Cosworth 4WD
Cosworth 4WD[1] – samochód Formuły 1, zaprojektowany w 1969 roku przez Robina Herda dla firmy Cosworth. Nigdy nie wziął udziału w wyścigu, a jego głównym przeznaczeniem było przeprowadzanie testów przez Trevora Taylora i Mike'a Costina w celu poprawienia trakcji samochodów napędzanych przez silniki Cosworth DFV. Jedyny samochód Formuły 1 zbudowany przez Coswortha.
 Cosworth 4WD w Donington Collection Museum w Leicestershire w Wielkiej Brytanii | |||
| Kategoria | |||
|---|---|---|---|
| Konstruktor | |||
| Projektant | |||
| Dane techniczne | |||
| Nadwozie | |||
| Zawieszenie przednie |
|||
| Zawieszenie tylne |
podwójne wahacze, popychacze | ||
| Silnik | |||
| Skrzynia biegów |
Cosworth, manualna, 5 biegów + wsteczny | ||
| Opony | |||
| Historia | |||
| Kierowcy | |||
| Wyścigi |
0 | ||
| Wygrane |
0 | ||
| Pole position |
0 | ||
| Najszybsze okrążenie |
0 | ||
| |||
Koncept edytuj
Firma Cosworth dostarczała silniki dla zespołów Formuły 1 od sezonu 1963, a od sezonu 1967 rozwijała jednostki DFV[2]. W sezonie 1968 wyszło na jaw, że samochody napędzane silnikami Coswortha mimo ogromnej przewagi nad konkurencją mają problemy przy skręcaniu[3]. Cosworth chciał rozwiązać ten problem. W tym celu zatrudniono byłego inżyniera i projektanta McLarena, Robina Herda, by zaprojektował pierwszy w historii Formuły 1 samochód konstrukcji Coswortha, dzięki któremu firma zamierzała znaleźć i wyeliminować przyczyny problemów ze skręcaniem[3]. Cosworth otrzymał finansowe wsparcie firmy Ford i przystąpił do konstruowania samochodu[3]. Herd zaznaczył później, że innym powodem próby skonstruowania własnego samochodu była chęć Coswortha do znalezienia się w centrum uwagi[4].
Konstrukcja edytuj
Podstawowym założeniem firmy Cosworth było wykorzystanie technologii pozyskanej przy budowie silników i zastosowanie jej przy budowie samochodu[4].
Herd założył, że samochód będzie lepiej skręcał, jeśli będzie posiadał napęd na cztery koła[3]. Po raz ostatni rozwiązanie to zastosowano w BRM P67 z roku 1964[5]. Poza zastosowaniem rzadko spotykanego w Formule 1 napędu zdecydowano również, że nadwozie będzie miało radykalny, kanciasty kształt, a do jego budowy zastosuje się mallite – rodzaj laminatów. Uznano, że kształty samochodu poprawią jego aerodynamikę. W przeciwieństwie do pozostałych samochodów Formuły 1 z napędem na cztery koła, Cosworth nie korzystał z układu przeniesienia napędu Fergusona, a zastosował swój (projekt Keitha Duckwortha), wyprodukował również nową skrzynię biegów[3]. Odlew silnika DFV wykonano z magnezu, co firma chciała przetestować, widząc w tym "przyszłość" Formuły 1[6]. Odlanie silnika z magnezu miało na celu także zmniejszyć jego wagę, a zyski z tego tytułu zostały wykorzystane do wstawienia dodatkowych części do układu przeniesienia napędu[4]. By polepszyć zachowanie centralnego dyferencjału, silnik był umieszczony odwrotnie niż w przypadku innych samochodów napędzanych przez silniki DFV[7]. Silnik V8 o pojemności 2993 cm³ rozwijał moc około 410 KM przy 9000 rpm[8]. Sprzęgło było umieszczone z przodu, podobnie jak w innych samochodach Formuły 1 z napędem 4WD[3]. Charakterystyczne dla samochodu były długie sekcje boczne[9].
