Czarna Wieś (gmina w powiecie sokólskim)

Czarna Wieś (początkowo Czarnowieża[2]) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1919–1927 na Białostocczyźnie. Siedzibą gminy było osiedle kolejowe Czarna Wieś (obecnie jest to miasto Czarna Białostocka).

Czarna Wieś
Czarnowieża
gmina wiejska
1915–1927[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

1919–1927: białostockie

Powiat

1915–1919: sokólski
1919–1927: sokólski

Siedziba

Czarna Wieś (osiedle kolejowe)

Populacja (1921)
• liczba ludności


956

Położenie na mapie Polski w 1939
Mapa konturowa Polski w 1939, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Czarna WieśCzarnowieża”
53°18′00,0000″N 23°16′48,0000″E/53,300000 23,280000

Kontekst historyczny

edytuj

I wojna światowa

edytuj

Gminę Czarna Wieś utworzono podczas I wojny światowej w powiecie sokólskim, na terenie okupowanej przez Niemców części rosyjskiej guberni grodzieńskiej, czyli Ober-Ostu (w okręgu Białystok)[3]. Gmina Czarna Wieś z siedzibą w osiedlu kolejowym Czarna Wieś powstała[4][5]:

Równcześnie gminę Czarna Wieś (Kościelna) włączono do powiatu białostockiego (z powodu ich dużo bliższego położenia względem Białegostoku aniżeli Sokółki) natomiast nowa gmina Czarna Wieś (Stacja) pozostała w powiecie sokólskim. Ponieważ obie gminy Czarna Wieś znajdowały się odtąd w dwóch różnych powiatach, zmniejszyło to ryzyko pomyłki mimo posiadania tej samej nazwy. Podział na dwie gminy zachowano, kiedy zarówno powiat białostocki jak i powiat sokólski przeszły w sierpniu 1919 pod administrację polską[6][7].

II Rzeczpospolita

edytuj

W okresie międzywojennym gmina Czarna Wieś należała do powiatu sokólskiego w nowo utworzonym województwie białostockim[2].

Gmina (pod nazwą Czarnowieża) występuje w pierwszym wykazie gmin powiatu (z 1919), natomiast w drugim, uzupełnionym (z 1920/21) autorzy już jej nie wymieniają[2]. Jednostka pojawia się ponownie w wykazie gmin z 1924 roku[7]. Wahania te wynikały z niepewności w kwestii utrzymania tej małej jednostki, utworzonej na wyrost przez okupanta dla prężnie rozwijającego się osiedla kolejowego Czarna Wieś wokół stacji kolejowej Czarna Wieś na Kolei Warszawsko-Petersburskiej. Ludnościowo była to jednak bardzo mała gmina (tylko 956 mieszkańców w 1921 roku), składająca się z następujących miejscowości:

Ostatecznie zdecydowano się gminę Czarna Wieś znieść, do czego doszło 1 kwietnia 1927, po czym obszar gminy włączono do gminy Czarna Wieś w powiecie białostockim[8]. Tak więc obszar wydzielony w większości w 1915 z gminy Czarna Wieś powrócił po 12 latach do gminy macierzystej.

Przypisy

edytuj
  1. Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; przed 1919 poza administracją polską. W latach 1919–1924 wykazy sporadycznie nie wymieniają tej gminy.
  2. a b c Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej. R. 1, 1920/21
  3. Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und Bialystok-Grodno. Kowno (Verlag der Presseabteilung Ober Ost) 1917.
  4. Befehl- und Verordnungsblatt des Oberbefehlshabers Ost (Dziennik rozkazów i rozporządzeń Głównodowodzącego Wschodu) Nr 1-96
  5. Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919-2000. "Studia Łomżyńskie", 13, 2002, s. 119-146.
  6. Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
  7. a b c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom V – Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
  8. Dz.U. z 1927 r. nr 35, poz. 310