Wikipedia

Cloris Leachman

amerykańska aktorka

Cloris Leachman (ur. 30 kwietnia 1926 w Des Moines, zm. 27 stycznia 2021 w Encinitas) – amerykańska aktorka i komiczka, której kariera trwała prawie osiem dekad.

Cloris Leachman
Ilustracja
Cloris Leachman (1970)
Data i miejsce urodzenia

30 kwietnia 1926
Des Moines

Data i miejsce śmierci

26 stycznia 2021
Encinitas

Zawód

aktorka, modelka, komiczka

Współmałżonek

George Englund
(1953–1978; rozwód)

Lata aktywności

1942–2021

Multimedia w Wikimedia Commons

Laureatka Oscara, Złotego Globu, Nagrody BAFTA i pięciu nagród Emmy. 20 września 1980 otrzymała własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6435 Hollywood Boulevard[1][2].

Życiorys

edytuj

Urodziła się w Des Moines w stanie Iowa jako najstarsza z trzech córek Cloris G. (z domu Wallace) Leachman i Berkeleya Claiborne’a „Bucka” Leachmana[3], właściciela firmy drzewnej Leachman Lumber Company[4]. Jej babcia ze strony matki była pochodzenia czeskiego[5]. Miała dwie młodsze siostry – Mary Wallace (1929–1996)[3] i Claiborne (1932–2010)[3]. W 1944 ukończyła Roosevelt High School w Des Moines[6]. Jako nastolatka Leachman pojawiała się w sztukach wystawianych przez lokalną młodzież w weekendy na Drake University w Des Moines. Studiowała na wydziale teatralnym na Northwestern University dzięki stypendium teatralnemu[7] i była koleżanką z klasy przyszłych aktorów komediowych Paula Lynde’a i Charlotte Rae. W 1946 pojawiła się jako Miss Chicago w telewizji po udziale w konkursie Miss America[8]. Po zdobyciu stypendium w konkursie Miss America i zajęciu miejsca w pierwszej szesnastce, Leachman studiowała aktorstwo pod kierunkiem Elii Kazana w Actors Studio w Nowym Jorku[9].

W 1948 zadebiutowała na Broadwayu w roli Addie w komedii Anity Loos Wszystkiego najlepszego z okazji urodzin[10]. W 1952 wystąpiła jako Nellie Forbush w musicalu Rodgersa i Hammersteina South Pacific[10]. W 1950 zagrała Celię w komedii Williama Szekspira Jak wam się podoba[10] z Katharine Hepburn. W 1951 otrzymała nagrodę Theatre World za rolę Evelyn w przedstawieniu Historia na niedzielny wieczór[11].

Po raz pierwszy pojawiła się na kinowym ekranie (niewymieniona w czołówce) jako stała bywalczyni klubu nocnego w sekwencji Vaughna Monroe’a w dramacie muzycznym Edgara G. Ulmera Carnegie Hall (1947)[12]. Przełomem stała się Oscarowa kreacja Ruth Popper, niewiernej żony nauczyciela wychowania fizycznego w dramacie Petera Bogdanovicha Ostatni seans filmowy (1972), opartym na bestsellerowej książce Larry’ego McMurtry’ego, a pierwotnie rolę proponowano Ellen Burstyn. Od tego momentu kariera Cloris Leachman po czterdziestce nabrała rozpędu, z nagradzanymi rolami zabawnej i zarozumiałej Phyllis Lindstrom w sitcomie CBS Mary Tyler Moore Show (1970–77) i późniejszym spin-offie Phyllis (1975–77). Na zawsze zapisała się w historii kina dzięki swoim postaciom w klasycznych satyrach Mela Brooksa – Młody Frankenstein (Young Frankenstein, 1974) jako pani Blucher i Historia świata: Część I (History of the World: Part I, 1981) jako madame Lafarge[13]. Od 11 lutego 2001 do 14 maja 2006 wystąpiła w roli babci Idy w jedenastu odcinkach sitcomu Foxa Zwariowany świat Malcolma (Malcolm in the Middle)[14].

14 maja 2006 otrzymała doktorat honoris causa Drake University[9].

Brała udział w siódmej edycji amerykańskiego wydania Tańca z gwiazdami jako najstarsza uczestniczka (w wieku 82 lat). Zajęła 7. miejsce[15].

W marcu 2009 wydała wspomnienia Cloris: My Autobiography[16].

Zmarła 27 stycznia 2021 w swoim domu w Encinitas w Kalifornii w wieku 94 lat[17]. Przyczyną zgonu był udar, a czynnikiem współistniejącym był COVID-19[18].

