Christiansfeld
Christiansfeld – miasto w Danii, w regionie Dania Południowa, w gminie Kolding.
 Kościół w Christiansfeld | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Region | |||
| Gmina | |||
| Powierzchnia |
2,4 km² | ||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Kod pocztowy |
6070 | ||
Położenie na mapie Danii Południowej  | |||
Położenie na mapie Danii  | |||
 55°21′20″N 9°29′53″E/55,355556 9,498056
| |||
| Strona internetowa | |||
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Kościół braci morawskich w Christiansfeld (2015) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
III, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę | |
Historycznie jest związane z kościołem braci morawskich. W 2015 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Geografia edytuj
Położenie edytuj
Christiansfeld leży w gminie Kolding w regionie Dania Południowa, pomiędzy miastami Kolding i Haderslev [2].
Demografia edytuj
W 2022 roku miasto zamieszkiwało 2977 osób, a przy powierzchni 2,4 km² gęstość zaludnienia wynosiła 1263 os./km²[3].
Historia edytuj
Miasto powstało z inicjatywy króla Danii Chrystiana VII (1749–1808), który pod wrażeniem kunsztu rzemieślników i kupców braci morawskich poznanych w holenderskim Zeist, w 1771 roku zezwolił braciom morawskim na założenie kolonii na ziemi królewskiej Tyrstrup[2]. Kolonia – nazwana na cześć króla Christiansfeld – została założona 1 kwietnia 1773 roku[2]. Osada została wzniesiona zgodnie z założeniami planistycznymi wspólnoty kościelnej – wokół centralnie położonego placu kościelnego. Zbudowano kościół z plebanią, domy mieszkalne, szkoły i hotel[2]. Inspiracją dla kolonii Christiansfeld były inne osady braci morawskich w Europie takich jak saksońskie Herrnhut[4]. Plan kolonii był wzorowany na planach osad Herrnhaag i Gnadau[5].
Bracia morawscy zostali zwolnieni ze składania przysięgi na wierność królowi i otrzymali liczne przywileje[2]. W Christiansfeld kwitło rzemiosło – wyprawiano skóry, szyto rękawiczki, produkowano świece, tytoń i mydło[2]. Kolonia szybko się rozwijała – ok. 1800 roku liczyła 732 członków. Okres jej świetności zakończyła wojna duńska w 1864 roku, w wyniku której Holsztyn uzyskała Austria, Szlezwik przypadł Prusom, a państwo duńskie zostało okrojone, przez co Christiansfeld utraciło swoje zaplecze[2].
W 2015 roku Christiansfeld zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[6].
Urbanistyka i architektura edytuj
Miasto stanowi bardzo dobrze zachowany przykład realizacji założeń planistycznych braci morawskich, zakładających rozwój osady wokół centralnie położonego placu kościelnego[6]. Plac położony jest między dwoma głównymi ulicami[7] – biegnącymi równolegle ze wschodu na zachód – Lindegade na południu i Nørregade na północy[8]. Przy placu oprócz kościoła, zlokalizowano plebanie, dom sióstr i dom burmistrza[8].
Przy ulicach o szerokości 24 alenów hamburskich[a] wyznaczono działki o szerokości od 20 do 40 alenów, na których stanęły domy mieszkalne z ogrodami zorientowanymi na północ i południe[8]. Ulice obsadzono drzewami lipowymi w odstępach 8 alenów[9].
Na peryferiach miasta zlokalizowano budynki użyteczności publicznej, w tym domy dla wdów oraz dla kawalerów i niezamężnych kobiet[6]. Na obrzeżach znajdowały się pola uprawne[6].
Zabudowa, zgodnie z modelem urbanistyki protestanckiej, jest jednorodna, prosta i pozbawiona zdobień[6]. Budynki wzniesione z żółtej cegły przykrywają dachy z czerwonej dachówki[6]. Większość gmachów powstała w ciągu 40 lat[8].
Uwagi edytuj
- ↑ Alen hamburski to 57,3 cm, zob. Løkke Borg Berg, Lindberg Marcussen i Stoklund 2013 ↓, s. 32.
Przypisy edytuj
- ↑ Polski Komitet ds. UNESCO ↓.
- ↑ a b c d e f g Gesellschaft für Schleswig-Holsteinische Geschichte ↓.
- ↑ Statistics Denmark ↓.
- ↑ Løkke Borg Berg, Lindberg Marcussen i Stoklund 2013 ↓, s. 50.
- ↑ Løkke Borg Berg, Lindberg Marcussen i Stoklund 2013 ↓, s. 93.
- ↑ a b c d e f UNESCO ↓.
- ↑ Løkke Borg Berg, Lindberg Marcussen i Stoklund 2013 ↓, s. 40.
- ↑ a b c d Løkke Borg Berg, Lindberg Marcussen i Stoklund 2013 ↓, s. 32.
- ↑ Løkke Borg Berg, Lindberg Marcussen i Stoklund 2013 ↓, s. 38.
Bibliografia edytuj
- Lander-Laszig, Annie: SH von A bis Z: Christiansfeld. [w:] Gesellschaft für Schleswig-Holsteinische Geschichte [on-line]. [dostęp 2023-01-05]. (niem.).
- Løkke Borg Berg, Annemette, Lindberg Marcussen, Lene, Stoklund,Karen: Danish World Heritage Nomination: Christiansfeld, a Moravian Settlement. Kolding Municipality, 2013. [dostęp 2023-01-05]. (ang.).
- Polski Komitet ds. UNESCO: Dania. [dostęp 2023-01-05]. (pol.).
- Statistics Denmark: Population 1. January by urban and rural areas, population, area and population density and time: 621-10776 Christiansfeld. [w:] m.statbank.dk [on-line]. [dostęp 2023-01-05]. (ang.).
- UNESCO: Christiansfeld, a Moravian Church Settlement. [dostęp 2023-01-05]. (ang.).