Daoguang
Daoguang (ur. 16 września 1782, zm. 25 lutego 1850) – siódmy cesarz Chin z dynastii Qing w latach 1820–1850. Był drugim synem cesarza Jiaqinga i cesarzowej, damy Hitary z mandżurskiego klanu Hitara (imię pośmiertne Xiao Shu Rui). Jego imię prywatne to Mianning (綿寧).
| |||||||
| |||||||
| |||||||
| |||||||
Oficjalny portret autorstwa anonimowego malarza dworskiego znajdujący się w Muzeum Pałacowym w Pekinie | |||||||
Cesarz Chin | |||||||
Okres | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Poprzednik | |||||||
Następca | |||||||
Dane biograficzne | |||||||
Dynastia |
Qing | ||||||
Data i miejsce urodzenia | |||||||
Data i miejsce śmierci | |||||||
Ojciec | |||||||
Matka |
Hitara | ||||||
Żona |
cesarzowa Xiao Mu Cheng | ||||||
Konkubina |
cesarzowa Xiao Shen Cheng | ||||||
Dzieci |
Yiwei, książę Yin |
Podobnie jak ojciec miał naturę uczonego, ale w odróżnieniu od wielu innych władców qingowskich, preferował konsultacje i szeroko zakrojone badania przed podjęciem decyzji[1]; zdecydowanie i stanowczość nie były jego mocną stroną[2]. Rzadko pokazywał gwałtowniejszą stronę swej natury: podczas szturmu rebeliantów na Zakazane Miasto w 1813, książę chwycił za broń i osobiście zastrzelił dwóch powstańców, którzy przedostali się do pałacu; w 1828 nakazał okrutnie rozprawić się ze sprowadzonym do Pekinu, po upadku jego rebelii, kaszgarskim hodżą Dżahangirem[1].
Po nagłej śmierci cesarza Jiaqinga, Mianning wstąpił na tron we wrześniu 1820, przybierając imię panowania Daoguang (道光帝, Dàoguāng). Odziedziczył jedno z największych imperiów świata, które jednak zaczęło cierpieć z powodu przeludnienia i słabości administracji. Korupcja i rozbudowany system patronatów były powszechne wśród urzędników; próby reform spotykały się z niezrozumieniem na dworze, zdominowanym przez nadmiernie ortoksyjnych uczonych konfucjańskich, lub doszczętnie skorumpowanych urzędników jak Wielki Kanclerz Muzhanga[3]. M.in. nieadekwatna administracja nie była w stanie zapobiec wylewom Huang He i zamulaniu Wielkiego Kanału, co powodowało problemy z zaopatrzeniem w ziarno (także stolicy). Po konsultacjach, Daoguang w 1824 nakazał szeroko zakrojone prace naprawcze[4].
Nowym zagrożeniem, z którego wagi cesarze Chin (nawet wielki Qianlong) nie zdawali sobie sprawy, były apetyty państw zachodnich, w szczególności Wielkiej Brytanii. Domagając się wolności handlu (wysoce regulowanego w Cesarstwie Chińskim) i równości stosunków międzynarodowych (co nie przystawało do chińskiego systemu trybutarnego), dążyły one do ustanowienia relacji na swoich warunkach.
Zamknięcie chińskich granic na europejskie towary i reglamentacja handlu poszukiwanymi w Europie porcelaną i herbatą, doprowadziły do poważnego deficytu w obrocie handlowym między Wielką Brytanią a Chinami. Brytyjczycy zaczęli sprowadzać do Chin opium, którego eksport pozwalał zrównoważyć koszty importu herbaty. Eksport ten wzrastał z 200 skrzynek za panowania cesarza Yongzhenga do 4000, za rządów Jiaqinga do 30000 w 1835 i 40000 w 1838 za czasów Daoguanga[5]. Istniejące zakazy były powszechnie ignorowane. Po debatach nad kwestią legalizacji handlu, cesarz przychylił się do opinii stronnictwa "prohibicyjnego" i wydał wiele edyktów zakazujących importu opium[6]. Jednym z powodów była chęć zapobieżenia odpływowi srebra; kurs srebra wzrastał niebezpiecznie w stosunku do podstawowego środka płatniczego, jakim był pieniądz miedziany: z 1000 sztuk miedzi za tael srebra w czasach Qianlonga, do 1500 za Jiaqinga i 2700 za Daoguanga[5]. W końcu, by ostatecznie rozwiązać problem, wysłał do Kantonu energicznego przedstawiciela, Lin Zexu z bardzo szerokimi uprawnieniami, by zniszczyć samo źródło kłopotów, co mogło oznaczać podjęcie akcji przeciwko kupcom zachodnim[7]. Zniszczenie przez Lina 20 000 skrzynek opium było bezpośrednim powodem wybuchu pierwszej wojny opiumowej.
