Cziatura
Cziatura (gruz. ჭიათურა) – miasto w regionie Imeretia w Gruzji. Według danych szacunkowych na 2014 liczyło 12 803 mieszkańców. Ośrodek przemysłowy, słynący m.in. z wydobycia rud manganu.
 Widok ogólny | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Region | |||
| Prawa miejskie |
1921 | ||
| Powierzchnia |
54,5 km² | ||
| Wysokość |
340–500 m n.p.m. | ||
| Populacja (2014) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
+995 479 | ||
| Kod pocztowy |
5500 | ||
Położenie na mapie Imeretii  | |||
Położenie na mapie Gruzji  | |||
 42°17′25″N 43°16′55″E/42,290278 43,281944
| |||
.jpg)
Geografia i historia edytuj
Miasto położone jest w głębi kraju, w górskiej dolinie na brzegach Kwirili.
W 1879 gruziński poeta Akaki Cereteli badał ten rejon w poszukiwaniu rud manganu i żelaza, których złoża udało mu się odkryć. W wyniku dalszych intensywnych badań odkryto kilka pokładów tlenku, nadtlenku i węglanu manganu nadających się do komercyjnej eksploatacji, o grubości wahającej się od 0,2 do 16 metrów. Zarządzaniem i eksploatacją bogatych złóż zajęła się, powołana przez państwo, spółka JSC Chiaturmanganese. Ocenia się, że ilość wszystkich rynkowych kategorii rud manganu wynosi 239 mln ton, a w ich skład wchodzą rudy tlenkowe (41,6%), rudy węglanowe (39%) i rudy nadtlenkowe (19%)[2][3][3][4]. W celu przewozu rud manganu do stalowni w Zestaponi, spółka wybudowała linię kolejową, obsługiwaną przez Koleje Gruzińskie, która obecnie jest już w całości zelektryfikowana. Produkcja manganu wzrosła w 1905 r. do 60% światowego zapotrzebowania.
W Cziaturze znajduje się Teatr Narodowy im. Ceretelego, 10 szkół, wydział Politechniki Gruzińskiej oraz katedra Mgwimewi pochodząca z X–XI wieku. W okresie rewolucji 1905 Cziatura była jedyną twierdzą bolszewików w zdecydowanie mienszewickiej Gruzji. 3700 górników pracowało 18 godzin dziennie, spało w kopalniach i zawsze było pokrytych sadzą. Nie mieli nawet łaźni. Stalin przekonał ich do poparcia bolszewików w czasie debaty z mienszewikami. Bardziej spodobało się im jego krótkie, piętnastominutowe wystąpienie od długich przemówień jego rywali. Nazywali go „sierżantem Kobą”. Założył drukarnię i „czerwone oddziały bojowe”. Na czele uzbrojonych górników postawił Wano Kasaszwilego. Właściciele kopalń popierali go, ponieważ dawał im ochronę przed złodziejami, ale niszczył kopalnie, których właściciele odmówili mu opłacania haraczu[5].
W 1906 pociąg ze złotem wiozący wynagrodzenie dla górników został napadnięty przez oddział Koty Canicadzego, zajmujący się wywłaszczeniami. Walka trwała 2 godziny, zabito żandarma i żołnierza oraz zrabowano 21 tys. rubli[6]. Górnicy przeprowadzili w czerwcu i lipcu, zakończony sukcesem, 55 dniowy strajk. Żądali ośmiogodzinnego dnia pracy, wyższych płac i skasowania nocnej zmiany. Policja zezwoliła Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji na prowadzenie strajku pod warunkiem braku żądań politycznych[7]. Górnicy byli wspomagani przez strajki solidarnościowe w Batumi i Poti[8].
Cziatura jest siedzibą arcybiskupa Cziatury.
System kolejek linowych edytuj
Ze względu na strome doliny rzeki w 1954 zbudowany został w mieście system kolejek linowych, który miał ułatwić transport pracowników tutejszej kopalni. System funkcjonował nieprzerwanie do lipca 2019 roku[potrzebny przypis], pomimo złego stanu technicznego[9][10][11]. Obecnie kolejki są modernizowane i nowe mają być uruchomione w 2020 roku.[potrzebny przypis]
Zobacz też edytuj
Współpraca międzynarodowa edytuj
Miasta i gminy partnerskie
Przypisy edytuj
- ↑ National Statistics Office of Georgia: მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. [dostęp 2016-11-07]. (ang.).
- ↑ Manganese Mines and Deposits of Georgia. IFSD Europe. [dostęp 2013-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 października 2013)].
- ↑ a b USGS Minerals Yearbook. The mineral industry of Georgia. National Research Council (U.S.), 2007, s. 334. [dostęp 2013-04-18].
- ↑ Manganese Ore Industry. thefreedictionary.com, 1979. [dostęp 2013-04-18].
- ↑ Simon Sebag Montefiore, Young Stalin, s. 131–133.
- ↑ Simon Sebag Montefiore, Young Stalin, s. 130.
- ↑ Ronald Grigor Suny, The making of the Georgian nation, s. 178.
- ↑ About us. mmcworkers.ge. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-21)]..
- ↑ Zardzewiałe kolejki z lat 60. wciąż wożą Gruzinów. Gazeta Wyborcza, 2013-10-08. [dostęp 2013-10-08]. (pol.).
- ↑ Wills Robinson: Risking their lives in Stalin’s rusting cable cars: Miners forced to ride death-defying ‘metal coffins’ criss-crossing Georgia town. Daily Mail, 2013-09-24. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).
- ↑ Robin Forestier-Walker: Soviet-era cable cars keep Georgian town going. Al-Dżazira, 2015-12-25. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).