Czeskie Budziejowice

miasto w Czechach

Czeskie Budziejowice (cz. České Budějovice, wym. [ˈɛskɛ: ˈbuɟɛjovɪtsɛ]; niem. Budweis; łac. Budvicium) – miasto statutarne w południowych Czechach, w Kotlinie Czeskobudziejowickiej, u zbiegu rzek Wełtawy i Malše. Jest stolicą kraju południowoczeskiego, powiatu Czeskie Budziejowice, a także diecezji czeskobudziejowickiej Kościoła rzymskokatolickiego.

Czeskie Budziejowice
České Budějovice
Ilustracja
Centrum Czeskich Budziejowic z lotu ptaka
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Czechy

Kraj

 południowoczeski

Burmistrz

Dagmar Škodová-Parmová

Powierzchnia

55,56 km²

Wysokość

381 m n.p.m.

Populacja (1.01.2024)
• liczba ludności
• gęstość


97 377[1]
1 752,6 os./km²

Kod pocztowy

370 01

Tablice rejestracyjne

C

Podział miasta

7 dzielnic

Położenie na mapie kraju południowoczeskiego
Mapa konturowa kraju południowoczeskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Czeskie Budziejowice”
Położenie na mapie Czech
Mapa konturowa Czech, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Czeskie Budziejowice”
Ziemia48°58′29″N 14°28′29″E/48,974722 14,474722
Strona internetowa

Czeskie Budziejowice pełnią funkcję głównego ośrodka administracyjnego, przemysłowego, handlowo-usługowego, akademickiego (trzy uczelnie, w tym Uniwersytet Południowoczeski) i kulturalnego regionu południowoczeskiego.

Miasto powszechnie znane jest z browarów Budweiser Budvar oraz Mieszczańskiego, produkujących piwa marki Budweiser, fabryki ołówków i kredek Koh-I-Noor Hardtmuth oraz klubów sportowych: piłkarskiego Dynamo Czeskie Budziejowice i hokejowego HC Czeskie Budziejowice.

Według danych na początku 2024 r. liczba ludności Czeskich Budziejowic wynosiła 97 377 osób (siódme pod względem liczby ludności miasto w Czechach)[1], a powierzchnia – 55,56 km².

Nazwa miasta pochodzi od dawnej osady Budivojovice. Do tego wyrazu, który z biegiem czasu przybrał współczesną formę, w okresie wojen husyckich zaczęto dodawać przymiotnik „Czeskie”, początkowo zarówno w języku czeskim, jak i niemieckim (Böhmisch Budweis). W XVIII wieku, wraz ze wzrostem napięć etnicznych, nastąpił rozdział nazwy w obu językach – Czesi najczęściej nadal nazywali miasto České Budějovice, natomiast miejscowi Niemcy przestali używać przymiotnika Böhmisch (również w języku czeskim nazwa pojawiała się czasem bez przymiotnika). W 1920 rząd Czechosłowacji oficjalnie ustalił nazwę miasta jako České Budějovice/Böhmisch Budweis. W okresie Protektoratu Czech i Moraw usunięto przymiotnik w obydwu językach, a po 1945 powrócono do nazwy przedwojennej.

Historia

edytuj

Miasto zostało założone w 1265 r. przez Przemysła Ottokara II, aby ugruntować władzę królewską na południu kraju. Przemysław Ottokar II. osobiście odwiedził plac budowy nowego miasta w dniu 11 czerwca 1265 r. Wtedy też podpisał dokument założycielski klasztoru w Melku i wspomniał o „apud Budebins” i jest to pierwszy pisemny zapis nazwy miasta. Miasto wzięło swoją nazwę od wcześniejszej wsi Budivojovice. W średniowieczu miasto było ważnym ośrodkiem piwowarstwa, handlu solą i tkaninami oraz hodowli ryb, w okolicy istniały także kopalnie srebra. W czasie wojen husyckich opowiedziało się po stronie katolickich Habsburgów i nie zostało zajęte przez czeskich husytów. W latach 30. XVII w., w czasie wojny trzydziestoletniej, przeniesiono tu z Pragi część instytucji państwowych. Przez lata było enklawą ludności niemieckiej, Czesi stali się większością pod koniec XIX w. W czasie II wojny światowej padło ofiarą amerykańskich nalotów. Po wojnie wysiedlono 7,5-tysięczną mniejszość niemiecką. W 1949 r. stało się głównym ośrodkiem południowych Czech.

Demografia

edytuj

Dane demograficzne za rok 2023[2] i 2024[1].

Rok 2023 2024
Liczba ludności 96 417 97 377
Liczba mężczyzn 46 072 46 443
Liczba kobiet 50 345 50 934

Transport

edytuj

Czeskie Budziejowice to ważny w skali kraju węzeł drogowy (drogi krajowe: I/3 i I/20 oraz cztery drogi wojewódzkie) i kolejowy (połączenie z Czeskim Krumlowem, Taborem, Igławą, Pilznem, Piskiem oraz Austrią poprzez Czeskie Welenice), a w niedalekiej Planie znajduje się lotnisko wojskowe, które planuje się przekształcić na pasażerskie. W mieście funkcjonuje komunikacja autobusowa oraz trolejbusowa, a w latach 1909–1950 istniały także dwie linie tramwajowe.

Turystyka

edytuj

Największą atrakcją turystyczną jest Stare Miasto z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym oraz zabudową reprezentującą wszystkie style architektoniczne od XII do XIX w. Jego centrum stanowi Rynek Przemysła Ottokara II o bokach długości 133 metrów;

  • fontanna Samsona pośrodku rynku
  • ratusz z 1727 roku w stylu barokowym
  • katedra św. Mikołaja z lat 40. i 80. XVII wieku w stylu barokowym z wolno stojącą dzwonnicą z XVI w., tzw. Czarną Wieżą (dzwonnicą)
  • kaplica Męki Pańskiej za katedrą
  • kościół Ofiarowania Panny Marii przy klasztorze dominikanów z dzwonnicą klasztorną, zwaną Białą Wieżą.
  • w pobliżu rynku, nad martwą odnogą rzeki Malše, znajduje się stary młyn z XIX wieku, obecnie funkcjonujący jako Hotel Budweis.
  • wieża ciśnień, zbudowana w latach 1721–1724 i przebudowana w roku 1882[3][4]
  • późnorenesansowa warzelnia soli
  • Żelazna Dziewica i Wieża Rabenštejna – wieże obronne z XIV wieku, będące jednymi z pozostałości gotyckich fortyfikacji miasta.
  • Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Prokopa z XIII i XIV wieku
  • Szpital barokowy z kościołem Trójcy Świętej
  • Kolumna meteorologiczna
  • W dzielnicy Czeskie Budziejowice 7 – w centralnej części Rožnowa znajduje się wiejska strefa konserwatorska

Galeria

edytuj
Czeskie Budziejowice
Czarna wieża (Cerna Vez)
Fragment rynku
Ratusz
Fragment rynku z fontanną Samsona
Muzeum Motocykli (Jihočeské motocyklové muzeum), dawna zbrojownia


Części miasta

edytuj

Urodzeni w Czeskich Budziejowicach

edytuj

Miasta partnerskie

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj