Czesław Dębicki ps. Jarema (ur. 2 sierpnia 1899 w Iwaszkowcach, zm. 10 marca 1951 w Poznaniu) – polski ziemianin, działacz rolniczy, polityk, poseł na Sejm w II RP, członek Rady Głównej Centralnego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych od 1934 roku, prezes Wojewódzkiego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych w Nowogródku[1].

Czesław Dębicki
ilustracja
Czesław Dębicki w 1935
Data i miejsce urodzenia

2 sierpnia 1899
Iwaszkowce

Data i miejsce śmierci

10 marca 1951
Poznań

Poseł na Sejm IV kadencji (II RP)
Okres

od 1935
do 1938

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Srebrny Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi (II RP)
Cmentarz parafialny św. Jana Vianneya w Poznaniu – grób Czesława Dębickiego

Życiorys

edytuj

Od 1911 roku uczył się w VII Gimnazjum Realnym w Warszawie, które w 1915 roku było ewakuowane do Odessy, gdzie zdał maturę. Studiował przez 3 semestry (w latach 1918–1920) nauki przyrodnicze na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego, dokończył je na Wydziale Rolniczym SGGW w Warszawie (w latach 1921–1925), uzyskując tytuł inżyniera rolnika.

W okresie 1915–1917 prowadził tajne koła samokształceniowe w Odessie, na przełomie lat 1917–1918 został komendantem Drużyn Męskich Harcerskich w Odessie i Mohylowie. Od listopada 1918 roku walczył jako ochotnik w Batalionie Harcerskim WP w Warszawie, od maja 1919 roku służył w eskorcie Naczelnego Wodza, od czerwca 1918 roku awansował na podchorążego 3. pułku artylerii ciężkiej (po bitwie pod Olszanicą 1 czerwca 1920 roku otrzymał nominację na podporucznika „za dokonanie wybitnych czynów na polu walki”), od grudnia 1920 roku walczył jako oficer 1 pułku artylerii ciężkiej w Modlinie.

Został bezterminowo urlopowany w styczniu 1921 roku i osiedlił się (w ramach osadnictwa wojskowego) w Dubinie koło Wołożyna (45 ha), od 1922 roku prowadził folwark Siedliszcze koło Lidy. Był członkiem Rady Gminnej w Zabrzeziu, Rady Powiatowej i Wydziału Powiatowego w Wołożynie, prezesem Powiatowego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych (TOiKR) w Wołożynie. W latach 30. był prezesem Wojewódzkiego TOiKR w Nowogródku i Wilnie, członkiem Rady Głównej Centralnego TOiKR, radcą wileńskiej Izby Rolniczej, członkiem rady Związku Spółek Rolniczych w Warszawie. W 1937 roku był prezesem Rady Okręgowej Związku Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-Gospodarczych RP w Wilnie. Pracował w stacji lniarsko-konopnej w Siedliszczach, w latach 1927–1930 obejmował funkcję wiceprezesa Towarzystwa Lniarskiego w Wilnie, od 1930 roku organizował zakłady lniarskie w Bezdanach i Łazdunach, w okresie 1932–1939 pracował jako kierownik produkcji i dyrektor Zakładów Przemysłu Lniarskiego „Wilenka” w Nowej Wilejce[2].

W czasie wyborów do Sejmu w 1935 roku został wybrany 51 495 głosami z listy państwowej w okręgu nr 50 obejmującego powiaty: lidzki i wołożyński. W kadencji tej pracował w komisji budżetowej (w której był zastępcą członka) i przemysłowo-handlowej, w marcu 1938 roku został powołany do specjalnej komisji ds. oddłużenia rolnictwa, a w czerwcu 1938 roku – do specjalnej komisji ds. aprowizacji[2].

Został również zgłoszony do wyborów w 1938 roku, został jednak 18 października 1938 roku skreślony z listy kandydatów, ponieważ jego oświadczenie wyrażające zgodę na kandydowanie do Sejmu zostało pomyłkowo wysłane do Komisarza Wyborczego w Lidzie, zamiast do przewodniczącego Okręgowej Komisji Wyborczej (złożył protest, który odrzucono)[2].

W czasie II wojny światowej od jesieni 1939 roku działał w konspiracji, początkowo w Okręgu ZWZ-AK Nowogródek, od 1943 roku był komendantem Inspektoratu F Okręgu Wilno j Okręgu Wilno AK, w 1944 roku był dowódcą III Zgrupowania Oszmiańskiego (w stopniu majora), m.in. w operacji „Ostra Brama”. Został aresztowany przez NKWD 25 sierpnia 1944 roku w okolicach Ejszyszek i osadzony w miejscowym areszcie, został rozpoznany i przewieziony do więzienia na Łukiszkach w Wilnie, następnie do więzienia NKWD przy ul. Ofiarnej. Zwolniono go 27 lutego 1945 roku z listem od płk. Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka” do „Kierownictwa Walki Podziemnej Wileńskiego i Nowogródzkiego Okręgów” z zadaniem (zakończonej klęską) legalizacji oddziałów leśnych AK. Zagrożony aresztowaniem po odmowie współpracy ze Związkiem Patriotów Polskich, latem 1945 roku opuścił Wilno i zamieszkał w Warszawie. Na początku 1946 roku przeprowadził się do Wałbrzycha, gdzie podjął pracę jako naczelny dyrektor Zjednoczenia Roszarń Lnu i Konopi. W 1948 roku przeniósł się do Poznania i pracował jako kierownik działu w Lniarsko-Konopnej Centralnej Stacji Doświadczalnej na Sołaczu (obecnie Instytut Włókien Naturalnych). W 1948 roku był na krótko aresztowany. W latach 1945–1948 należał do Związku Zawodowego Włókniarzy w Głuszycach, w okresie 1949–1951 był członkiem Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskiego w Poznaniu.

W 1950 roku obronił doktorat na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego.

Zmarł nagle w niewyjaśnionych okolicznościach (według wersji oficjalnej przyczyną zgonu był wylew krwi do mózgu)[2]. Pochowany na cmentarzu św. Jana Vianneya w Poznaniu (kwatera św. Barbary-16-17)[3].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Życie prywatne

edytuj

Był synem Hilarego i Jadwigi z domu Biskupskiej[6].

Ożenił się w 1925 roku z Haliną Niekraszewicz (ur. 1902), z którą miał dwie córki: Irenę (ur. 1926) i Annę (ur. 1931)[2].

Pochowany na miejscowym cmentarzu parafii św. Jana Vianneya w Poznaniu.

Przypisy

edytuj
  1. Sprawozdanie Centralnego Towarzystwa Organizacyj i Kółek Rolniczych w Warszawie za 1934/5 Rok, Warszawa 1935, s. 17.
  2. a b c d e f Biblioteka Sejmowa. Parlamentarzyści RP: Dębicki Czesław 1899–1951
  3. Czesław Dębicki – miejsce pochówku [dostęp 2020-01-04]
  4. M.P. z 1933 r. nr 292, poz. 318 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  5. M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 354 „za zasługi na polu podniesienia drobnego rolnictwa i pracy społecznej”.
  6. Czesław Dębicki w Wielkiej genealogii Minakowskiego. [dostęp 2012-06-23].