Czesław Bulczyński
Czesław Bulczyński, zwany Parasolnikiem lub Panem Czesiem (ur. 26 kwietnia 1912 w Poznaniu, zm. 9 listopada 1992 w Sopocie) – polski ekscentryk, postać sopockiego folkloru miejskiego. Zawodowo zajmował się naprawą parasoli (stąd jego przydomek). Charakteryzując się ekstrawaganckim ubiorem i skłonnością do rozmów z nieznajomymi na ulicy, stał się swoistym symbolem i atrakcją turystyczną Sopotu lat 60. i 70. XX wieku.
 Pomnik Parasolnika w Sopocie | |
| Data i miejsce urodzenia |
26 kwietnia 1912 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 listopada 1992 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
parasolnik, cyrkowiec |
| Narodowość | |
Życiorys edytuj
Urodził się 26 kwietnia 1912 w Poznaniu[1][2]. W okresie przedwojennym był pracownikiem cyrku, prawdopodobnie był to cyrk braci Staniewskich, był także kataryniarzem[1][2][3]. W trakcie II wojny światowej był od 1942 więźniem w Rawiczu, a od 1943 przebywał w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen, gdzie zginął jego brat[1][2]. W obozie pomagał innym więźniom w zdobywaniu żywności[2].
Około 1945 osiadł w Sopocie (początkowo przy ul. 3 Maja 8), gdzie poznał swoją przyszłą żonę, Agnieszkę[1]. Pracował wówczas m.in. jako świniopas[1]. Z czasem głównym zajęciem Bulczyńskiego stała się obwoźna naprawa parasoli (oraz garnków), w czym pomagała mu żona[1][4]. Jeden z przekazów mówi, iż w rzeczywistości to ona naprawiała parasolki, zaś Czesław Bulczyński tylko przynosił je do naprawy i odnosił[2]. Agnieszka Bulczyńska prowadziła również toalety przy sopockiej plaży[1][5].
W późniejszych latach Bulczyńscy mieszkali przy ul. Grunwaldzkiej 97 (w nieistniejącym obecnie domu)[5]. Oprócz naprawy parasoli Czesław Bulczyński zajmował się również odpłatnym zajmowaniem miejsc w kolejkach oraz pośredniczył w handlu trudno dostępnymi towarami[1][5].
W 1947 roku Bulczyński wraz z żoną oraz drugą wspólniczką byli aresztowani w Ustce za włamanie i kradzieże, zdarzenie to opisał „Kurier Morski”[1][2].
Parasolnik zdobył w Sopocie lokalną sławę ze względu na swoje ekscentryczne zachowania. Często pojawiał się na Monciaku (ul. Bohaterów Monte Cassino) w kolorowych przebraniach, m.in. kobiety z brodą, wikinga lub pierrota[1][3][4]. Zaczepiał przechodniów, wdając się z nimi w rozmowy, pozował do zdjęć, przepowiadał pogodę oraz rozdawał cukierki dzieciom[1][5][6]. Na plaży zabawiał wypoczywających akrobacjami[2]. Popisywał się zjadaniem przedmiotów, m.in. szklanek, łyżek i żyletek[1][2][4]. Z tego powodu był wielokrotnie operowany[2][3][4]. Odwiedzał sopocki dom dziecka, gdzie występował dla wychowanków[2].
Postać Parasolnika opisywali m.in. Stefan Wiechecki, Wojsław Brydak oraz Jerzy Afansjew[1][2][7]. Poświęcone mu artykuły ukazywały się w prasie ogólnopolskiej, m.in. w „Przekroju”[1][8]. W 1963 roku Parasolnik pojawił się w filmie krótkometrażowym Kobiela na plaży w reżyserii Andrzeja Kondratiuka[1][3].
W latach 80. Bulczyński był kilkukrotnie umieszczany w szpitalu psychiatrycznym w Kocborowie, po raz pierwszy w 1982[1]. Miało to miejsce po tym jak pojawił się w przebraniu kobiety na pochodzie pierwszomajowym[1].
Czesław Bulczyński zmarł 9 listopada 1992[2][5][9]. Pochowany jest na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie (kwatera N3_II-1-12)[5][9]. W 2012 jego grób odnowiono, stawiając nagrobek w formie rozłożonego parasola[1].
