Dąbrowa (powiat mogileński)

Dąbrowa (niem. Kaisersfelde) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie mogileńskim, w obrębie regionu historyczno-etnograficznego zwanego Pałukami.

Dąbrowa

wieś
Kościół pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	mogileński
Gmina	Dąbrowa
Liczba ludności (III 2011)	1082
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	88-306
Tablice rejestracyjne	CMG
SIMC	0083606
Położenie na mapie gminy Dąbrowa Dąbrowa
Położenie na mapie Polski Dąbrowa
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Dąbrowa
Położenie na mapie powiatu mogileńskiego Dąbrowa
52°44′44″N 17°56′39″E

Wieś jest siedzibą gminy Dąbrowa.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 1082 mieszkańców. Jest największą co do wielkości miejscowością gminy Dąbrowa.

Położenie

Niegdyś przebiegała przez nią, nieczynna obecnie, trasa linii kolejowej (Mogilno-Dąbrowa-Barcin).

Współczesność

W Dąbrowie znajdują się:

• instytucje państwowe: urząd gminy, dwa ośrodki zdrowia, poczta, szkoła podstawowa
• obiekty sportowe: hala widowiskowo-sportowa (300 miejsc siedzących) oraz Stadion Olimpijski Gminnego Ludowego Zespołu Sportowego Olimpia Dąbrowa (1000 miejsc, w tym około 100 siedzących)
• kościół pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski (dawniej drugi kościół ewangelicki pochodzący z 1912 roku)

W Dąbrowie znajduje się nieużytkowany obecnie kościół ewangelicki z 1845 roku.

Pomniki przyrody

W parku wiejskim rośnie klon o obwodzie pnia 380 cm.

Historia

To wieś gminna położona 10,5 km na północ od Mogilna, przy szosie do Bydgoszczy. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z roku 1357, czytamy w niej o Dąbrowie jako własności Nałęczów z Chomiąży. Pierwotne znaczenie słowa Dąbrowa ma odniesienie do lasu, gaju. Najstarszą znaną nazwę miejscowości znajdujemy w dokumencie Kazimierza Wielkiego. Pojawia się tam Dambrova. Z czasem nazwa zmienia się na Dąbrowo, by ostatecznie w 2. połowie XIX wieku przyjąć brzmienie Dąbrowa. W czasach zaborów zaborca pruski w ramach germanizacji wprowadził urzędową niemiecką nazwę dla Dąbrowy – Kaisersfelde (Cesarskie Pole). Arcybiskup gnieźnieński Jan Łaski w dziele „Liber beneficjorum” napisanym w roku 1521 wymienia Dąbrowę jako wieś należącą do parafii Parlin. Z dokumentu tego dowiadujemy się, że przed rokiem 1521 kmiecie z Dąbrowy w ramach dziesięciny mieli obowiązek tzw. dziesięciny ręcznej, czyli swego rodzaju pańszczyzny wykonywanej na polecenie plebana.

Na przełomie XVI/XVII stulecia Dąbrowę dotknął regres ekonomiczny. Przed rokiem 1630 została tu założona osada olęderska, jedna z pierwszych w Wielkopolsce. Ówczesny właściciel wsi zawarł umowę z przybyłymi na te ziemie osadnikami olęderskimi na zagospodarowanie łanów opuszczonych i pozyskanie nowych gruntów pod uprawę. W czasie wojny polsko-szwedzkiej zwanej potopem (1655–1656) i wojny północnej (1720-1721) ziemię dąbrowską dotknęły przemarsze wojsk, kontrybucje, gwałty wojenne i zdziesiątkowanie zarazami.

W roku 1774 Dąbrowę włączono do państwa pruskiego. W latach 1775–1778 władze Okręgu Noteckiego, realizując politykę króla Fryderyka II Wilhelma, osadziły tu przybyszów z zachodu (kolonistów niemieckich). W roku 1835 spłonął kościół, a w roku 1844 mieszkańcy Dąbrowy i okolicznych wsi wybudowali murowany zbór ewangelicki. W latach 1853–1867 wybudowano drogę bitą z Bydgoszczy do Wylatowa przez Dąbrowę, co miało wpływ na ożywienie gospodarcze na tym terenie. Oddano również do użytku urząd pocztowy z telegrafem. Przed rokiem 1880 Dąbrowę zamieszkiwało 49 Polaków i 216 Niemców. Na początku XX wieku pobudowano w niej mleczarnię.

Tuż po odzyskaniu niepodległości w styczniu 1919 r. plutony powstańcze rozbroiły kolonistów niemieckich, m.in. w Dąbrowie. Te wydarzenia, jak i obowiązek przyjęcia obywatelstwa polskiego przez Niemców, spowodowały duży ubytek ludności niemieckiej. Właścicielem wsi byli Cylwikowscy, później majątek przeszedł w ręce niemieckie i po I wojnie światowej został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dąbrowa. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Kościoły i parafie

Kościół zbudowany przez protestantów niemieckich jako drugi we wsi jest budowlą murowaną z cegły czerwonej, jednonawową, posiada wieżę z zegarem. Oddany był do użytku 19 września 1912. We wnętrzu znajdują się: obraz Chrystusa Siewcy z początku XX w., zegar wieżowy z mechanizmem, dzwon, witraże z atrybutami wiary protestanckiej oraz 19-głosowe organy piszczałkowe autorstwa Paula Voelknera z Bydgoszczy. Świątynia może pomieścić około 1000 osób. Po II wojnie światowej został przekazany do użytkowania przez parafię rzymskokatolicką pw. św. Wawrzyńca w Parlinie. Na mocy dekretu Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie z 12 stycznia 1946 poświęcenia świątyni dokonał ks. Michalski w obecności dziekana żnińskiego ks. Mrugasa, starosty mogileńskiego p. Gabisia oraz licznie zgromadzonych parafian. Przy poświęceniu kościół otrzymał tytuł Najświętszej Marii Panny Królowej Polski.

W Dąbrowie znajduje się jeszcze jeden kościół zbudowany przez protestantów w roku 1845, obecnie niezagospodarowany.

Sport

W gminie funkcjonuje 2 kluby piłkarskie:

• Gminny Ludowy Zespół Sportowy Olimpia Dąbrowa (zał. 1994 r., od sezonu 2007/2008 gra w B klasie, grupa Bydgoszcz IV)
• Promień Szczepanowo (od sezonu 2002/2003 gra w B klasie, grupa Bydgoszcz IV)

Urodzeni w Dąbrowie

• Stanisław Przybysz (ur. 27 września 1903, zm. 20 maja 1978 w Krakowie) – polski urzędnik administracji państwowej i samorządowej, burmistrz Chełmna, wicewojewoda krakowski.