Cieleśnica
Cieleśnica – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Rokitno[3][4].
| Artykuł | 52°9′19″N 23°18′27″E |
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°9'N, 23°19'E, 52°9'14.72"N, 23°18'38.30"E |
| - błąd | 2297 m |
| Odległość | 906 m |
| ||||
| ||||
 Pałac z 1 poł. XIX w. (stan ze stycznia 2020 r.) | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  lubelskie
| |||
| Powiat | bialski | |||
| Gmina | Rokitno | |||
| Liczba ludności (2013) | 502[1] | |||
| Strefa numeracyjna | 83 | |||
| Kod pocztowy | 21-504[2] | |||
| Tablice rejestracyjne | LBI | |||
| SIMC | 0018187 | |||
Położenie na mapie gminy Rokitno   Cieleśnica | ||||
Położenie na mapie Polski  Cieleśnica | ||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  Cieleśnica | ||||
Położenie na mapie powiatu bialskiego  Cieleśnica | ||||
 52°09′19″N 23°18′27″E/52,155278 23,307500
| ||||
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Trójcy Świętej w Janowie Podlaskim.
Wieś duchowna położona była w końcu XVIII wieku w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.
Założenie folwarkuEdytuj
Historyczne korzenie miejscowości sięgają już XV wieku, kiedy to ziemie te znajdowały się w posiadaniu rodziny Andruszkiewiczów. W 1526 roku majątek przeszedł w ręce rodziny Cieleśnickich, która założyła folwark i dała początek nazwie wsi. Na przestrzeni wieków folwark zmieniał swoich właścicieli i w roku 1630 został zakupiony przez Aleksandra Ludwika Radziwiłła (ówczesnego stolnika Wielkiego Księstwa Litewskiego) oraz włączony do hrabstwa bialskiego.
Budowa pałacu przez SerwińskichEdytuj
W 1810 r. Dominik Hieronim Radziwiłł, ostatni właściciel pałacu w Białej Radziwiłłowskiej, sprzedał Cieleśnicę wraz z Klonownicą Andrzejowi Serwińskiemu. Wówczas to nastąpił najprężniejszy rozwój cieleśnickiej posiadłości. Nowy gospodarz w znacznym stopniu przyczynił się do rozrostu oraz unowocześnienia folwarku, za jego rządów wybudowano olejarnię, browar, młyn i cegielnię. Właściciel sprowadzał co roku szczepy fruktowe z zagranicy, dbał o dobór jak najlepszych gatunków bydła, koni, owiec, założył także plantację drzew morwowych połączoną z hodowlą jedwabników. Andrzej Serwiński w latach 1832-1835 podjął również budowę klasycystycznego pałacu według projektu własnego bądź Antonia Corazziego. W 1842 roku spadkobiercą majątku został bratanek Andrzeja Serwińskiego – Stanisław. Od 1861 roku w wyniku podziału majątku prawną właścicielką stała się Maria Serwińska, córka Stanisława.
W posiadaniu rodziny RosenwerthówEdytuj
Około 1880 roku Maria Serwińska wyszła za mąż za Henryka Różyczkę de Rosenwerth i wniosła majątek cieleśnicki jako posag małżeński, który w 1919 roku został przekazany synowi Rosenwerthów – Stanisławowi. Lata 20. XX wieku przynoszą kolejną modernizację majątku. Ówczesny właściciel rozbudował folwark, wyposażył w gorzelnię, młyn parowy, cegielnię i elektrownię, a także założył dobrze prosperujące gospodarstwo rybne, hodowlane i rolne. Z uwagi na zniszczenia powojenne, w latach 1921-28 pałac został przebudowany, a jego wnętrza unowocześnione (wykonawcami prac remontowo-budowlanych byli Kazimierz Skórewicz i Romuald Gutt). Stanisław Różyczka de Rosenwerth był działaczem społeczno-gospodarczym południowego Podlasia. Zainicjował on między innymi powstanie Podlaskiej Wytwórni Samolotów, w której był jednym z udziałowców i konstruktorów.
