Chorwacki Legion Lotniczy
Chorwacki Legion Lotniczy (chorw. Hrvatska Zrakoplovna Legija) – chorwacka ochotnicza jednostka lotnicza na froncie wschodnim podczas II wojny światowej
 Chorwacki minister sił zbrojnych Ante Vokić odwiedza ochotników w Stockerau w 1944 roku | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
12 lipca 1941 |
| Rozformowanie |
21 lipca 1944 |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
Powstanie Legionu edytuj
Po apelu przywódcy Niepodległego Państwa Chorwackiego (NDH), Ante Pavelicia z 2 lipca 1941 r. w sprawie wysłania ochotników do walki z Sowietami, w krótkim czasie zorganizowano jednostkę lotniczą pod nazwą Chorwacki Pułk Lotniczy (Hrvatska Zrakoplovna Pukovnija). Większość ochotników zgłosiła się z tworzonego lotnictwa NDH. Dowódcą Pułku został płk Ivan Mrak. Jednostka składała się z 4. Skrzydła Myśliwskiego pod dowództwem mjr. Franjo Džala (w składzie 10. i 11. dywizjonu myśliwskiego) oraz 5. Skrzydła Bombowego pod dowództwem mjr. Vjekoslava Vicevicia, a następnie mjr. Vladimira Graovacia (w składzie 12. i 13. dywizjonu bombowego).
4. Skrzydło Myśliwskie edytuj
15 lipca 1941 r. chorwaccy piloci zostali wysłani na przeszkolenie do Jagdfliegerschüle 4 w Fürth koło Norymbergi. Trwało ono do końca września na samolotach Arado 96 i Me 109 D. Chorwaci nosili wówczas mundury Luftwaffe z flagą chorwacką w kształcie tarczy na ramieniu i specjalną odznaką Legionu na prawej piersi. 28 września dostali oni 11 Me 109 E, z którymi wyruszyli na front wschodni do walki z Sowietami. Zostali przydzieleni do niemieckiej grupy lotniczej JG 52 jako 15.(Kroatische)/JG 52.
6 października przybyli na lotnisko polowe koło Połtawy na Ukrainie, skąd już 9 października rozpoczęli misje bojowe. Pierwszym zestrzelonym samolotem sowieckim był rozpoznawczy R-10 w rejonie Achtijewka-Krasnograd. Pod koniec października Skrzydło przeniesiono do Taganroga, gdzie stacjonowało do 1 grudnia. Następnie zmieniło miejsce pobytu na Marynpol. Brało wówczas udział w atakach na zmotoryzowane kolumny sowieckie w rejonie Pokorowskoje-Matwiejewa-Kurgan-Jejska-Uspienskoje oraz na linię kolejową Marynpol-Stalino. Ponadto eskortowało niemieckie wyprawy bombowe. Do końca stycznia 1942 r. chorwaccy piloci zestrzelili 23 nieprzyjacielskie samoloty, w tym 4 nowoczesne myśliwskie MiG-6. W końcu marca oba dywizjony dostały telegram od gen. Flugbeila, dowódcy niemieckiego 4. Korpusu Lotniczego i gen. Alexandra Löhra, dowódcy 4. Floty Powietrznej z gratulacjami za sukcesy. W kwietniu wykonywano misje eskortowe dla bombowców nurkujących Ju 87 Stuka, chroniono macierzyste lotnisko i atakowano sowieckie statki na Morzu Azowskim. W tym czasie zestrzelono 9 kolejnych samolotów nieprzyjacielskich. W maju Skrzydło przebazowano na Krym w rejon Artiemowka-Konstantinowka. Prowadziło ono misje eskortowe bombowców latających nad Sewastopol i patrolowe nad M. Azowskim, niszcząc 4 sowieckie samoloty i zatapiając łódź patrolową. Od końca maja do 21 czerwca (tego dnia osiągnięto 1 tys. lotów) Chorwaci zestrzelili 21 samolotów, a do końca lipca – kolejnych 69. Do poł. 1943 r. Skrzydło zostało wycofane na tyły w celu odpoczynku, a następnie powróciło na Krym na lotnisko polowe Kercz IV. Tam działało w rejonie Krimskaja-Iwanowskaja-Noworosyjsk-Kabardink-Gelendczuk-Jejsk. Chorwaccy piloci często napotykali na samoloty P-39 Aircobra i Spitfire. Przez okres kwietnia i maja wykonali 349 lotów bojowych i odnieśli 29 zwycięstw powietrznych. W końcu czerwca Skrzydło uległo reorganizacji i uzupełnieniu przez nowych pilotów oraz dostało nowsze wersje Me-109 (G-2, G-4, G-5 i G-6). Operując nad Krymem w krótkim czasie od 30 października do 2 listopada Chorwaci zestrzelili aż 20 sowieckich samolotów.
