Dares Frygijczyk
Dares Frygijczyk – fikcyjne imię pisarza greckiego z I wieku po Chr., autora pseudo-pamiętnika opisującego losy wojny trojańskiej, zachowanego w tłumaczeniu łacińskim pod tytułem De excidio Troiae.
Data śmierci |
I wiek po Chr. |
---|---|
Język | |
Dziedzina sztuki | |
Ważne dzieła | |
De excidio Troiae |
O Daresie nie zachowały się żadne dane biograficzne. Z faktu, że grecki oryginał jego utworu znał w drugiej połowie I wieku po Chr. Ptolemeusz Chennos, przyjmuje się, że żył w tym samym stuleciu. Imię Daresa wziął od pomocnika kapłana Hefajstosa, wymienionego na początku piątej księgi, Iliady Homera[a]. Jego utwór należy do ówczesnej twórczości retorycznej, zwanej anaskeué, będącej ćwiczeniem polegającym na obalaniu istniejącej tradycji. Dares wystylizował go na dziennik (ephēmeridés) pisany podczas wojny trojańskiej. Przebieg wojny jest opowiedziany z pozycji trojańskich. Trojanom też przyznaje autor moralną i militarną wyższość w toczącym się konflikcie[1]. Przeciwstawia się również wyraźnie Homerowi: Patroklos ginie na długo przed „gniewem Achillesa”, Troja zostaje zdobyta w wyniku zdrady Eneasza[2]. Uwiarygodnieniu relacji służy końcowe zestawienie strat poniesionych przez obydwie strony: Trojan miało zginąć 676 tysięcy, a Greków – 886 tysięcy[1].
W drugiej połowie I wieku po Chr. w ślady Daresa poszedł Ptolemeusz Chennos pisząc Antyhomera (Antihόmēros). Na początku II wieku na podstawie tych relacji swoją „mowę trojańską” ułożył Dion z Prusy. Oryginał grecki utworu Daresa zaginął, zachował się jedynie łaciński przekład z V wieku zatytułowany De excidio Troiae (O zburzeniu Troi). Tłumacz podaje się za historyka z czasów Cycerona i Korneliusza Neposa, informuje, że utwór odnalazł w Atenach i przetłumaczył na łacinę. Przekład swój dedykuje innemu historykowi rzymskiemu Salustiuszowi z zapewnieniem, że prawdą jest, nie to co napisał „rzekomy” Homer, ale to co wyszło spod pióra Trojańczyka Daresa[1]. Wiarygodności Daresa bronił też w III wieku Elian, uznając ją za starszą od Iliady opowieść o wojnie trojańskiej tzw. Iliadę frygijską[2].
Grecki oryginał utworu nie zainteresował kronikarzy bizantyńskich, którzy w swojej twórczości sięgnęli po innego pseudohistoryka Diktysa Kreteńczyka. Natomiast łaciński Dares zdobył ogromną popularność na Zachodzie, gdzie w drugiej połowie XII wieku na jego podstawie Benoît de Sainte-Maure napisał wierszem swój Roman de Troie inicjując cały cykl romansów osnutych wokół wojny trojańskiej. W XIII wieku Guido della Colonna wydał utwór Daresa w kwiecistej łacinie, z pominięciem autora, jako Historia destructionis Troiae. Z utworu Colonny korzystali później Boccaccio przy pisaniu Filostrata, Chaucer pisząc poemat Troilus and Criseyde i Szekspir pisząc dramat Troilus i Kresyda. Na utworze Szekspira oparł się Wyspiański pracując nad dramatem Achilleis. Przeróbka łacińskiego Daresa, interpolowanego Diktysem, jako Historia trojańska ukazała się drukiem w Krakowie w 1563 roku i stała się ważnym źródłem przy pisaniu przez Kochanowskiego Odprawy posłów greckich[1].
Uwagi
edytuj- ↑ Możny tam Dares bez skazy uwijał się pośród Trojan, kapłan Hefajsta, i obaj stawali przy nim synowie: Fegeus oraz Idajos (Homer, Iliada w tłum. Kazimiery Jeżewskiej, s. 91, wyd. Prószyński i s-ka, Warszawa 2005).
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- Tadeusz Sinko: Zarys historii literatury greckiej. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.
- Słownik pisarzy antycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982. ISBN 83-214-0141-4.
- ISNI: 0000000079756898
- VIAF: 55518848, 219236940, 87494647, 300801248, 1631168048980038410005
- LCCN: n83033840
- GND: 118678876
- NDL: 00873424
- LIBRIS: tr5724pc1s88xbq
- BnF: 12215749g
- SUDOC: 030818672
- SBN: MILV098491
- NKC: ola2010596143
- BNE: XX1726719
- NTA: 070667462
- BIBSYS: 90685487
- CiNii: DA01686439
- Open Library: OL1741505A
- PLWABN: 9810543740205606
- NUKAT: n01021814
- J9U: 987007273971705171
- PTBNP: 1444268
- CANTIC: a1129842x
- NSK: 000423179
- CONOR: 133897571
- ΕΒΕ: 228388
- BLBNB: 000187960