Samochód był wyposażony w dwa "pływaki" między kołami, połączone obciążonymi warstwami podłogi i przegrodami z magnezu[10]. W przednim "pływaku" znajdował się dyferencjał[10]. Skrzynia biegów była wyposażona w wał napędowy doprowadzający napęd do centralnego dyferencjału, umieszczonego pod ukosem i znajdującego się po prawej stronie kierowcy[3]; z tego powodu kokpit był przesunięty nieco w lewo[10]. Przedni i środkowy wał biegły przed długość rozstawu osi, a tylny znajdował się z tyłu silnika[3]. Skrzynia biegów przenosiła moc do tylnego dyferencjału[3]. Dzięki umieszczeniu półosi wewnątrz samochodu można było użyć tarcz hamulcowych tak z przodu, jak i z tyłu[3]. Mimo takiego rozwiązania układu napędowego Herd powiedział później:
To było prawdopodobnie raczej płytkie myślenie. Gdybyśmy wszyscy pomyśleli trochę dłużej, prawdopodobnie zdalibyśmy sobie sprawę, że ze względu na tendencje, które wówczas występowały, napęd na cztery koła nie był praktyczny.[3]
Samochód miał dwa kształty. Pierwotna wersja miała wąskie kliny, tylny spojler w kształcie tacy do herbaty oraz chłodnicę oleju na szczycie silnika[10]. Późniejsza wersja była wyposażona w mniejszy tylny spojler, a kliny z przodu samochodu zostały rozszerzone na całą jego szerokość[10].
Testowanie edytuj
W 1969 roku nastąpił boom na samochody 4WD w Formule 1; poza Cosworthem 4WD w tamtym roku pojazdami z napędem na cztery koła były także McLaren M9A, Lotus 63 i Matra MS84[10].
W 1968 roku Cosworth nakłonił Jima Clarka, by po zakończeniu sezonu testował dla nich samochód[4]. Clark zginął jednak w wypadku na torze Hockenheimring. Mimo tego faktu Cosworth kontynuował rozwijanie projektu[4]. Testerami Coswortha 4WD zostali zatem Trevor Taylor oraz współzałożyciel Coswortha, Mike Costin[6]. Pierwszym problemem okazało się umieszczenia zbiornika oleju. W celu poprawy rozkładu masy został on umieszczony z tyłu, bezpośrednio za kierowcą, co powodowało znaczny dyskomfort[3]. Zbiornik został zatem przeniesiony za silnik, przeprojektowano również przedni wał[3]. Samochód był stosunkowo przyczepny[7], ale jego głównym problemem, charakterystycznym jak się okazało dla samochodów 4WD Formuły 1, pozostawała podsterowność[3]. Robin Herd zauważył ten problem, o czym mówił później:
Docisk z przodu był o wiele większy niż zakładałem, ale nigdy nie udało nam się zbalansować tyłu. Były też przygody z mechanizmem różnicowym i nikt, kto zasiadł za kierownicą, nie czuł, że auto jest właściwie zbalansowane.[4]
Próbowano w związku z tym stosować przedni dyferencjał o ograniczonym poślizgu, co nie dało jednak oczekiwanych rezultatów[3]. Jackie Stewart po przejechaniu tym samochodem kilkunastu okrążeń powiedział o nim: "jest tak ciężki z przodu, że kiedy wchodzisz w zakręt, całość skręca tobą; samochód przejmuje nad tobą kontrolę", co potwierdziło fakt, że problemów nie udało się wyeliminować[3]. Chociaż początkowo planowano wystawić samochód do Grand Prix Wielkiej Brytanii, to jednak przed tymże Grand Prix na skutek problemów z modelem oraz odejścia Herda do Marcha zarzucono dalsze projektowanie i testowanie samochodu[6][10].
Dalsze losy modelu edytuj
W 1971 roku Cosworth przekazał model wraz z częściami muzeum znajdującemu się przy torze Donington, Donington Grand Prix Collection[7]. Następnie pojazd zakupiło australijskie York Motor Museum[7]. W 2009 roku samochód wystawiono na aukcję, jednakże nie został on sprzedany[7].
