Chwastówka zwyczajna

Chwastówka zwyczajna, chwastówka[5] (Cisticola juncidis) – gatunek małego, krótkoskrzydłego ptaka z rodziny chwastówkowatych (Cisticolidae), wcześniej zaliczany do pokrzewkowatych.

Chwastówka zwyczajna
Cisticola juncidis[1]
(Rafinesque, 1810)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

chwastówkowate

Podrodzina

chwastówki

Rodzaj

Cisticola

Gatunek

chwastówka zwyczajna

Synonimy
  • Sylvia Juncidis Rafinesque, 1810[2]
  • Calamanthella tinnabulans Swinhoe, 1859[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     tylko w sezonie lęgowym

     występuje przez cały rok

Zasięg występowania edytuj

Występuje we Francji, na Półwyspie Iberyjskim, w południowej i południowo-wschodniej Europie, w Afryce (poza pustyniami), na Bliskim Wschodzie, w południowej, południowo-wschodniej i wschodniej Azji oraz północnej Australii i na południowej Nowej Gwinei. Na większości obszaru osiadły, lecz wschodnioazjatycka populacja migruje w zimie w cieplejsze rejony. Ptak ten nigdy nie był stwierdzony w Polsce[6].

Wygląd edytuj

Chwastówka zwyczajna posiada czarniawy, schodkowany ogon z jasnym obrzeżeniem na końcu. W okresie godowym samce mają bardzo ciemne, podłużne plamy na grzbiecie, natomiast ich szata spoczynkowa podobna jest do tej u samic, nieznacznie kreskowana. Spód ciała bladożółty, przy czym u samic kolor jest mocniejszy[7].

Jest to mały ptak, długość jego ciała wynosi około 10 cm[7][8]. Masa ciała: samce 7–12 g, samice 5–8 g[8].

Ekologia i zachowanie edytuj

 
Jajo z kolekcji muzealnej

Jest skryta, a jednocześnie ciekawska.

Biotop

Przebywa na wilgotnych łąkach oraz polach obsianych zbożem, zazwyczaj w pobliżu wody[7].

Rozród

W Europie lęgi trwają zwykle od marca do września[8][9]. Większość samców jest poligamiczna[8]. Samiec buduje gniazdo nisko w bagnistej roślinności i jest to wydłużona konstrukcja w kształcie gruszki lub butelki z wejściem na szczycie lub w jego pobliżu. Zbudowane jest z traw związanych pajęczynami, a wyściółkę stanowią pajęczyny, kwiaty, sierść i puch. W zniesieniu zwykle 4–6 jaj[9]. Wysiadywaniem zajmuje się samica przez 11–15 dni, sporadycznie jest w tym czasie dokarmiana przez samca. Karmieniem piskląt również zajmuje się samica. Młode są w pełni opierzone po 11–15 dniach od wyklucia, są jednak nadal zależne od samicy przez kolejne 10–20 dni[8].

Pożywienie

Cisticola juncidis żywi się delikatnymi pająkami i owadami. Chwyta je podczas lotu przez gęstwinę liści i gałązek[7]. Niekiedy zjada też ślimaki czy nasiona traw[8].

Systematyka edytuj

Wyróżniono kilkanaście podgatunków C. juncidis[10][2]:

Status edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje chwastówkę zwyczajną za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Całkowita liczebność światowej populacji nie została oszacowana; według danych BirdLife International z 2015 roku samą Europę (wraz całą Turcją) zamieszkuje 922 000 – 2 140 000 par lęgowych. Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy[4].

Przypisy edytuj

  1. Cisticola juncidis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Zitting Cisticola (Cisticola juncidis). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-20)]. (ang.).
  3. D. Lepage: Zitting Cisticola Cisticola juncidis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-15]. (ang.).
  4. a b BirdLife International, Cisticola juncidis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2022-2 [dostęp 2023-02-15] (ang.).
  5. a b c d e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Cisticolinae Sundevall, 1872 - chwastówki (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-13].
  6. Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2022. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-02-15].
  7. a b c d Frieder Sauer, Ewa Turyn, Barbara Urbańska, Leksykon Przyrodniczy. Ptaki lądowe, Wydanie polskie, Świat Książki, 1996, ISBN 83-7129-193-0.
  8. a b c d e f N. Bouglouan: Zitting Cisticola. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
  9. a b Species factsheet: Cisticola juncidis. BirdLife International, 2020. [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
  10. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Grassbirds, Donacobius, Malagasy warblers, cisticolas, allies. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-13]. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Paul Sterry, Andrew Cleave, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik. Warszawa: Świat Książki, 2007. ISBN 978-83-247-0818-5.

Linki zewnętrzne edytuj