Na froncie wschodnim Skrzydło działało jeszcze do lipca 1944 r., osiągając łącznie 283 zwycięstwa powietrzne za cenę jedynie 2 zniszczonych samolotów i 5 pilotów. 14 pilotów chorwackich otrzymało status asa, a 4 – Cvitan Galić, Mato Čulinović, Veca Miković i Tomislav Kauzlarić zostało udekorowanych Krzyżem Żelaznym I i II klasy. W lipcu 1944 r. oba dywizjony zostały wycofane do Eichwalbe w Niemczech, a następnie powróciły do Chorwacji, aby zwalczać rosnącą w siłę partyzantkę.
5. Skrzydło Bombowe edytuj
Po przeszkoleniu w Grosse Kampfflieger Schule 3 w Greifswaldzie Skrzydło zostało przydzielone do niemieckiej grupy lotniczej KG 53 jako 15.(Kroatische)/KG 53. Otrzymało samoloty bombowe Do 17. Na front wschodni przybyło 25 października 1941 r. w rejon Witebska. Następnie działało bardziej na północ, m.in. bombardując Moskwę i Leningrad. 9 listopada za swoje sukcesy oba dywizjony dostały gratulacje od feldmarszałka Alberta Kesselringa, dowódcy IV Floty Powietrznej. Po wylataniu 1247 lotów bojowych na froncie wschodnim Skrzydło w grudniu 1942 r. zostało wycofane i przeniesione do Chorwacji, gdzie w składzie Sił Powietrznych NDH zwalczało siły partyzanckie. W ZSRR Chorwaci stracili 5 samolotów i 20 ludzi.
Zakończenie edytuj
Chorwacki Legion Lotniczy został oficjalnie rozwiązany 21 lipca 1944 r. Z części dywizjonów myśliwskich utworzono następnie Skrzydło Treningowe Chorwackich Sił Powietrznych (Hrvatska Zrakoplovna Izobrazbena Skupina), które dalej pełniło służbę na froncie wschodnim.
Zwycięstwa powietrzne edytuj
- Dukovac, Mato – 44 i 1 prawdopodobne,
- Galić, Cvitan – 38 i 5 prawdopodobnych,
- Džal, Franjo – 16 i 3-5 prawdopodobnych,
- Bencetić, Ljudevit – 16 i 2 prawdopodobne,
- Boškić, Slavko – 13 i 3 prawdopodobne,
- Čulinović, Mato – 12 i 6 prawdopodobnych,
- Stipčić, Zlatko – 12 i 2 prawdopodobne,
- Miković, Veca – 12 i 2 prawdopodobne,
- Martinko, Eduard – 12 i 1 prawdopodobne,
- Helebrant, Josip – 11 i 1 prawdopodobne,
- Starc, Albin – 11 i 1 prawdopodobne,
- Martinašević, Stjepan – 11,
- Ferenčina, Vladimir – 10 i 6 prawdopodobnych,
- Avdić, Zdenko – 10,
- Kauzlarić, Tomislav – 10,
- Bartulović, Jerko – 9 i 1 prawdopodobne,
- Kranjc, Josip – 9,
- Lasta, Jure – 8,
- Gazapi, Dragutin – 7 i 1 prawdopodobne,
- Kreš, Vladimir – 6 i 2 prawdopodobne,
- Radić, Stjepan – 5 i 3 prawdopodobne,
- Baltić, Ivan – 4 i 1 prawdopodobne,
- Šval, Albin – 3 i 2 prawdopodobne,
- Mihelčić, Viktor – 2,
- Vučina, Nikola – 2,
- Acinger, Vilim – 1 i 2 prawdopodobne,
- Jelačić, Josip – 1 i 1 prawdopodobne,
- Sandtner, Vladimir – 1 i 1 prawdopodobne,
- Cvikić, Nikola – 1,
- Džal, Živko – 1,
- Janković, Jeronim – 1,
- Jergović, Ivan – 1,
- Malieube – 1,
- Salaon, Vladimir – 1,
- Valiente – 1,
- Zelanić – 1,
- Jelak, Mihajlo – 1,
- Ivanić, Dragutin – 1.
Linki zewnętrzne edytuj
Bibliografia edytuj
- Dragan Savić, Boris Ciglić, Croatian Aces of World War II, 2002