Wojna ukazała słabość imperium qingowskiego: Europejczycy, dysponujący niewielkimi (choć mającymi przewagę techniczną) siłami operującymi bardzo daleko od baz, byli w stanie pokonać wojska chińskie. Lin Zexu został zesłany do Xinjiangu, a podpisany w 1842 traktat nankiński likwidował dawny system limitowanych kontaktów, otwierał dla handlu pięć chińskich portów, gwarantował Brytyjczykom wysokie odszkodowania (łącznie 21 mln taeli srebra) i oddawał Wielkiej Brytanii Hongkong[8], który stał się kluczową europejską bazą do dalszych operacji w Chinach. Tym samym Daoguang był pierwszym cesarzem dynastii Qing, który utracił fragment terytorium państwa.
Konieczność wypłaty odszkodowań, słabnąca skuteczność zbierania podatków i potężna korupcja, spowodowały wyczerpanie skarbca. W 1850 w skarbcu znajdowało się 8 mln taeli srebra, w porównaniu do 60 mln na początku XVIII w.[3] Potrzeby dziesięciokrotnie przewyższały dochody, i nawet poważne oszczędności w administracji (obniżenie pensji urzędniczych) i dworskich (m.in. porzucenie letniego pałacu w Chengde) nie były w stanie zrównoważyć budżetu. Z tego powodu, zaczęty 25 lat wcześniej projekt odbudowy Wielkiego Kanału został w 1849 ostatecznie porzucony[9]. Słabość wewnętrzna spowodowała wybuch powstań (m.in. tajpingów), które w ciągu następnych 25 lat miały zagrozić samej dynastii[10].
Cesarz zmarł w Starym Pałacu Letnim w Pekinie. Jego następcą został czwarty (najstarszy żyjący) syn, Yizhu.
Podczas panowania Daoguanga uwidoczniły się po raz pierwszy problemy, które prześladowały Cesarstwo aż do jego końca: słabość militarna i administracyjna, korupcja, zacofanie, niezrozumienie i brak wiedzy na temat świata zewnętrznego, które nie pozwalały ani zapobiec, ani odeprzeć agresji zewnętrznej. Na korzyść cesarza trzeba zapisać jego chęć reformy administracji i tolerancję wobec uczonych mających inną niż on opinię – co pośrednio przyczyniło się do powstania nowych prądów reformistycznych wśród konfucjańskich uczonych-właścicieli ziemskich, dążących do wzmocnienia państwa[11] (tzw. „ruch samoumocnienia”).
Przypisy
edytuj- ↑ a b Crossley 2009 ↓, s. 505.
- ↑ Fairbank i Liu 1980 ↓, s. 125.
- ↑ a b Fairbank i Liu 1980 ↓, s. 144-146.
- ↑ Fairbank i Liu 1980 ↓, s. 123-124.
- ↑ a b Spence 1990 ↓, s. 149.
- ↑ Fairbank i Liu 1980 ↓, s. 181-182.
- ↑ Fairbank i Liu 1980 ↓, s. 185.
- ↑ Spence 1990 ↓, s. 159-160.
- ↑ Crossley 2009 ↓, s. 506.
- ↑ Spence 1990 ↓, s. 166.
- ↑ Fairbank i Liu 1980 ↓, s. 282.
Bibliografia
edytuj- John K. Fairbank, Kwang-Ching Liu: The Cambridge History of China. T. 12: Late Ch'ing, 1800-1911. Cambridge: Cambridge University Press, 1980.
- Pamela Crossley: Emperors, 1800-1912; Minning, The Daoguang Emperor. W: David Pong: Encyclopedia of Modern China. T. 1. London: Gale, 2009, s. 505-6. ISBN 978-0-684-31567-6.
- Jonathan Spence: Search for Modern China. New York: Norton, 1990. ISBN 0-393-02708-2.