Cyryl-Konstantyn

święty Kościoła katolickiego i Cerkwi prawosławnej

Cyryl-Konstantyn[1], także jako Konstantyn-Cyryl[2], cs. Rawnoapostolnyj Kiriłł, uczitiel Słowienskij (ur. ok. 826828 w Tesalonice, zm. 14 lutego 869 w Rzymie) – jeden z braci sołuńskich, misjonarz, święty Kościoła katolickiego i Cerkwi prawosławnej.

Święty
Cyryl
Konstantyn
Misjonarz
Ilustracja
Ikona ze studni przy Grabarce przedstawiająca św. Cyryla
Data i miejsce urodzenia

ok. 826–828
Sołuń

Data i miejsce śmierci

14 lutego 869
Rzym

Czczony przez

Kościół łaciński i Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

14 lutego (Kościół katolicki), 11 maja (Cerkiew prawosławna)

Atrybuty

zwój z cyrylicą, kielich, krzyż i księga

Patron

Europy, Słowian

Życiorys edytuj

Urodził się w 826 albo 828 roku w Sołuniu i był młodszym bratem Metodego[1]. Był synem oficera wojskowego Leona, a jego chrzcielne imię brzmiało Konstantyn[3]. W wieku nastoletnim został wysłany do Konstantynopola, gdzie studiował wraz z synem cesarza Michała III[4]. Pobierał nauki z zakresu literatury antycznej, filozofii, astronomii, matematyki i muzyki[4]. Zrezygnował jednak z kariery urzędniczej, przyjął sakrament święceń i został chartofylaksem przy kościele Hagia Sophia[1]. Niezadowolony z funkcji, udał się potajemnie do klasztoru nad Bosforem, gdzie został odnaleziony po pół roku[1]. Uproszono go wówczas by objął katedrę filozofii greckiej i chrześcijańskiej w wyższej szkole cesarskiej (wówczas nadano mu pseudonim Filozof)[4]. Około 855 roku udał się do Bitynii i wstąpił do klasztoru, gdzie przebywał Metody[3].

W 860 roku obaj udali się do Chazarów, by rozstrzygnąć spór pomiędzy chrześcijanami, żydami i saracenami[5]. Aby przygotować się do misji, bracia udali się do Chersonezu, gdzie Konstantyn nauczył się języka hebrajskiego i syryjskiego[4]. Znaleźli tam również relikwie Klemensa Rzymskiego i zabrali je ze sobą[5]. Po powrocie, na prośbę patriarchy Ignacego udali się na misję ewangelizacyjną do Bułgarii[3]. Około 862 roku wysłannicy księcia Rościsława poprosili, by bracia sołuńscy przybyli na Morawy i wyznaczył Cyryla jako przywódcę misji[6]. By ułatwić przyswojenie treści liturgicznych, Konstantyn postanowił opracować specjalne pismo (na bazie alfabetu greckiego), zwanego później głagolicą[3]. Jeden z uczniów Metodego dodał później do tego majuskuły, dzięki czemu powstała cyrylica[3]. Cyryl przełożył także Pismo Święte na język staro-cerkiewno-słowiański[3]. Wobec rozwijającego się konfliktu z niemieckim duchowieństwem, po roku (albo trzech latach) bracia byli zmuszeni opuścić Państwo wielkomorawskie i udali się do Panonii, gdzie zostali przyjęci przez władcę – Kocela[6]. Pół roku później przenieśli się do Wenecji, gdzie ich uczniowie mieli otrzymać święcenia kapłańskie[6]. Zostali tam jednak przyjęci niechętnie, bowiem zarzucono im samowolne wprowadzenie liturgii słowiańskiej, co miało naruszać prawo trzech języków (t.zw. „herezja trzech języków”: hebrajskiego, łaciny i greki)[5]. Cyryl przekonywał, że nawet na Krzyżu Chrystusowym był napis trójjęzyczny, zatem próby ograniczenia języków liturgii nazwał herezją pilacjańską[7]. Wobec tego obaj zostali wezwani przed oblicze Mikołaja I i oskarżeni o herezję, jednakże zanim dotarli do Rzymu, papież zmarł[6]. Jego następca, Hadrian II przyjął braci serdecznie, nakazał udzielić święceń ich uczniom, a słowiańskie księgi liturgiczne złożyć pod ołtarzem Najświętszej Marii Panny[7]. Przebywając w Rzymie, Konstantyn wstąpił do jednego z greckich klasztorów i w grudniu 868 roku przyjął zakonne imię Cyryl[6]. Zmarł tamże 14 lutego 869 roku, powierzając Metodemu kontynuację ewangelizacji Słowian[6].