Opinie edytuj
Zastosowany w modelu 4WD, odlany z magnezu silnik jest opisywany przez dziennikarzy Formuły 1 jako prezentujący przyszłościowy jak na 1969 rok tok myślenia, co jednak nie szło w parze z toporną techniką budowy nadwozia[4]. Podkreślano, iż głównym problemem samochodu był napęd 4WD[4]. Robin Herd uważał, iż samochód pod pewnymi warunkami mógł mieć potencjał, a nawet być przełomem w Formule 1:
Gdyby Keith postanowił zbudować normalny samochód z napędem na jedną oś i przyciągnął z Lotusa Jima Clarka, to historia wyścigów samochodowych mogłaby wyglądać zupełnie inaczej.[4]
Wyniki w Formule 1 edytuj
| Legenda oznaczeń w tabelach wyników Wyświetl szablon na nowej stronie | |
|---|---|
| Oznaczenie | Wyjaśnienie |
| Złoty | Zwycięzca lub mistrzostwo |
| Srebrny | 2. miejsce lub wicemistrzostwo |
| Brązowy | 3. miejsce lub II wicemistrzostwo |
| Zielony | Ukończył, punktował (w klasyfikacji generalnej, gdy zdobył co najmniej jeden punkt na przestrzeni sezonu, poza trzema powyższymi opcjami) |
| Niebieski | Ukończył, nie punktował (w klasyfikacji generalnej, gdy nie zdobył co najmniej jednego punktu na przestrzeni sezonu) |
| Czerwony | Nie zakwalifikował się (NZ) |
| Nie prekwalifikował się (NPK) | |
| Różowy | Nie ukończył (NU) |
| Niesklasyfikowany (NS) (w klasyfikacji generalnej, gdy nie został sklasyfikowany w żadnym wyścigu sezonu) | |
| Czarny | Zdyskwalifikowany (DK) |
| Wykluczony (WYK/EX) | |
| Biały | Nie wystartował (NW) |
| Kontuzjowany (K/INJ) | |
| Wyścig odwołany (OD/C) | |
| Bez koloru | Został wycofany (WYC/WD) |
| Nie przybył (NP/DNA) | |
| Nie brał udziału w treningach (NT/DNP) | |
| Nie został zgłoszony (–) | |
| Pogrubienie | Start z pole position |
| Kursywa | Najszybsze okrążenie wyścigu |
| † | Nie ukończył, ale jego rezultat został zaliczony ze względu na przejechanie więcej niż 90% dystansu wyścigu. |
| * | Sezon w trakcie |
| 1/2/3 | Punktowana pozycja w sprincie kwalifikacyjnym |
| Lista systemów punktacji Formuły 1 | |
| Sezon | Zespół | Silnik | Kierowcy | Wyniki w poszczególnych eliminacjach | Wyniki kierowców |
Wyniki konstruktora | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1969 | Mike Costin | Ford |  Trevor Taylor
|
 ZAF |
 ESP |
 MCO |
 NED |
 FRA |
GBR |
 DEU |
 ITA |
 CAN |
 USA |
 MEX |
Punkty | Pozycja | Punkty | Pozycja |
| - | - | - | - | - | WD | - | - | - | - | - | 0 | NS | 0 | NS | ||||
Przypisy edytuj
- ↑ Mattijs Diepraam, "Uechtel", Rafael Reyna, Leo Breevoort: Grand Prix cars that never raced (work in progress). forix.com. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
- ↑ Mattijs Diepraam: Customer power: the Cosworth DFV story. forix.com, 1999-06-22. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Mattijs Diepraam: The Cosworth F1 car and the history of four-wheel-drive in motor racing. forix.com. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Matt James. Auto, przez które Cosworth wrócił do codziennych zajęć. „F1 Racing”, s. 78–79, kwiecień 2011. Łódź: Westa-Druk. ISSN 1732-7032.
- ↑ 4WD Racing Cars. 4wdonline.com. [dostęp 2011-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ a b c Mattijs Diepraam, "Uechtel", Rafael Reyna, Leo Breevoort: Grand Prix cars that never raced. autosport.com. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e 1969 Cosworth GP Racer. conceptcarz.com. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
- ↑ Cosworth DFV. allf1.info. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
- ↑ Kevin Guthrie: Bizarre Formula 1 Cars: The Ferrari 312T6 Six-wheeler and Cosworth 4WD F1 Machines. suite101.com, 2008-10-29. [dostęp 2016-10-08]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Mattijs Diepraam: A closer look at the '69 4WD GP contenders. autosport.com. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Oficjalna strona Coswortha. cosworth.com. [dostęp 2011-04-07]. (ang.).