Filmografia

edytuj
Filmy fabularne
  • 2010: Expecting Mary jako Annie
  • 2009: American Cowslip jako Sandy
  • 2009: Zakochany Nowy Jork (New York, I Love You) jako Mitzie
  • 2009: Love Takes Wing jako Hattie Clarence
  • 2009: Family Dinner jako babcia Gladys Gibson
  • 2009: Bękarty wojny (Inglourious Basterds) jako pani Himmelstein (sceny usunięte)
  • 2008: Ponyo (Gake no ue no Ponyo) jako Yoshie (głos)
  • 2008: Kobiety (The Women) jako Maggie
  • 2007: Lake Placid 2 jako Sadie Bickerman
  • 2006: Straszny film 4 (Scary Movie 4) jako pani Norris
  • 2006: Święto piwa (Beerfest) jako Wielka Gam Gam
  • 2005: Pani Harris (Mrs. Harris) jako Pearl „Billie” Schwartz
  • 2005: Kalifornijczycy (The Californians) jako Eileen Boatwright
  • 2005: Wykiwać klawisza (The Longest Yard) jako Lynette Reynolds
  • 2005: Sky High jako siostra Spex
  • 2004: Trudne słówka (Spanglish) jako Evelyn Wright
  • 2003: Alex i Emma (Alex & Emma) jako babcia
  • 2003: Zły Mikołaj (Bad Santa) jako babcia (niewymieniona w czołówce)
  • 2003: Crazy Love
  • 2002: Manna From Heaven jako Helen
  • 2000: Gorąca linia (Hanging Up) jako Pat Mozell
  • 2000: Rodzina Amati (The Amati Girls) jako Dolly
  • 1999: Koncert na 50 serc (Music of the Heart) jako Assunta Guaspari
  • 1999: Gen 13 jako Helga (głos)
  • 1999: Stalowy gigant (The Iron Giant) jako pani Lynley Tensedge (głos)
  • 1997: Życzenie Annabelli (Annabelle's Wish) jako ciotka Agnes (głos)
  • 1997: Nigdy nie jest za późno (Never Too Late) jako Olive
  • 1995: Koniec niewinności (Now and Then) jako babcia Albertson
  • 1995: Miłość i honor (Between Love & Honor) jako Anna Collura
  • 1994: Troll w Nowym Jorku (A Troll In Central Park) jako królowa Gnorga (głos)
  • 1993: Bogate biedaki (The Beverly Hillbillies) jako babcia
  • 1993: My Boyfriend's Back jako Maggie
  • 1993: Miracle Child jako Doc Betty
  • 1993: Fałszywe oskarżenie (Without a Kiss Goodbye) jako pani Samuels
  • 1993: Czary-Mary (Double, Double, Toil and Trouble) jako ciotka Agatha / ciotka Sofia
  • 1993: Podglądacz (Fade to Black) jako Ruth
  • 1992: Spies jako Pamela Beale
  • 1991: W biały dzień (In Broad Daylight) jako Ruth Westerman
  • 1991: Kawałek nieba (A Little Piece of Heaven) jako Edwina McKevin
  • 1991: The Giant of Thunder Mountain jako narrator / starsza Amy
  • 1991: Miłość potrafi ranić (Love Hurts) jako Ruth Weaver
  • 1990: Texasville jako Ruth Popper
  • 1990: Szczęśliwe wydarzenie (Fine Things) jako Ruth Fine
  • 1989: Renifer Świętego Mikołaja (Prancer) jako pani McFarland
  • 1988: Going to the Chapel jako pani Haldane
  • 1987: Jaś i Małgosia jako czarownica
  • 1987: The Little Troll Prince jako królowa Sirena (głos)
  • 1987: Walk Like a Man jako Margaret Shand
  • 1987: The Facts of Life Down Under jako Beverly Ann Stickle
  • 1987: Magiczne pianino (Sparky's Magic Piano, głos)
  • 1986: Laputa – podniebny zamek (Tenkû no shiro Rapyuta) jako Dola (głos)
  • 1986: My Little Pony: The Movie jako Hydia (głos)
  • 1986: Shadow Play jako Millie Crown
  • 1985: Blind Alleys jako Fran Sato
  • 1985: Deadly Intentions jako Charlotte Raynor
  • 1985: Breakfast with Les and Bess jako Bess Dischinger
  • 1984: Ernie Kovacs (Ernie Kovacs: Between the Laughter) jako Mary Kovacs
  • 1983: Dixie: Nowe doświadczenie (Dixie: Changing Habits) jako siostra Eugenio
  • 1983: Morderczy demon (The Demon Murder Case) jako Joan Greenway
  • 1982: Miss All-American Beauty jako Agatha Blaine
  • 1981: Historia świata: Część I (History of the World: Part I) jako madame Lafarge
