Dąbrowa Wielka (województwo łódzkie)

wieś w województwie łódzkim

Dąbrowa Wielkawieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Sieradz, ok. 6 km od Sieradza.

Dąbrowa Wielka
wieś
Ilustracja
Kościół św. Michała Archanioła w Dąbrowie Wielkiej
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

sieradzki

Gmina

Sieradz

Strefa numeracyjna

43

Kod pocztowy

98-200[2]

Tablice rejestracyjne

ESI

SIMC

0713438

Położenie na mapie gminy wiejskiej Sieradz
Mapa konturowa gminy wiejskiej Sieradz, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dąbrowa Wielka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dąbrowa Wielka”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Dąbrowa Wielka”
Położenie na mapie powiatu sieradzkiego
Mapa konturowa powiatu sieradzkiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Dąbrowa Wielka”
Ziemia51°31′41″N 18°43′01″E/51,528056 18,716944[1]

Prywatna wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sieradzkim województwa sieradzkiego[3].

W latach 1954–1956 wieś należała do gromady Sokołów, po zmianie siedziby i nazwy gromady była siedzibą władz gromady Dąbrowa Wielka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.

Integralne części wsi Dąbrowa Wielka[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0713444 Kalinki część wsi
0713450 Kozy część wsi
0713467 Kresy część wsi

Historia

edytuj

Pierwsza wzmianka pisana o wsi pochodzi z 1276 r., gdy książę sieradzki Leszek Czarny darował ją osobie prywatnej. W początkach XVI w. wieś była własnością Pobogów wywodzących się z Rokszyc, którzy przyjęli od niej nazwisko Dąbrowskich, następnie przeszła w drodze związków małżeńskich na Pociejów, później na Wężyków, z których Ludwik, kasztelanic wieluński, odsprzedał ją Józefowi Stawiskiemu ze Stawu. W 1751 r. Dąbrowę Wielką odkupił od Stawiskich Ignacy Kiciński, starosta kotelnicki. Jego syn wyzbył się majątku na rzecz pułkownika wojsk koronnych Kazimierza Albina Lenartowicza, który w czasie konfederacji barskiej walczył na terenie Sieradzkiego. Syn jego – Andrzej sprzedał wieś Józefowi i Łukaszowi Kobierzyckim. Łukasz Kobierzycki był ostatnim marszałkiem sejmiku sieradzkiego w 1828 r. Rodzina ta pozostawała w Dąbrowie do 1888 r., kiedy to na publicznej licytacji wieś kupił Grzegorz Dudaj. Od 1900 r. aż do II wojny światowej właścicielem Dąbrowy był Tadeusz Puławski. W latach 1915–1916 założył on szkołę dla dzieci "fornali, polowych i borowych", był długoletnim prezesem Polskiej Macierzy Szkolnej w Sieradzu oraz posłem na Sejm II Rzeczypospolitej.

Zabytki

edytuj

Na pd. skraju wsi zachował się w dobrym stanie dwór z przełomu XVIII/XIX w. Jest to budynek murowany, parterowy, z gankiem na osi, przykrytym trójkątnym szczytem wspartym na dwóch parach kolumn. Częścią składową założenia dworskiego jest spichlerz (24 x 12 m) z pocz. XIX w., klasycystyczny, z drzwiami nabijanymi ćwiekami i oryginalnymi okuciami. Budynek murowany, piwnice sklepione kolebkowo. Dach naczółkowy.

Przy skrzyżowaniu dróg we wsi stoi drewniany kościół św. Michała Archanioła Parafia istnieje tutaj od XIV w. Pierwszy kościół był wzmiankowany w 1442 r. Kolejna świątynia wzniesiona w 1653-64 r. Obecny kościół z pocz. XVIII w. Jest on konstrukcji zrębowej, oszalowany, orientowany. Ołtarz główny z bramkami, barokowy. W ołtarzu tym obraz patrona świątyni. Dwa ołtarze boczne również barokowe; liczne obrazy, rzeźby i wota z XVIII w. W ołtarzach herby fundatorów świątyni: Pobóg, Jastrzębiec i Leszczyc. Na przykościelnym cmentarzu dzwonnica, na której zachował się dzwon z 1728 r. Wokół kościółka pomnikowe okazy lip i wiązów.

Według rejestru zabytków NID[6] na listę zabytków wpisane są obiekty:

  • kościół parafialny pw. św. Michała, drewniany, pocz. XVIII w., nr rej.: 808 z 28.12.1967
  • zespół dworski, 2 poł. XVIII w., 1 poł. XIX w.:
    • dwór, nr rej.: 809 z 27.12.1967
    • park, nr rej.: 370 z 31.12.1990

Osoby blisko związane z Dąbrową Wielką

edytuj

W Dąbrowie Wielkiej urodził się Teodor Goździkiewicz (1903–1984), syn gajowego Nikodema i Franciszki z Gintrów. Autor wielu powieści, opowiadań, w których sławił ziemię swego dzieciństwa – Sieradzczyznę. Jedyna powieść historyczna Goździkiewicza "Sprawa Łuki Bakowicza" jest oparta na prawdziwych wydarzeniach z okresu powstania styczniowego na ziemi sieradzkiej.

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 22184
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 215 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. GUS. Rejestr TERYT
  6. NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-19].