieszkaniową o nowoczesnej zabudowie (z uwagi na dobrą lokalizację, bliskość centrum), co powoduje zanikanie charakterystycznych budynków.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

Bibliografia edytuj

  • Łukasz Filipski. Socjotopografia Torunia w okresie międzywojennym w świetle analizy ksiąg adresowych z 1923 i 1932 roku. „Rocznik Toruński”. 43, 2016. 

Linki zewnętrzne edytuj