Z żoną mieli dwóch synów, opiekowali się także osieroconym chłopcem[1][2].
Upamiętnienie edytuj
W 2000 roku przy ul. Bohaterów Monte Cassino (na wysokości kościoła Św. Jerzego) umieszczono rzeźbę Tadeusza Foltyna przedstawiającą Parasolnika z inskrypcją "obłoczek nadziei i kropla uśmiechu pod parasolem uszytym ze snów"[1][4][7]. Rzeźba ukazuje Parasolnika przebranego za piec kaflowy[3][7]. Pomniejszona kopia pomnika ustawiona była w Krzywym Domku[10]. W 2007 roku po ulicach Sopotu przemieszczała się ruchoma rzeźba Parasolnika, która była także punktem obwoźnej sprzedaży napojów i przekąsek[8][10].
Parasolnik pojawia się w serialu Pełną parą (reż. Leszek Wosiewicz), gdzie w jego rolę wcielił się Cezary Rybiński[4][11]. Był tytułową postacią śpiewanej przez Hannę Banaszak piosenki Kiedy do nieba szedł Parasolnik[7][12] oraz bohaterem sztuki Tomasza Kaczorowskiego Sztuka naprawiania parasoli albo Rzecz o sianiu zdziwienia[2][13]. Jego imię nosi sopockie stowarzyszenie kulturalne[6].
Nagrody przyznawane w trakcie Sopot Film Festival mają formę statuetki przedstawiającej Parasolnika[14].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Tomasz Kot, Pan Czesław z Sopotu. Wspomnienie Parasolnika [online], trojmiasto.pl, 1 listopada 2017 [dostęp 2021-01-16] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Zbigniew Majchrowski, Parasolnik z Sopotu - (niedoceniony) performer uliczny, „Pamiętnik Teatralny”, 27 (4), Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2023, s. 221-266, DOI: 10.36744/pt.2167 (pol.).
- ↑ a b c d e Magdalena Jachim, Legendarny Sopocianin - pan Czesio będzie miał swój stolik na monciaku [online], Sopot Nasze Miasto, 22 grudnia 2002 [dostęp 2021-01-16] (pol.).
- ↑ a b c d e f Małgorzata Czapiga, Cóż po parasolniku w czasach gadżetów?, „Kultura Współczesna”, 3 (57), Narodowe Centrum Kultury, 2008, ISSN 1230-4808.
- ↑ a b c d e f Gabriela Pewińska, Parasolnik - słynny bezimienny [online], Warszawa Nasze Miasto, 4 maja 2008 [dostęp 2021-01-16] (pol.).
- ↑ a b Lesław Michałowski, Tomasz Tobis, Sopot. Od elitarnego uzdrowiska do kurortu dla mas, „Studia Socjologiczne”, 3 (198), 2010, ISSN 0093-3371.
- ↑ a b c d Sopot - Parasolnik Sopocki. Atrakcje turystyczne Sopotu. Ciekawe miejsca Sopotu [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2021-01-16].
- ↑ a b Krzywy Domek: Uroczyste „chrzciny” Parasolnika [online], krzywydomek.info, 2007 [dostęp 2021-01-16].
- ↑ a b GROBONET 2.6 - wyszukiwarka osób pochowanych - Cmentarz komunalny w Sopocie [online], sopot.grobonet.com [dostęp 2020-02-07].
- ↑ a b Legendarny Parasolnik wita gości w Sopocie [online], Gdańsk Nasze Miasto, 20 lipca 2007 [dostęp 2021-01-16] (pol.).
- ↑ Pełną Parą [online], FilmPolski [dostęp 2021-01-16] (pol.).
- ↑ Muza w Muzeum: Grzegorz Marchowski i Grażyna Orlińska [online], trojmiasto.pl [dostęp 2021-01-16] (pol.).
- ↑ Marzenna Wiśniewska, Teatralne laboratoria wolności [online], Miesięcznik Teatr, 4 marca 2022 [dostęp 2024-01-27] (pol.).
- ↑ Rusza Sopot Film Festival [online], wpolityce.pl, 13 lipca 2013 [dostęp 2021-01-16].