Człowiek z blizną (film 1983)

Człowiek z blizną – amerykański film gangsterski w reżyserii Briana De Palmy z 1983 na podstawie powieści Armitage’a Traila. Remake filmu Człowiek z blizną z 1932 roku.

Człowiek z blizną

Scarface

Logo filmu
Gatunek	dramat, film gangsterski
Data premiery	1 grudnia 1983
Kraj produkcji	USA
Język	angielski, hiszpański
Czas trwania	164 min
Reżyseria	Brian De Palma
Scenariusz	Oliver Stone
Główne role	Al Pacino Steven Bauer Michelle Pfeiffer
Muzyka	Giorgio Moroder
Zdjęcia	John A. Alonzo
Scenografia	Ferdinando Scarfiotti Edward Richardson Bruce Weintraub
Kostiumy	Patricia Norris
Montaż	Gerald B. Greenberg David Ray
Produkcja	Martin Bregman
Wytwórnia	Universal Pictures
Nagrody
nominacje 1984: Al Pacino-Złoty Glob najlepszy aktor w dramacie Steven Bauer-Złoty Glob najlepszy aktor drugoplanowy Giorgio Moroder-Złoty Glob najlepsza muzyka Brian De Palma-Złota Malina dla najgorszego reżysera

Fabuła

Film opowiada o karierze Tony’ego Montany, kubańskiego uchodźcy z kryminalną przeszłością, który przybywa do USA w 1980 roku. Tony, z pomocą swojego przyjaciela Manny’ego, zaczyna od morderstwa na zlecenie w obozie dla uchodźców.

Następnie obaj pracują dla handlarza narkotyków, Franka Lopeza. Tony myśli jednak o zbudowaniu własnego imperium. Kiedy jego szef, niezadowolony z jego „samodzielności”, zleca jego zabójstwo, Tony cudem unika śmierci. Wkrótce potem zabija Franka, przejmuje jego interesy i żeni się z jego kochanką, Elvirą. Dzięki nawiązaniu kontaktu z Alejandro Sosą, boliwijskim baronem narkotykowym, Montana błyskawicznie staje się milionerem.

Kłopoty spadają na Tony’ego w postaci amerykańskiego urzędu skarbowego, który prowadzi przeciwko niemu dochodzenie w sprawie prania brudnych pieniędzy. Sosa, jako bardzo wpływowy człowiek, może wyciągnąć go z tych kłopotów, ale pod jednym warunkiem: Tony musi pomóc mu pozbyć się niewygodnego dziennikarza, który prowadzi krucjatę przeciwko boliwijskim handlarzom narkotyków, dodatkowo zamierzając ujawnić kompromitujące Sosę dokumenty na zebraniu ONZ.

W dniu zamachu okazuje się, że samochodem, w którym ma zginąć dziennikarz, porusza się również jego żona i dwie córeczki. Montana, mimo że jest bezwzględnym gangsterem, nie zgadza się na zdetonowanie bomby umieszczonej pod pojazdem – zabijanie kobiet i dzieci jest niezgodne nawet z jego kodeksem moralnym. W kokainowym szale zabija człowieka Sosy, tym samym podpisując na siebie wyrok śmierci.

Stopniowo wpada w coraz większą paranoję. Gdy dowiaduje się, że jego siostra Gina i najlepszy przyjaciel Manny zostali kochankami, wpada w furię i zabija go. Nie wie, że Gina i Manny wzięli potajemnie ślub.

Finałowa scena filmu to zmasowany atak uzbrojonych ludzi Sosy na posiadłość Tony’ego, w którym ginie Gina i wszyscy ochroniarze. Sam Tony postanawia drogo sprzedać swoją skórę. Wyposażony w karabin szturmowy M-16 z granatnikiem M203, znowu wpada w furię spotęgowaną kokainą i z okrzykiem „Say hello to my little friend!” (pol. „Przywitajcie się z moim małym przyjacielem!”) masakruje kolejnych przeciwników.

Ostatecznie, ranny od kul, ginie od strzału ze strzelby w plecy. Ciało Tony’ego wpada do basenu, nad którym widnieje napis „The world is yours” (pol. „Świat należy do Ciebie”).

Obsada

• Al Pacino – Tony Montana
• Steven Bauer – Manny Ribera
• Michelle Pfeiffer – Elvira Hancock
• Robert Loggia – Frank Lopez
• F. Murray Abraham – Omar Suarez
• Paul Shenar – Alejandro Sosa
• Harris Yulin – Bernstein
• Míriam Colón – Mama Montana
• Mary Elizabeth Mastrantonio – Gina Montana
• Ángel Salazar – Chi Chi
• Arnaldo Santana – Ernie
• Pepe Serna – Angel
• Michael P. Moran – Nick „Świnia”
• Al Israel – Hector „Ropucha”
• Dennis Holahan – Bankier Jerry

i inni.

