Czapla purpurowa
gatunek ptaka
Czapla purpurowa[3] (Ardea purpurea) – gatunek dużego ptaka brodzącego z rodziny czaplowatych (Ardeidae), zamieszkujący Eurazję i Afrykę. Nie jest zagrożony.
| Ardea purpurea[1] | |||
| Linnaeus, 1766 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
czapla purpurowa | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym występuje przez cały rok zimowiska | |||
Podgatunki i zasięg występowania edytuj
Czapla purpurowa zamieszkuje w zależności od podgatunku[4][5]:
- Ardea purpurea purpurea – Europa zachodnia i południowa aż do Azji Środkowej, Bliski Wschód, północny skraj Afryki oraz Afryka Subsaharyjska. Północna część populacji wędrowna, zimuje głównie w Afryce Subsaharyjskiej.
- W Polsce gnieździła się skrajnie nielicznie (1–3 pary, czasami więcej) i nieregularnie, przede wszystkim w dolinie Baryczy (Stawy Milickie), a także w dolinie górnej Wisły (stawy w Spytkowicach, Zbiornik Goczałkowicki); pojedyncze pary stwierdzano też na kilku innych stanowiskach w południowej i środkowej części kraju[6]. Ostatni pewny lęg odnotowano w 2009 roku na stawach Przeręb (woj. małopolskie)[6]. Polskie stanowiska leżały na północnych skrajach areału lęgowego czapli purpurowej.
- Ardea purpurea madagascariensis – Madagaskar.
- Ardea purpurea manilensis – Azja południowa, wschodnia i południowo-wschodnia aż po Filipiny i Indonezję.
- Ardea purpurea bournei – Wyspy Zielonego Przylądka.
Charakterystyka edytuj
- Cechy gatunku
- Wierzch ciemnopopielaty z rdzawym nalotem, spód ciemnordzawy. Długie pióra na barkówkach są na końcach czerwonobrązowe. Ciemnoszare lotki i sterówki. Szyja rdzawokasztanowa, z ciemnymi pasami i białym przodem, przechodzącym w białą plamę na podgardlu. Głowa rdzawa z ciemnym czubem. Na lęgowiska wraca parami. Przyszli rodzice razem też budują gniazdo, wysiadują jaja, wychowują potomstwo. Mniejsza od czapli siwej. W locie czapla purpurowa różni się też od swojej kuzynki ciemniejszym zabarwieniem, mniej zaokrąglonymi skrzydłami i wznosi się wyżej. Odzywa się mniej chrapliwym „kreek”, a z gniazda dochodzi powtarzające się „korr”.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 70–90 cm[7]
rozpiętość skrzydeł ok. 120–138 cm[7]
masa ciała ok. 600–1400 g
Ekologia edytuj
- Biotop
- Bagna, brzegi rzek i jezior, zarośla mangrowe o zarośniętych brzegach.
- Gniazdo
- Wśród gęstwiny trzcin i pałki wodnej, pojedynczo lub w małych koloniach. Gniazda zbudowane są z nieporządnie poukładanych wiech trzcin, opartych o połamane zeszłoroczne trzciny. Zdarza jej się gnieździć nawet na drzewach lub w wiklinie.
_in_Kolkata_W_IMG_3352.jpg)
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu – październiku 3 do 8 bladych, zielononiebieskich jaj.
_I2_IMG_8131.jpg)
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres ok. 26 dni przez obydwoje rodziców. Sam wylęg może trwać 3–11 dni. Rodzice przynoszą młodym w przełyku ryby, drobne ssaki, płazy, gady i bezkręgowce. Mając 3 tygodnie zaczynają kręcić się wokół gniazda, wydeptując labirynty ścieżek i miejsca na odpoczynek. Takie wędrówki w trzcinach ułatwiają długie palce chwytające się połamanych pędów. Pisklęta usamodzielniają się po 45–50 dniach rozchodząc po okolicy, po pierzeniu. Młode są jaśniejsze o czerwonobrązowych grzbietach, ale ubarwienie głowy mają mniej jaskrawe.
- Pożywienie
- Zwierzęta wodne, na które czatuje nieruchomo, a następnie błyskawicznie atakuje lub ostrożnie skrada się do zdobyczy.
Status i ochrona edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje czaplę purpurową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 2015 roku liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International, mieściła się w przedziale około 270–570 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[2].
W Polsce objęta ochroną gatunkową ścisłą, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie[8]. Na Czerwonej liście ptaków Polski została sklasyfikowana jako gatunek wymarły regionalnie (RE)[6]. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest niszczenie siedlisk.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Ardea purpurea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Ardea purpurea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae – czaplowate – Herons. [w:] Kompletna lista ptaków świata. Wersja: 2020-06-25 [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-22].
- ↑ Martínez-Vilalta i inni, Purple Heron (''Ardea purpurea''), [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [online], 2019 [dostęp 2019-11-09].
- ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.), Ibis, spoonbills, herons, Hamerkop, Shoebill, pelicans [online], IOC World Bird List (v11.1) [dostęp 2021-05-22] (ang.).
- ↑ a b c Wilk T. i inni, Czerwona lista ptaków Polski, OTOP, Marki, 2020.
- ↑ a b Lars Svensson, Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Wydanie II poprawione i zaktualizowane, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2021, ISBN 978-83-7763-530-8, OCLC 1296502606 [dostęp 2023-04-23].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia edytuj
- Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy, [w:] eBird [online], Cornell Lab of Ornithology (ang.).
- Ardea purpurea (Czapla purpurowa). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 7: Ptaki (część I). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 77–80. ISBN 83-86564-43-1.