Wikipedia

Czernica (powiat karkonoski)

wieś w województwie dolnośląskim, powiecie jeleniogórskim
(Przekierowano z Czernica (powiat jeleniogórski))

Czernica (niem. Langenau[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie karkonoskim, w gminie Jeżów Sudecki, w Górach Kaczawskich w Sudetach Zachodnich.

Czernica
wieś
Ilustracja
Pałac w Czernicy
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

karkonoski

Gmina

Jeżów Sudecki

Liczba ludności (III 2011)

740[2]

Strefa numeracyjna

75

Kod pocztowy

58-521[3]

Tablice rejestracyjne

DJE

SIMC

0189753

Położenie na mapie gminy Jeżów Sudecki
Mapa konturowa gminy Jeżów Sudecki, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Czernica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Czernica”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Czernica”
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego
Mapa konturowa powiatu karkonoskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Czernica”
Ziemia50°58′41″N 15°42′54″E/50,978056 15,715000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Podział administracyjny edytuj

W latach 1954–195x wieś należała i była siedzibą władz gromady Czernica, po jej zniesieniu w gromadzie Bystrzyca. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa jeleniogórskiego.

Położenie edytuj

Wieś jest malowniczo położona w Górach Kaczawskich w dolinie rzeki Chrośnicki Potok (Lipki), u stóp Chrośnickich Kop (Czernicka Góra)[5].

Nazwa edytuj

Jedna z teorii pochodzenia nazwy wywodzi ją od długości miejscowości. Ciągnie się ona wzdłuż drogi na przestrzeni ponad 4 km (stąd jej przedwojenna nazwa: Langenau).

W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Langenow[6][7].

Historia edytuj

Czernica po raz pierwszy została wzmiankowana w roku 1305, w Księdze Uposażeń Biskupstwa Wrocławskiego[8], w dokumencie z roku 1399 wymieniony był miejscowy proboszcz. Pierwszy włodarzami wsi był ród von Langenow. W roku 1543 ówcześni właściciele – Schaffgotschowie wybudowali i otoczyli fosą renesansowy dwór, który był następnie kilkukrotnie modernizowany (w roku 1892 kupił go Friedrich von Klitzing i przebudował w jedną z najnowocześniejszych rezydencji na Dolnym Śląską, z centralnym ogrzewaniem i elektrycznością[9]).

W roku 1573 we dworze odbyła się część dysputy teologicznej Matthiasa Flaciusa Illyricusa (ucznia Melanchtona) z miejscowymi pastorami, którzy mieli w niej zwyciężyć.

W czasie wojny trzydziestoletniej dwór bezskutecznie oblegali lisowczycy – mniej szczęścia mieli okoliczni mieszkańcy, których kilkudziesięciu zostało zabitych. Z kolei w roku 1937 wieś stała się znana z powodu rzekomej inwazji UFO – przez kilka miesięcy niezidentyfikowane maszyny latające krążyły nad miejscowością, a jedna miała runąć na ziemię. Do dzisiaj nie wiadomo, czy nie były to próby jakichś niemieckich maszyn[10].

Pod koniec II wojny światowej w Czernicy ukryto zbiory Muzeum Mozartowskiego i inne śląskie muzykalia, które prawdopodobnie zostały zagarnięte przez wkraczającą na te tereny Armię Czerwoną.

Zabytki edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[11]:

  • Kościół św. Michała Archanioła w Czernicy, katolicki parafialny z XIII w., przebudowany w XIV i XVIII w. Wewnątrz drewniany, późnorenesansowy ołtarz z 1605-1615, renesansowa chrzcielnica z XVI/XVII w, w kruchcie, ambona z 1615, empora z 12 obrazami ze scenami ze Starego Testamentu z 1615, późnorenesansowe stalle, chrzcielnica z herbami (od lewej): von Hochberg, von Lest[12], von Axleben von Magnus, von Stosch[13]. W prezbiterium renesansowe nagrobki rycerskie, m.in.:
  • Melchera von Loebena (zm. 1561)[14]
  • Magdaleny von Kittlitz (zm. 1588), córki Baltazara II, żony Balthasara Schaffgotscha (ślub 1549)
    • ojcowskie, von: Kittlitz, Promnitz, Knobelsdorff, Lamminger
    • matczyne, von: Loeben, Schaffgotsch, Bischofswerdt, Schwenckfeld[15].

W kaplicy obok kruchty nagrobki dziecięce z pocz. XVII w. Na południowym murze zewnętrznym barokowe epitafia[16]

  •  
    von Hochberg
  •  
    von Lest
  •  
    Axleben von Magnus
  •  
    von Stosch
  • cmentarz (nieczynny)
  • ogrodzenie z bramą
  • zespół pałacowy, z XVI-XIX w.:
    • pałac, pochodzący z XVI w., który po kolejnej przebudowie w drugiej połowie XIX wieku utrzymuje styl neorenesansowy. Będące obecnie własnością prywatną założenie pałacowo-parkowe zostało poddane gruntownej renowacji. Blasku nabrały interesujące wnętrza, w szczególności pochodzące z roku 1563 malowidła ścienne pałacowej kaplicy[17]. Ogrodzony kamiennym murem 5-hektarowy, teraz pielęgnowany park posiada wiele dendrologicznych okazów i stanowi znakomity przykład tego typu zabytków w Kotlinie Jeleniogórskiej. Do roku 1945 pałac znajdował się w rękach rodziny von Klitzing, później przejęło go Okręgowe Przedsiębiorstwo Handlu Opałem, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych, a obecnie jest własnością prywatną.
    • tzw. kaplica z fragmentami polichromii z XVI w.
    • park
  • dom nr 4, z XVIII w., przebudowany w XIX w.

inne zabytki:

  • kościół ewangelicki (z 1740 r., wieża z 1914 r.), została z niego już tylko wieża z dzwonnicą



Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 20138
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 180 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  5. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 349.
  6. ↑ ''Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis'' [online], dokumentyslaska.pl [dostęp 2012-10-24].
  7. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
  8. ↑ Inne źródła podają też rok 1273 – R. Primke, Z dziejów Czernicy, "Karkonosze" Nr 3/2007, s. 36
  9. ↑ R. Primke, Z dziejów Czernicy, "Karkonosze" Nr 3/2007, s. 36
  10. ↑ R. Primke, Z dziejów Czernicy, "Karkonosze" Nr 3/2007, s. 38.
  11. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, s. 46 [dostęp 2012-08-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-27].
  12. ↑ Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła [online], zabytek.pl [dostęp 2023-06-29] (pol.).
  13. ↑ W.Długosz, Czernica (Langenau) [online], dokumentyslaska.pl [dostęp 2023-06-29] (pol.).
  14. ↑ Czernica (Langenau) [online], dokumentyslaska.pl [dostęp 2023-06-30] (pol.).
  15. ↑ Czernica (Langenau), Kościół św. Michała Archanioła [online] [dostęp 2023-12-06].
  16. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 349.
  17. ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 86
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czernica_(powiat_karkonoski)&oldid=73454822”