Odniesienie w kulturze

• W piosence Snoop Dogga „Ups And Downs” pojawia się fragment tekstu wypowiedziany przez Tony’ego po zabiciu Franka Lopeza: Every dog has his day (w znaczeniu „fortuna kołem się toczy”). Podobnie jest w piosence Gang Starr „Moment of truth”. „Every Dog Has His Day” to także tytuł piosenki zespołu Nationwide Rip Ridaz. Podobnie w polskiej piosence zespołu 52 Dębiec – „Pies” Hans rymuje „Podobno każdy pies ma swój dzień”.
• Nawiązania do filmu można znaleźć w grach komputerowych takich jak:
  • Global operations (w jednej misji można walczyć na terenie rezydencji Montany, wszystkie pokoje są zgodne z oryginałem).
  • Grand Theft Auto: Vice City (ogólny klimat, styl fabuły i ścieżka dźwiękowa, a także podobny wygląd posiadłości głównego bohatera gry).
  • Grand Theft Auto III (w radiu Flashback FM 95.6 wykorzystany jest soundtrack filmu, a konkretnie piosenki skomponowane przez Morodera).
  • Hitman: Codename 47 (jedna z misji, w której trzeba zabić barona narkotykowego).
  • Duke Nukem: Manhattan Project (wypowiadana przez bohatera gry kwestia „say hello to my little friend”).
  • Scarface: Człowiek z blizną – która jest kontynuacją filmu (Montanie udaje się uciec z oblężonej rezydencji).
  • Puzzle Quest (Łata, jeden z członków naszej drużyny, podczas ataku na przeciwnika wypowiada słowa „Przywitaj się z moim małym przyjacielem”, ang. „Say hello to my little friend”).
  • Payday 2 (w dodatku do gry jest zawarta sama postać Tony’ego Montany i napad na terenie jego rezydencji w której zadaniem jest zabicie Ernesto Sosy, przemytnika i barona narkotykowego).
• Na ścieżce dźwiękowej do gry „Scarface: The World Is Yours” z 2006 roku znajduje się utwór hip-hopowy B-Reala z grupy Cypress Hill z gościnnym udziałem rapera Mellow Man Ace'a zatytułowany „The World Is Yours”, w całości poświęcony wydarzeniom zawartym w filmie „Człowiek z Blizną”, zawierający kilka charakterystycznych dialogów z tego filmu, a pod względem muzycznym oparty na jednym z charakterystycznych motywów z „Człowieka z Blizną”.
• W piosence G-Unit: My Buddy zawarto tekst, wypowiedziany przez Tony’ego pod koniec filmu, podczas walki z ludźmi Sosy tj. „Say hello to my little friend”.
• W teledysku do piosenki Xzibita – „Hey now (mean muggin)” pojawia się drzewko na którym widnieje napis „The World Is Mine”.
• W piosence NaS'a i Mobb Deep – „It's Mine” można usłyszeć tę samą muzykę która na pojawia się na początku filmu „Scarface”.
• Na płycie „Life After Deaf” Pjusa w piosence „Scarhead” następuje luźne nawiązanie do Tony’ego Montany i porównanie samego rapera do niego.
• W piosence Ice-T – „Money, Power, Women” są użyte słowa Tony’ego Montany z filmu.
• W pełnej wersji teledysku 2Pac'a i Snoop Dogga – „2 of amerikaz most wanted” na początku teledysku jest prawie identyczna sytuacja jak w filmie, gdy Tony Montana przyszedł do swojego byłego szefa po nieudanym zamachu na niego. 2Pac przychodzi do Notoriousa BIG.
• W piosence Eazy'ego E „Creep n Crawl” można usłyszeć dźwięk umierającego Tony'ego Montany, a pod koniec utworu można usłyszeć słowa skorumpowanego gliniarza Mela po postrzeleniu przez Montanę “You can’t shoot a cop.” (pol. Nie możesz strzelać do gliniarza).
• Utwór „The World Is Yours” NAS'a z albumu „Illmatic” (1994), nawiązuje tytułem oraz teledyskiem do filmu.
• Na płycie polskich raperów Olsena i Fu „Kameleon” pojawił się skit pt. „Montana” w którym są użyte słowa Tony’ego podczas rozmowy z policjantami „…I'm Tony Montana, political prisoner from Cuba…”.
• W utworze „Musisz” polskiego rapera Waldemara Kasty z płyty zatytułowanej „13” występujący gościnnie Vert używa słów: „Musisz mieć charyzmę, jak Scarface nosić jej bliznę (…) jak Tony Montana gotów gdy biją na alarm”.
• W piosence „Chcę być tam” polskiego zespołu hip-hopowego JWP są użyte następujące słowa „Mieć wszystko co chcę i to wszystko mieć zaraz i nie zachłysnąć się tym jak Tony Montana”. Ponadto w teledysku do tego utworu w jednej ze scen można zauważyć plakat filmowy.
• Wydany w 2010 roku album psy-trance'owej grupy Ananda Shake zatytułowany jest „The World Is Yours”. Oprócz trzeciego utworu o tym samym tytule, album otwiera ścieżka pt. „Scarface”, w której można usłyszeć kilka sampli z filmu, między innymi głos Ala Pacino wygłaszającego kilka kwestii jako Tony Montana.
• W utworze La Coka Nostra „Fuck Tony Montana” jest nawiązanie do Tony’ego Montany – „fuck Tony Montana we kill kids, if he did he'd be still alive, Al Pacino fucked up twice”.
• W utworze Ice Cube'a … „Don't Trust 'em”, na samym początku można usłyszeć słowa Tony’ego Montany. Ponadto, w utworze MC Eihta - Def Wish II, na początku utworu można usłyszeć kilka sławnych cytatów Tony’ego Montany.
• Piosenka Agusta D na mixtape Agust D (2016) została zatytułowana Tony Montana.

Zobacz też

• Człowiek z blizną (ścieżka dźwiękowa)

Linki zewnętrzne

• Człowiek z blizną w bazie IMDb (ang.)
• Człowiek z blizną w bazie Filmweb