Długobórz (gmina)
Długobórz (do 1909 i od 1973 Zambrów) – dawna gmina wiejska istniejąca do 1954 roku[2] w woj. białostockim i przejściowo w woj. warszawskim (dzisiejsze woj. podlaskie). Nazwa gminy pochodzi od wsi Długobórz, lecz siedzibą władz gminy był Zambrów, który stanowił odrębną gminę miejską[3].
| gmina wiejska | |||
| 1909–1954[1] | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
1919–39: białostockie | ||
| Powiat | |||
| Siedziba | |||
| Populacja (1909) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
| |||
Poprzedniczką gminy Długobórz za Królestwa Polskiego była gmina Zambrów, należąca do powiatu łomżyńskiego w guberni łomżyńskiej[4][5][6].
Na początku XX wieku (pierwsza dekada) z gminy Zambrów wydzielono sam Zambrów jako oddzielną gminę wiejską, po czym – w celu uniknięcia pomyłki, pozostały obszar gminy przemianowano na gmina Długobórz, mimo zachowania siedziby w Zambrowie[7].
Po przejściu pod zwierzchnictwo polskie w 1919, gmina figuruje dalej pod nazwą gmina Długobórz, obok Zambrowa, któremu przywrócono prawa miejskie (przez Niemców w 1916 roku, potwierdzone przez władze polskie w 1919)[8]. 1 kwietnia 1939 roku gminę Długobórz wraz z całym powiatem łomżyńskim przyłączono do woj. warszawskiego[9].
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku gminę zamieszkiwało 6.669 osób, 6.600 było wyznania rzymskokatolickiego, 9 prawosławnego, 21 ewangelickiego, 2 greckokatolickiego a 37 mojżeszowego. Jednocześnie 6.615 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 12 niemiecką, 34 żydowską, 8 rosyjską. Było tu 978 budynków mieszkalnych[10].
Przez krótki okres po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną, lecz już z dniem 18 sierpnia 1945 roku została wraz z powiatem łomżyńskim wyłączona z woj. warszawskiego i przyłączona z powrotem do woj. białostockiego[11]. Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina była podzielona na 46 gromad: Brajczewo, Chorzele, Cieciorki, Czartosy, Dąbki, Długobórz I, Długobórz II, Faszcze, Gardlin, Grabówka, Grochy-Łętownica, Grochy Pogorzelskie, Grzymały, Klimasze, Konopki, Krajewo Białe, Krajewo Borowo, Krajewo-Ćwikły, Krajewo-Korytki, Krajewo-Łętowo, Krajewo Stare, Laskowiec Nowy, Laskowiec Stary, Łosie, Nagórki, Osowiec, Poryte-Jabłoń, Pruszki, Rykacze, Sasiny, Sędziwuje, Śledzie, Tabędź, Wądołki Borowe, Wądołki-Bućki, Wądołki Stare, Wdziękoń I, Wdziękoń II, Wierzbowo, Wiśniewo, Wola Zambrowska, Wola-Zambrzyce, Zagroby-Łętownica, Zagroby-Zakrzewo, Zakrzewo Nowe i Zakrzewo Stare[12].
Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[13]. 13 listopada 1954 roku gromada Długobórz II weszła w skład nowo utworzonego powiatu zambrowskiego[14]. Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[15], utworzono natomiast jej terytorialny odpowiednik, gminę Zambrów w powiecie zambrowskim.
Przypisy edytuj
- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ Do 28 września 1954 roku.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.
- ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, s. 279)
- ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, s. 359)
- ↑ Zambrów, gmina (1885)
- ↑ Rocznik Statystyczny Królestwa Polskiego R. 2, 1914
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom V – Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 50.
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 232.
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.