Czyn społeczny

Czyn społeczny – w okresie PRL nazywano tak nieodpłatne prace wykonywane na rzecz ogółu, zwykle w dni wolne, przy czym soboty były ówcześnie również dniami roboczymi (zob. wolna sobota). Czyny społeczne najczęściej były organizowane przez zakłady pracy, szkoły, organizacje partyjne i młodzieżowe. W czynie społecznym były wykonywane prace, przez niektórych uważane za zbyteczne, które miały jedynie przekazywać ducha wspólnego dzieła dla kraju. Realizowano też większe przedsięwzięcia, jak na przykład budowa nizinnej kolei linowej „Elka” w Chorzowie, a także prace sezonowe (sianokosy, żniwa, wykopki ziemniaków, wykopki buraków cukrowych, zamiatanie jesiennych liści).

Czyn partyjny w Państwowym Gospodarstwie Rolnym Lewków (druga połowa lat 70. XX wieku)

Stanisława Gierek i Edward Gierek podczas Dnia Czynu Partyjnego w Warszawie (1974)

W komunistycznej Czechosłowacji nieodpłatne prace wykonywane na rzecz ogółu nazywano „Akcja Z”.

SubotnikEdytuj

Pomysł czynów społecznych w PRL był kalką tradycji radzieckiego „subotnika” (ros. cуббо́тник), ogłaszanego w Związku Radzieckim od roku 1919; także w krajach bloku wschodniego realizowano tego typu przedsięwzięcia. Tradycja prac społecznych – subotnika – podtrzymywana jest także we współczesnej Rosji i Białorusi.

W XXI wieku subotnik organizowany jest zarówno oddnolnie (np. Ukraina)^[1], jak i odgórnym rozkazem władz (Białoruś)^[2].

Ukraiński subotnik w PolsceEdytuj

W 2022 roku, ukraińskie kobiety wraz z dziećmi, przebywające w wyniku rosyjskiej inwazji na Ukrainę na uchodźctwie w Polsce, chcąc odwdzięczyć się Polakom – a szczególnie lokalnym społecznościom – za gościnę, zorganizowały wiosenne subotniki (ukr. суботник), w ramach których sprzątały parki. Pierwsza taka akcja odbyła się 26 marca w Suwałkach^[3], następne 9 kwietnia w 11 miastach: Białymstoku^[4] i Lublinie^[5], Gdańsku i Gdyni, Poznaniu i Warszawie, Łodzi i Katowicach, Wrocławiu i Szczecinie, oraz Krakowie – w niektórych z miast w kilku lokalizacjach na raz^[1].