Cruziana

ichnorodzaj

Cruziana d’Orbigny, 1842 – ichnorodzaj skamieniałości śladowych w formie hieroglifu, będący prawdopodobnie skamieniałymi odlewami tropów trylobitów.

Cruziana w płycie brukowej w Madrycie

Cruziana ma kształt wydłużonej ścieżki pokrytej drobnym wzorem jodełki, przypominającym rybi szkielet. Wzór jodełki bywa pokryty jeszcze drobniejszymi prążkami. Większy wzór interpretuje się jako ślady odnóży, a mniejszy pazurków. Ślady odnóży mogą sięgać brzegów całego śladu ścieżki lub do nich nie dochodzić. Na końcach bywają rozszerzone. Brzegi mogą być gładkie lub nie. W obrębie jednego okazu wzór może się nieco różnić. Zdarza się, że znajdowane okazy nakładają się na siebie częściowo (krzyżują)[1].

Podobnie jak inne skamieniałości tego typu, okazy należące do tego ichnorodzaju charakteryzuje znaczna zmienność i bardziej jest on definiowany przez sposób powstania niż ścisłe cechy morfologiczne[1]. Powszechnie przyjmuje się, że są to ślady działalności trylobitów, choć nie wszyscy paleontolodzy się z tym zgadzają. Nawet w razie uznania, że trylobity odpowiadają za powstanie większości okazów Cruziana, niektóre okazy mogły jednak powstać dzięki działalności innych, podobnych do nich, zwierząt[2].

Cruziana są zwykle hieroglifami, czyli nie samymi śladami na powierzchni podłoża, po którym poruszał się trylobit, ale odlewami śladów znajdującymi się na spągu warstwy przykrywającej to podłoże[3]. Czasem podkreśla się tę różnicę, rezerwując nazwę Cruziana tylko dla hieroglifów[1].

Okazy Cruziana znajdowane są w płytkomorskich utworach od kambryjskich po dewońskie, z rzadkimi późniejszymi przykładami, na półkuli północnej[1].

Nazwę Cruziana utworzył Alcide d’Orbigny, honorując Andrésa de Santa Cruz. Synonimem jest nazwa Bilobite/Bilobites, która została przypisana do innego taksonu. Początkowo skamieniałości te brano za skamieniałe glony[2]. Następnie paleontolodzy, poczynając od Gerharda Holma w 1887 roku, doszli do wniosku, że są to skamieniałości śladowe grzebania w podłożu[1].

Cruziana interpretuje się jako ślady pełzania po podłożu wraz z jego rozgrzebywaniem. Inne hieroglify śladów pozostawionych w podłożu przez trylobity to Rusophycus Hall, 1852 (ślady spoczynku), Diplichnites Dawson, 1873 (ślady kroczenia, stąpania) i Dimorphichnus Seilacher, 1955 (ślady kroczenia lub pływania nad powierzchnią z szorowaniem po niej bokiem). Razem tworzą ichnocenozę związaną z życiem trylobitów, ale również innych towarzyszących im zwierząt[1].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f Andrzej Radwański, Piotr Roniewicz. Upper Cambrian trilobite ichnocoenosis from Wielka Wisniowka (Holy Cross Mountains, Poland). „Acta Palaeontologica Polonica”. 8 (2), s. 259-280, 1963. (ang.). 
  2. a b Adolf Seilacher: Trace Fossil Analysis. Springer, 2007, s. 31. ISBN 978-3-540-47225-4.
  3. Urszula Radwańska: Przewodnik do ćwiczeń z podstaw paleontologii. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1995, s. 17-18. ISBN 83-230-0703-9.