Kult edytuj

W ikonografii Cyryl przedstawiany jest w todze profesora, trzymając księgę, zapisaną cyrylicą[3]. Na prawosławnych ikonach jest niekiedy ukazywany, podobnie jak brat, w stroju biskupim, chociaż nigdy nie został na biskupa wyświęcony[8]. Ich atrybutami są: zwój z cyrylicą, kielich, krzyż i księga[3]. W 1980 roku zostali ogłoszeni współpatronami Europy, wraz z Benedyktem z Nursji[6]. Ich wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 14 lutego w Kościele katolickim i 11/24 maja w Cerkwi prawosławnej[7].

Rosyjski Kościół Prawosławny edytuj

W Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej ożywienie kultu świętych Cyryla i Metodego miało miejsce w latach 1862–1863, gdy w Imperium Rosyjskim obchodzono tysiąclecie Rosji i tysiąclecie alfabetu słowiańskiego. Propagatorami kultu braci sołuńskich byli rosyjscy słowianofile, także w Cerkwi w 1860 roku pojawiła się inicjatywa, by dzień wspomnienia świętych braci obchodzić w szczególnie uroczysty sposób[9]. Biskup smoleński Antoni napisał ku ich czci uroczyste nabożeństwo[9]. W 1885 r. z inicjatywy Konstantina Pobiedonoscewa zorganizowano z ogromnym rozmachem cerkiewno-państwowe obchody ku czci tysiąclecia śmierci św. Metodego[9]. Jednak poza szczególnymi dniami wspomnienia kult świętych Cyryla i Metodego w carskiej Rosji przygasał[9]. Braci sołuńskich w Cerkwi rosyjskiej tytułuje się oświecicielami lub nauczycielami Słowian[9][10]. Motywy światła i oświecenia dominują w poświęconych im tekstach liturgicznych[11]. Zalicza się ich do kategorii świętych równych apostołom[8]. W XXI w. w Rosji w dniu, gdy Cerkiew czci Cyryla i Metodego, ustanowione zostało święto słowiańskiego piśmiennictwa i kultury[10].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d H. Fros, F. Sowa: Księga imion i świętych. s. 571.
  2. J. Nikodem, D.A. Sikorski: Vademecum historyka mediewisty. s. 302.
  3. a b c d e f g h Święci Cyryl, mnich, i Metody, biskup patroni Europy. brewiarz.pl. [dostęp 2018-07-05]. (pol.).
  4. a b c d Z. Bauer, A. Leszkiewcz: Wielka księga świętych. s. 143.
  5. a b c H. Fros, F. Sowa: Księga imion i świętych. s. 572.
  6. a b c d e f g Z. Bauer, A. Leszkiewcz: Wielka księga świętych. s. 144.
  7. a b c H. Fros, F. Sowa: Księga imion i świętych. s. 573.
  8. a b Jarosław Charkiewicz: Święty Cyryl. cerkiew.pl. [dostęp 2018-07-10]. (pol.).
  9. a b c d e Jelena Lebiediewa: Славянский славный день. pravoslavie.ru. [dostęp 2018-07-10]. (ros.).
  10. a b Władimir Legojda: Кирилл и Мефодий – не просто имена из учебника. pravoslavie.ru. [dostęp 2018-07-10]. (ros.).
  11. Walerij Lełachin: Образ Кирилла и Мефодия в современной русской Минее. pravoslavie.ru. [dostęp 2018-07-10]. (ros.).

Bibliografia edytuj