Czerwin
Czerwin – wieś sołecka[5] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Czerwin[4][6].
| wieś | |
 Kościół pw. Świętej Trójcy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
100–150 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
852[2] |
| Strefa numeracyjna |
29 |
| Kod pocztowy |
07-407[3] |
| Tablice rejestracyjne |
WOS |
| SIMC |
0508158[4] |
Położenie na mapie gminy Czerwin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego  | |
 52°57′00″N 21°45′29″E/52,950000 21,758056[1]
| |
| Strona internetowa | |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1056735 | Czerwin-Kolonia | część wsi |
Charakter miejscowości
edytujCzerwin leży nad niewielką rzeką Orz, będącą dopływem Narwi. Miejscowość liczy ok. 800 mieszkańców. Składa się z kilkunastu ulic.
Czerwin jest siedzibą gminy Czerwin.
We wsi znajdują się m.in. urząd gminy, szkoła podstawowa oraz średnia, gimnazjum, ośrodek pomocy społecznej, kościół, cmentarz, sklepy i zakłady usługowe.
Historia
edytujPierwsza wzmianka o Czerwinie pochodzi z końca XIV w. Na początku XVI w. miejscowość była dużą i znaczącą wsią, spełniającą nie tylko funkcje rolnicze. Istniały tu m.in. kościół, szkoła i karczma, odbywały się jarmarki, zaś ludność poza chłopami stanowili też rzemieślnicy. Wieś szlachecka Czerwino położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie ostrowskim ziemi nurskiej[7]. W czasie potopu szwedzkiego Czerwin został zniszczony, a następnie miejscowość znacznie podupadła. W II poł. XVII w. liczyła niespełna 40 mieszkańców.
W latach 1921–1939 ówczesna osada miejska i folwark leżał w województwie białostockim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Czerwin.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało:
- osadę – 362 osoby, 144 było wyznania rzymskokatolickiego a 217 mojżeszowego. Jednocześnie wszyscy mieszkańcy zadeklarowali polską przynależność narodową. Było tu 27 budynków mieszkalnych
- folwark – 197 osób w 5 budynkach mieszkalnych[8]. Majątek posiadał T. Rudnicki (459 mórg). Była tu gorzelnia, trzy wiatraki i młyn[9].
Miejscowości należały do miejscowej parafii rzymskokatolickiej. Podlegały pod Sąd Grodzki w Ostrołęce i Okręgowy w Łomży. Był tu również urząd pocztowy[10].
W wyniku agresji niemieckiej we wrześniu 1939 roku wieś znalazła się pod okupacją niemiecką i przez cały jej okres do 1945 roku wchodziła w skład Generalnego Gubernatorstwa.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czerwin. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.
Zabytki
edytuj- Barokowy kościół pw. Trójcy Przenajświętszej z 1777 r.
- Bramy cmentarza parafialnego z 1854 i z 1890 r.
- Neogotycka kaplica nagrobna rodziny Andlauerów z 1890 r.
- Dwór z przełomu XVIII i XIX w.
Kościół i parafia
edytujParafia w Czerwinie pw. Trójcy Przenajświętszej została erygowana w 1442 r. przez ówczesnego biskupa płockiego Pawła Giżyckiego.
Budynek obecnego kościoła jest kolejną świątynią w historii Czerwina. Jest to obiekt murowany; zbudowany został w 1777 r. w stylu barokowym, zaś fundatorami budowy byli J. i M. Celińscy. W latach 1995–2000 kościół został częściowo wyremontowany. Oskarpowane prezbiterium obecnej budowli jest pozostałością starszego, późnogotyckiego kościoła z pocz. XVI w.
Obok kościoła znajduje się plebania z połowy lat 70. XX w.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 20340
- ↑ Raport o stanie gminy Czerwin w 2022. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2022 s. 7
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 179 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ BIP gminy, sołectwa
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 47.
- ↑ The 1929 Polish Business Directory Project [online], data.jewishgen.org [dostęp 2017-04-02].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 292.
Linki zewnętrzne
edytuj- Czerwin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 836.
- Historia Żydów w Czerwinie na portalu Wirtualny Sztetl