Chlorek sulfurylu

Chlorek sulfurylu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
addyt.	dichlorydodioksydosiarka
	Inne nazwy i oznaczenia
	dichlorek sulfurylu, dichlorek ditlenek siarki, chlorek sulfonylu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	SO2Cl2
Masa molowa	134,97 g/mol
Wygląd	bezbarwna, dymiąca ciecz o ostrym zapachu
	Identyfikacja
Numer CAS	7791-25-5
PubChem	24648
SMILES
	O=S(=O)(Cl)Cl
InChI
	InChI=1S/Cl2O2S/c1-5(2,3)4
	InChIKey
	YBBRCQOCSYXUOC-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	1,680 g/cm³; ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	reaguje z wodą
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w benzenie, toluenie i eterze dietylowym
Temperatura topnienia	−51 °C; −54 °C
Temperatura wrzenia	69,4 °C (1013 hPa)
Temperatura rozkładu	powyżej 100 °C
Punkt krytyczny	269–276 °C
Współczynnik załamania	1,444 (589 nm, 12 °C)
Lepkość	0,595 mPa·s (37,8 °C)
Napięcie powierzchniowe	28,78 mN/m (25 °C)
Prężność pary	18,7 kPa (25 °C)
Budowa
Moment dipolowy	1,81 ± 0,04 D
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła
Zwroty H	H314, H330, H335, EUH014
Zwroty P	P260, P271, P280, P303+P361+P353, P304+P340+P310, P305+P351+P338
Numer RTECS	WT4870000
Stężenie śmiertelne	LC50 0,878 mg/l (szczur, inhalacja, 4 h)
	Podobne związki
Podobne związki	chlorek tionylu, kwas chlorosiarkowy
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chlorek sulfurylu, SO
2Cl
2 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy chlorków kwasowych.

Otrzymywanie edytuj

Otrzymywany jest w bezpośredniej reakcji pomiędzy dwutlenkiem siarki i chlorem, z węglem aktywnym jako katalizatorem. Bez udziału katalizatora reakcja ta zachodzi niezwykle powoli^[4]:

SO
2 + Cl
2 ⇌ SO
2Cl
2

Właściwości edytuj

W warunkach pokojowych jest bezbarwną cieczą o ostrym zapachu^[2]. Produkt techniczny, zawierający niewielkie ilości SO
2 i Cl
2, może mieć barwę jasnożółtą. Chlorek sulfurylu jest niestabilny, rozkłada się z wydzieleniem dwutlenku siarki i chloru, jednak w temperaturze poniżej 200 °C stopień rozkładu jest niewielki^[4].

Nie rozpuszcza się w wodzie, natomiast reaguje z nią, tworząc kwas siarkowy i chlorowodór:

SO
2Cl
2 + 2H
2O → H
2SO
4 + 2HCl↑

Reakcja ta jest silnie egzotermiczna, w temperaturze pokojowej przebiega wolno, jednak w wyższych temperaturach lub w obecności związków katalizujących ją (np. jodu) przebiega wybuchowo. Z wodą o temperaturze bliskiej 0 °C może tworzyć hydraty SO
2Cl
2·15H
2O^[4].

Zastosowanie edytuj

Chlorku sulfurylu używa się w syntezie organicznej. Służy przede wszystkim do sulfonowania i chlorowania^[4].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Neil G.N.G. Connelly Neil G.N.G. i inni, Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 (Red Book), International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2005, s. 140, ISBN 978-0-85404-438-2 (ang.).
↑ ^a ^b Sulfuryl chloride, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 24648 [dostęp 2023-08-22] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Haynes 2016 ↓, s. 4-88.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hans-DietrichH.D. Lauss Hans-DietrichH.D., WilfriedW. Steffens WilfriedW., Sulfur Halides, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, [cop. 2011], s. 8–9, DOI: 10.1002/14356007.a25_623 (ang.).
↑ ^a ^b ^c Sulfuryl chloride, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 1350 [dostęp 2023-09-23] (niem. • ang.).
↑ Haynes 2016 ↓, s. 4-132.
↑ Haynes 2016 ↓, s. 6-193.
↑ Haynes 2016 ↓, s. 15-19.
↑ Haynes 2016 ↓, s. 9-65.
↑ ^a ^b Chlorek sulfurylu, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 3 października 2021, numer katalogowy: 320528 [dostęp 2023-09-23] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

Bibliografia edytuj

CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

[RedBook-1] Neil G.N.G. Connelly Neil G.N.G. i inni, Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 (Red Book), International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2005, s. 140, ISBN 978-0-85404-438-2 (ang.).

[PubChem-2] Sulfuryl chloride, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 24648 [dostęp 2023-08-22] (ang.).

[CRC-3] Haynes 2016 ↓, s. 4-88.

[Ullmann-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hans-DietrichH.D. Lauss Hans-DietrichH.D., WilfriedW. Steffens WilfriedW., Sulfur Halides, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, [cop. 2011], s. 8–9, DOI: 10.1002/14356007.a25_623 (ang.).

[GESTIS-5] Sulfuryl chloride, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 1350 [dostęp 2023-09-23] (niem. • ang.).

[6] Haynes 2016 ↓, s. 4-132.

[7] Haynes 2016 ↓, s. 6-193.

[8] Haynes 2016 ↓, s. 15-19.

[9] Haynes 2016 ↓, s. 9-65.

[SA-10] Chlorek sulfurylu, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 3 października 2021, numer katalogowy: 320528 [dostęp 2023-09-23] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]