Zasłonak niebieskostopy
Zasłonak niebieskostopy (Cortinarius glaucopus (Schaeff.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
| ||
.jpg)
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Typ | podstawczaki | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | gołąbkowce | |
| Rodzina | zasłonakowate | |
| Rodzaj | zasłonak | |
| Gatunek | zasłonak glaucopus | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Cortinarius anomalus (Schaef.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 264 (1838) | ||
| Mapa zasięgu | ||
 Zasięg w Europie | ||
.jpg)
| ||
.jpeg)
Systematyka i nazewnictwoEdytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1774 r. J.Ch. Schaefer, nadając mu nazwę Agaricus glaucopus, w 1838 r. Elias Fries przeniósł go do rodzaju Cortinarius[1].
- Agaricus defossus Batsch 1786
- Agaricus glaucopus Schaeff. 1774
- Agaricus glaucopus var. bicolor Alb. & Schwein. 1805
- Agaricus glaucopus Schaeff. 1774 var. glaucopus
- Agaricus glaucopus Sowerby 1799 var. glaucopus
- Agaricus subcyaneus Batsch 1783
- Cortinarius fibrosipes Britzelm. 1895
- Cortinarius glaucopus f. acyaneus (M.M. Moser) Nespiak 1975
- Cortinarius glaucopus (Schaeff.) Fr. 1838 f. glaucopus
- Cortinarius glaucopus f. ingratus Moënne-Locc. 2008
- Cortinarius glaucopus f. olivaceus (M.M. Moser) Nespia 1975
- Cortinarius glaucopus var. acyaneus (M.M. Moser) Nezdojm 1983
- Cortinarius glaucopus var. defossus (Batsch) Reumaux 2008
- Cortinarius glaucopus var. fibrosipes (Britzelm.) Reumau 2008
- Cortinarius glaucopus (Schaeff.) Fr 1838 var. glaucopus
- Cortinarius glaucopus var. olivaceus (M.M. Moser) Quadr 1985
- Cortinarius glaucopus var. rubrovelatus Maire 1911
- Cortinarius glaucopus var. submagicus Bon & Gaugué 1975
- Myxacium glaucopus (Schaeff.) P. Kumm. 1871
- Phlegmacium glaucopus (Schaeff.) Wünsche 1877
- Phlegmacium glaucopus var. acyaneum M.M. Moser 1960
- Phlegmacium glaucopus (Schaeff.) Wünsche 1877 var. glaucopus
- Phlegmacium glaucopus var. olivaceum M.M. Moser 1960
Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w roku 1975[3]. Grzyb mikoryzowy[3].
MorfologiaEdytuj
Jest morfologicznie zmienny. Wyróżniono wiele jego odmian i form, według Index Fungorum jednak są to tylko synonimy[2].
Średnica 6-12cm, początkowo półkulisty, później rozpostarty i nieregularnie pofałdowany. Brzeg długo podwinięty. Powierzchnia o barwie początkowo żółtoochrowej, potem rdzawobrązowej, w końcu pomarańczowobrązowej, pokryta promienistymi włókienkami, Środek ciemniejszy, brzegi z oliwkowym odcieniem[4]. Jest nieco śluzowaty[5].
Schodzące na trzon, czasami ząbkiem, Początkowo o barwie liliowej do bladofioletowej, potem rdzawobrązowej, w końcu szarej[5].
Wysokość 4-10 cm, grubość do 3 cm, w nasadzie bulwiasto rozszerzony. Początkowo o barwie liliowej lub bladofioletowej, potem żółtawej, i brązowej z oliwkowym odcieniem. Pokryty jest rdzawymi włókienkami będącymi resztkami osłony[5].
W kapeluszu żółtawy, na górnej części trzonu niebieskawy, potem brązowiejący. Smak i zapach niewyraźny[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki elipsoidalne, nieznacznie migdałowate, słabo brodawkowane, o rozmiarach 6-10 × 4-5,5 μm. Cheilocystyd i pleurocystyd brak[5]. Strzępki skórki ze sprzążkami, nieznacznie żelowate[5].
Występowanie i siedliskoEdytuj
W Ameryce Północnej, jest szeroko rozprzestrzeniony[5], w Europie również – występuje od Hiszpanii aż po północne wybrzeże Półwyspu Skandynawskiego. Opisano jego występowanie także w Japonii[6]. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano kilka jego stanowisk na terenie Polski[3].
Rośnie na ziemi w lasach iglastych i mieszanych. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[3].
ZnaczenieEdytuj
Grzyb mikoryzowy[3]. Jako jeden z niewielu gatunków zasłonaków jest grzybem jadalnym[4]. Spożywany i sprzedawany na jarmarkach jest np. w Meksyku[7]:. Odradza się jednak jego spożywanie, przez niektórych uważany jest za podejrzany[8].
Naukowcy zainteresowali się tym gatunkiem ze względu na jego silne, w porównaniu z innymi grzybami własności hydrobowe. Badania DNA wykazały, że może on rozkładać w glebie toksyczne wielopierścieniowe związki aromatyczne dzięki wytwarzaniu specjalnym enzymów silnie utleniających[9].
Gatunki podobneEdytuj
Charakterystyczne dla zasłonaka niebieskostopego cechy to: młode owocniki są lepkie, kapelusz w odcieniach szarości, brązu i oliwkowej barwy z promieniście wrośniętymi włókienkami, bulwiasty trzon o niebieskawej za młodu barwie, blaszki początkowo liliowe, zarodniki dość małe i lekko chropowate[5]. Podobne są m.in:
- zasłonak bukowy (Cortinarius amoenolens) – ma gorzką skórkę kapelusza, miąższ w trzonie starszych owocników staje się fioletowoniebieski, a na powierzchni trzonu brak pomarańczowych odcieni. Występuje w lasach liściastych[4].
- zasłonak szarobrązowy (Cortinarius anomalus)
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c Index Fungorum (ang.). [dostęp 2016-11-28].
- ↑ a b Species Fungorum (ang.). [dostęp 2016-11-28].
- ↑ a b c d e Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e f g Mushroom Expert. Cortinarius glaucopus group. [dostęp 2016-11-28].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-11-28].
- ↑ Useful wild fungi of La Malinche National Park, Mexico (ang.). [dostęp 2016-11-28].
- ↑ Phillips R. (2006). Mushrooms. London, UK: Pan MacMillan. p. 172. ISBN 978-0-330-44237-4
- ↑ JGI: Mycocosm: The Fungal Genomics Resource. The Regents of the University of California. 2014. Retrieved 7 September 2015