  • 1981: Żołędziowi ludzie (The Acorn People) jako pielęgniarka Betty Nelson
  • 1981: Yesterday jako pani Kramer
  • 1981: Advice to the Lovelorn jako Maggie Dale
  • 1980: Studencka miłość (Foolin' Around) jako Samantha
  • 1980: Herbie Goes Bananas jako ciocia Louise Trends
  • 1980: The Oldest Living Graduate jako Maureen
  • 1979: Wielka wyprawa muppetów (The Muppet Movie) jako sekretarka lorda
  • 1979: Willa jako Darla Jean
  • 1979: Afera na North Avenue (The North avenue irregulars,) jako Claire Porter / Phantom Fox
  • 1979: Łowcy rupieci (Scavenger Hunt) jako Mildred Cruthers
  • 1979: Mrs. R's Daughter jako Ruth Randell
  • 1979: S.O.S. Titanic jako Margaret 'Molly' Brown
  • 1978: Long Journey Back jako Laura Casella
  • 1977: Lęk wysokości (High Anxiety) jako siostra Charlotte Diesel
  • 1977: It Happened One Christmas jako Clara Oddbody, anioł stróż Mary
  • 1977: The Mouse and His Child jako Euterpe (głos)
  • 1976: The Love Boat jako Iris Havlicek
  • 1975: Śmiertelny krzyk (Death Scream) jako pani Singleton
  • 1975: Szalona mama (Crazy Mama) jako Melba
  • 1975: Dziewczynka o imieniu Sooner (A Girl Named Sooner) jako Old Mam Hawes
  • 1975: Ladies of the Corridor jako Lulu Ames
  • 1975: Someone I Touched jako Laura Hyatt
  • 1974: Młody Frankenstein (Young Frankenstein) jako pani Blucher
  • 1974: Daisy Miller jako pani Ezra Miller
  • 1974: Death Sentence jako Susan Davies
  • 1974: Ernie, Madge and Artie
  • 1974: Thursday’s Game jako Lois Ellison
  • 1974: Pete 'n' Tillie jako Tillie Schaefer
  • 1974: Hitchhike! jako Claire Stevens
  • 1974: The Migrants jako Viola Barlow
  • 1973: Dillinger jako Anna Sage
  • 1973: Charley and the Angel jako Nettie Appleby
  • 1973: Crime Club jako Hilary Kelton
  • 1973: Happy Mother’s Day, Love George jako Ronda
  • 1973: Dying Room Only jako Jean Mitchell
  • 1973: A Brand New Life jako Victoria Douglas
  • 1972: Haunts of the Very Rich jako Ellen Blunt
  • 1972: Of Thee I Sing jako Mary
  • 1971: Ostatni seans filmowy (The Last Picture Show) jako Ruth Popper
  • 1971: Suddenly Single jako Joanne Hackett
  • 1971: The Steagle jako Rita Weiss
  • 1970: The People Next Door jako Tina Hoffman
  • 1970: Lovers and Other Strangers jako Bernice Henderson
  • 1970: WUSA jako Philomene
  • 1969: Butch Cassidy i Sundance Kid (Butch Cassidy and the Sundance Kid) jako Agnes
  • 1969: Silent Night, Lonely Night jako Ginny
  • 1962: Raport Chapmana (The Chapman Report) jako panna Selby
  • 1960: The Man in the Moon
  • 1956: The Rack jako Caroline
  • 1955: Śmiertelny pocałunek (Kiss Me Deadly) jako Christina Bailey
  • 1947: Carnegie Hall jako Dancing Nightclub Patron – Vaughn Monroe sequence (niewymieniona w czołówce)
Seriale telewizyjne
  • 2009: Fineasz i Ferb (Phineas and Ferb) jako mama Dundersztyca/Eliza P.P. Ognik (głos)
  • 2009: Hawthorne jako pani Lachman
  • 2009: Biuro (The Office) jako Lily Hanaday
  • 2007: The Wedding Bells jako Edith Fleischman
  • 2005: Dwóch i pół (Two and a Half Men) jako Norma
  • 2005: Beach Girls jako ciotka Aida
  • 2004: Joan z Arkadii (Joan of Arcadia) jako ciocia Olive
  • 2001–2006: Zwariowany świat Malcolma (Malcolm in the Middle) jako babcia Ida
  • 2001: Diagnoza morderstwo (Diagnosis Murder) jako Sudie
  • 1997–2003: Dotyk anioła (Touched by an Angel) jako Ruth
  • 1996–1997: Podróż do Ziemi Obiecane (Promised Land) jako ciocia Ethel Mooster
  • 1994: The Nanny jako Clara Mueller (sezon 1 odcinek 10)

