Czeski Sokół
Czeski Sokół (cz. Česká obec sokolská, ČOS) – czeskie towarzystwo sportowe powstałe w XIX wieku w Czechach. Najstarsza organizacja sokolska w krajach słowiańskich.
Cele programowe
edytujCelem Sokoła miało być podnoszenie sprawności fizycznej i duchowej oraz rozbudzanie ducha narodowego. Ruchowi sokolników przyświecała idea panslawizmu.
Historia
edytuj
Pierwsze gniazdo Sokoła powstało 5 marca 1862 w Pradze. Założycielami byli Miroslav Tyrš i Jindřich Fügner. Stało się ono w niedługim czasie wzorem dla innych krajów słowiańskich i zaczęły powstawać nowe gniazda Sokoła w Słowenii (1863), w Polsce (1867), Chorwacji, w Niemczech na Łużycach i w Berlinie, w Serbii, Ukrainie (1894, rozwiązany w 1939), Macedonii, Rosji i na Słowacji (1905).
W 1865 roku czescy emigranci założyli oddział Sokoła w USA, gdzie funkcjonuje on do dnia dzisiejszego (2012), skupiając 44 gniazda, głównie w północnych stanach[1].
Pierwszy czechosłowacki prezydent Tomáš Garrigue Masaryk był również aktywnym członkiem "Sokoła".[2]
II wojna światowa
edytujOrganizacja została rozwiązana po agresji niemieckiej w 1938, a jej członkowie byli prześladowani przez nazistów. Niemcy kierowali członków organizacji do niemieckich obozów koncentracyjnych, m.in. do obozu Auschwitz[3][4].
„Przywieziono przeszło stu Czechów. Była to sama inteligencja – organizacja „Sokół”. Ulokowano ich na naszej sali (blok 25, sala 7). Zaczęto ich kończyć w szybkim tempie. Wszedłem w kontakt organizacyjny z ich przedstawicielem 89 (żyje i jest w Pradze).” – Witold Pilecki[5].
Część Sokołów po delegalizacji organizacji zaangażowała się w walkę z faszyzmem, bijąc się zarówno na terenie Czech, jak i na emigracji[6].
Okres powojenny
edytujSokol został reaktywowany po II wojnie światowej w roku 1948. Został rozwiązany przez komunistów po praskiej wiośnie w roku 1968. Ponownie został reaktywowany w 1990 roku i liczy obecnie 45 gniazd.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Sokol USA. [w:] Strona internetowa koła czeskiego Sokola w USA [on-line]. sokolusa.org. [dostęp 2012-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-18)].
- ↑ (cs) PRECLÍK, Vratislav: Prezident Masaryk a sokolská myšlenka, in Čas: časopis Masarykova demokratického hnutí, duben - červen 2018, roč. XXVI. čís. 122. ISSN 1210-1648, str.10–16
- ↑ Więźniowie Auschwitz według narodowości. [w:] Strona internetowa Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu [on-line]. pl.auschwitz.org. [dostęp 2012-01-20]. (pol.).
- ↑ Inne narodowości w KL Auschwitz. [w:] Portal historyczny: Dzieje.pl [on-line]. dzieje.pl. [dostęp 2016-04-28]. (pol.).
- ↑ Rtm. Witold Pilecki: Raport Witolda. [w:] Poland-Polska; books articles films [on-line]. polandpolska.org/. [dostęp 2012-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-03)]. (pol.).
- ↑ Stanislav Doutlik: Historyczne związki polskiego i czeskiego „Sokoła”. [w:] Plik pdf [on-line]. sokol.pl. [dostęp 2012-01-20]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Stanislav Doutlik: Historyczne związki polskiego i czeskiego „Sokoła”. www.sokol.pl. [dostęp 2012-01-20]. (pol.).
- Raport Witolda Pileckiego. muzeum-ak.pl. [dostęp 2016-04-28]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj
- Česká Obec Sokolská. [dostęp 2016-04-28]. (cz.).
- Sokol USA. sokolusa.org. [dostęp 2012-01-20]. (ang.).
- Tělovýchovný spolek Sokol. ceskatelevize.cz. [dostęp 2012-01-20]. (cz.).