Pałac w okresie powojennymEdytuj
We wrześniu 1939 majątek cieleśnicki zajęły wojska radzieckie, a następnie niemieckie. Rodzina Różyczka de Rosenwerth zamieszkiwał pałac do 1945 roku, później dobra cieleśnickie przeszły na własność Skarbu Państwa Polskiego. W latach 1946-1950 w pałacu funkcjonował Dom Pracy Twórczej pod kierownictwem profesora Lecha Niemojewskiego z Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W latach 60. XX wieku pałac stał się własnością Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Cieleśnicy i mieściła się tam sala kinowa, klubokawiarnia i ośrodek zdrowia.
Opis architektonicznyEdytuj
Pałac zbudowany jest na rzucie prostokąta, frontem zwrócony na zachód. Układ wnętrz jest dwutraktowy, z okrągłym holem na osi i przylegającą doń od północy klatką schodową. W elewacji frontowej znajduje się wgłębiony portyk z dwiema parami kolumn, zwieńczony attyką z fryzem o motywach wazonu i antytetycznie ustawionych gryfów, rogów obfitości i wici akantu. W portyku zbudowano szerokie przeszklone drzwi, a w drugiej kondygnacji duże zamknięte półkoliście okno.
Park krajobrazowyEdytuj
Cieleśnica to nie tylko pałac, ale również sieć zabudowań przypałacowych połączona z parkiem krajobrazowym i zbiornikiem wodnym. Park krajobrazowy został założony w 1810 r. przez Andrzeja Serwińskiego, a zaaranżowano go w stylu angielskim. Tworzą go pomnikowe jesiony, sosny czarne, dęby, rzadkie drzewa i krzewy, na jego terenie znajduje się także system wodny ze stawem i sadzawkami. Ponadto w skład zespołu pałacowego wchodzi klasycystyczna oranżeria z II ćw. XIX w., która w tej chwili poddana jest renowacji. Jest to obiekt murowany z cegły, otynkowany, na rzucie wydłużonego sześciokąta, z przybudówką od północy.
LegendaEdytuj
Z pałacem wiąże się również pewna legenda. W Tygodniku Ilustrowanym z roku 1878 (nr 108) Oskar Kolberg, polski etnograf, folklorysta i kompozytor, pisał, że na łąkach Cieleśnicy, pod borem zwanym Hołobud, znajdował się staw z wyspą, a na niej cerkiew. Pewnego razu podczas uroczystości weselnej cerkiew ta zapadła się pod ziemię wraz z panem młodym i gośćmi weselnymi. Przy stawie tym, za czasów Kolberga, rosła ogromna, stara topola nadbużańska, zwana Sokor. Na niej to według legendy co noc siadał biały gołąb i gruchał żałośnie – miała to być dusza panny młodej. Po dzień dzisiejszy wśród starszych mieszkańców okolicy krąży legenda, że w niedzielne popołudnie nad stawem można usłyszeć dzwony zapadłej pod ziemię cerkwi.
Przywrócenie dawnej świetnościEdytuj
W 2009 roku pałac nabyli Barbara i Dariusz Chwesiukowie, właściciele firmy Bialcon, i rozpoczęli projekt adaptacji zespołu pałacowo-parkowego Cieleśnica na obiekt hotelarsko-gastronomiczny o wysokim standardzie. Nowym właścicielom zależało na tym, aby w jak największym stopniu zachować formę budynku z lat dwudziestych XX wieku oraz powrócić do bogatej historii tego miejsca. Pałac Cieleśnica ma służyć nie tylko jako obiekt hotelarski, ale również jako ośrodek życia kulturalnego regionu. W pałacu znajduje się biblioteka, sala kinowa oraz sala klubowa, w której organizowane są koncerty i czasowe wystawy sztuki. Właściciele mają również w planach wspomaganie lokalnego rzemiosła, między innymi poprzez organizację różnorodnych warsztatów i szkoleń w wielu dziedzinach rzemiosła, również tych rzadkich i odrobinę zapomnianych. Otwarcie pałacu nastąpiło w lecie 2013[6].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Bank danych lokalnych GUS. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-06-21].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 163 [dostęp 2020-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 23.04.2015].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 23.04.2015].
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.
- ↑ Strona Pałacu Cieleśnica, historia
Linki zewnętrzneEdytuj
- Cieleśnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 685.
- Polskie dwory - Cieleśnica
- Moje Podlasie - Cieleśnica
- pulsmiasta.tv - Pałac odzyska swój blask
- Cieleśnica - pałac na końcu Polski