Nagrody

edytuj
Rok Nagroda Kategoria Film / Serial
1972 Nagroda Akademii Filmowej Najlepsza aktorka drugoplanowa Ostatni seans filmowy (1971)
1973 Nagroda BAFTA Najlepsza aktorka drugoplanowa
Nagroda Emmy Najlepsza aktorka w miniserialu lub filmie telewizyjnym Zupełnie nowe życie (A Brand New Life, TV 1973)
1974 Najlepsza aktorka drugoplanowa w serialu komediowym The Mary Tyler Moore Show (1973)
1976 Złoty Glob Najlepsza aktorka w serialu komediowym lub musicalu Phyllis (1975)
1984 Nagroda Emmy Indywidualny występ w programie rozrywkowym lub muzycznym Screen Actors Guild 50th Anniversary Celebration (1983)
1998 Najlepszy gościnny występ aktorki w serialu dramatycznym Podróż do Ziemi Obiecanej (1997)
2002 Najlepszy gościnny występ aktorki w serialu komediowym Zwariowany świat Malcolma (2001)
2006 Najlepszy gościnny występ aktorki w serialu komediowym Zwariowany świat Malcolma (2005)

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Cloris Leachman. Walk of Fame. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).
  2. ↑ Patrick Kevin Day, Hollywood Star Walk: Cloris Leachman, Actress, „Los Angeles Times”, 8 czerwca 2010 [dostęp 2025-03-15] (ang.).
  3. ↑ a b c Cloris Leachman (1926–2021). Find a Grave Memorial. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).
  4. ↑ Cloris Leachman Biography. Film Reference. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).
  5. ↑ Julia Halewicz: Cloris Leachman Drives Fast, Dances Well, Adores Her Grandkids. Grandparents.com. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).
  6. ↑ Cloris Leachman obituary, „The Times”, 29 stycznia 2021 [dostęp 2025-03-15] (ang.).
  7. ↑ Shawn Christian Biography. Tribute.ca. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).
  8. ↑ Kate Hogan, Cloris Leachman’s Life in Photos, „People”, 30 kwietnia 2022 [dostęp 2025-03-15] (ang.).
  9. ↑ a b Cloris Leachman Biography, „TV Guide” [dostęp 2025-03-15] [zarchiwizowane z adresu 2025-03-15] (ang.).
  10. ↑ a b c Cloris Leachman. Internet Broadway Database. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).
  11. ↑ Cloris Leachman Awards. Internet Broadway Database. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).
  12. ↑ Carnegie Hall (1947) w bazie IMDb (ang.)
  13. ↑ Cloris Leachman. Rotten Tomatoes. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).
  14. ↑ Carmel Dagan, Cloris Leachman, Emmy and Oscar Winner, Dies at 94, „Variety”, 27 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-28] (ang.).
  15. ↑ Rachel Abramowitz, Leachman is dishing with the stars, „Los Angeles Times”, 1 kwietnia 2009 [dostęp 2025-03-15] (ang.).
  16. ↑ Cloris Leachman: Cloris: My Autobiography. Kensington Pub Corp, 2009, s. 281. ISBN 978-0758229632.
  17. ↑ Robert Berkvist, Cloris Leachman, Oscar Winner and TV Comedy Star, Is Dead at 94, „The New York Times”, 27 stycznia 2021 [dostęp 2025-03-15] (ang.).
  18. ↑ Christie D’Zurilla, Cloris Leachman died of natural causes, but COVID-19 was a complicating factor, „Los Angeles Times”, 19 lutego 2021 [dostęp 2025-03-15] (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Wojciech Jędrkiewicz. Na drugim planie. „Film”. nr 47 (95) (1355/XXIX), s. 12, 24 listopada 1974. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  • Cloris Leachman. T. 3: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational, maj 2009, s. 15. ISBN 978-83-252-0464-8.
  • Cloris Leachman. T. 34: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational, sierpień 2010, s. 12. ISBN 978-83-252-0774-8.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cloris_Leachman&oldid=76285050”