Dean Stockwell
Robert Dean Stockwell (ur. 5 marca 1936 w Los Angeles, zm. 7 listopada 2021 w Whangarei[1]) – amerykański aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, aktywny przez ponad 60 lat. Nominowany do Nagrody Akademii Filmowej, zdobywca nagrody Emmy.
Dean Stockwell (1965) | |
Imię i nazwisko |
Robert Dean Stockwell |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
5 marca 1936 |
Data i miejsce śmierci |
7 listopada 2021 |
Zawód | |
Współmałżonek |
Millie Perkins |
Lata aktywności |
1945–2015 |
Życiorys
edytujWczesne lata
edytujUrodził się w North Hollywood, dzielnicy Los Angeles[2] w stanie Kalifornia jako syn pary aktorskiej i piosenkarskiej – Niny Olivette (z domu Elizabeth Margaret Veronica; 1910–1993)[3] i Harry’ego Baylessa Stockwella (1902–1984)[4], który użyczył głosu postaci księcia w disnejowskim filmie animowanym Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków. Jego starszy brat Guy Harry (1933–2002)[5] był także aktorem. Wychowywał się w Nowym Jorku[6]. Uczęszczał do szkół publicznych na Long Island i Martin Milmore School w Bostonie[7].
Kariera
edytujW wieku siedmiu lat trafił na Broadway rolą w spektaklu Richarda Hughesa Orkan na Jamajce (1943). Dwa lata później podpisał kontrakt z MGM i mając dziewięć lat, wystąpił w głównej roli Donalda Martina w filmie muzycznym George’a Sidneya Podnieść kotwicę (Anchors Aweigh, 1945) obok Franka Sinatry i Gene’a Kelly’ego. Był synem Gregory’ego Pecka w melodramacie Taya Garnetta Dolina decyzji (The Valley of Decision, 1945) z Greer Garson.
Na ekranie grał wrażliwych chłopców, jako Nipper w The Mighty McGurk (1946)[8] z Wallace Beerym, komediodramacie Josepha Loseya Chłopiec z zielonymi włosami (The Boy With Green Hair, 1948) z Robertem Ryanem i ekranizacji powieści Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogród (The Secret Garden, 1949) z Margaret O’Brien, a także w dramacie W dół do morza na statkach (Down to the Sea in Ships, 1949) jako Jed Joy, wnuk Lionela Barrymore’a i protegowany Richarda Widmarka i dramacie Henry’ego Kinga Głębokie wody (Deep Waters, 1948). W filmie przygodowym Kim (1950) wg powieści Rudyarda Kiplinga obok Errola Flynna wystąpił w roli tytułowej jako Kimball 'Kim' O’Hara Jr.
Już jako dorosły w 1957 na Broadwayu zagrał postać Judda Steinera w przedstawieniu Bez emocji (Compulsion)[9], a dwa lata później w jego ekranowej wersji – dramacie kryminalnym Richarda Fleischera (1959); za występ – wraz z Bradfordem Dillmanem i Orsonem Wellesem – odebrał Złotą Palmę dla najlepszego aktora na 12. Festiwalu Filmowym w Cannes.
Wystąpił też w serialu-westernie NBC The Restless Gun (1958) z Johnem Payne’em i Danem Blockerem, brytyjskim filmie Jacka Cardiffa Synowie i kochankowie (Sons and Lovers, 1960) jako Paul Morel, obok Trevora Howarda i Wendy Hiller, premierowym odcinku serialu ABC Stop Bus (1961) z Marilyn Maxwell, a także serialach: NBC Jedenasta godzina (The Eleventh Hour, 1964), Bonanza (1969) jako zestrzelony żołnierz i Columbo (1972, 1975). Za rolę Edmunda Tyrone w adaptacji sztuki Eugene’a O’Neilla U kresu dnia (Long Day’s Journey Into Night, 1962) z Katharine Hepburn, Ralphem Richardsonem i Jasonem Robardsem otrzymał Złotą Palmę dla najlepszego aktora na 15. Festiwalu Filmowym w Cannes.
W połowie lat siedemdziesiątych był hipisem z pokolenia „dzieci kwiatów”, pracował jako pośrednik w obrocie nieruchomościami i zaprojektował charakterystyczną okładkę albumu Neila Younga American Stars ’n Bars (1976)[10].
W latach 80. grał ekscentryków i wyrzutków, w tym bezlitosnego brudnego moralnie Bena w filmie Davida Lyncha Blue Velvet (1986). Za kreację Tony’ego „Tygrysa” Russa w czarnej komedii Jonathana Demme’a Poślubiona mafii (Married to the Mob, 1988) zdobył nominację do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego[11]. Nowy szczebel kariery Stockwell osiągnął po przyjęciu roli wiceadmirała Alberta „Ala” Calavicciego w serialu Zagubiony w czasie (Quantum Leap, 1989-93)[12].
Życie prywatne
edytuj15 kwietnia 1960 ożenił się z aktorką Millie Perkins[13], lecz 30 lipca 1962 doszło do rozwodu. 15 grudnia 1981 poślubił Joy Marchenko. Mają dwójkę dzieci: syna Austina (ur. 5 listopada 1983) i córkę Sophię (ur. 5 sierpnia 1985).
Filmografia
edytujFilmy fabularne
edytuj- 1945: Podnieść kotwicę jako Donald Martin
- 1947: Dżentelmeńska umowa jako Tommy Green
- 1948: Chłopiec z zielonymi włosami jako Peter Frye
- 1949: Tajemniczy ogród jako Colin Craven
- 1962: U kresu dnia jako Edmund Tyrone
- 1970: Horror w Dunwich jako Wilbur Whateley
- 1984: Paryż, Teksas jako Walt Henderson
- 1984: Diuna jako dr Wellington Yueh
- 1985: Żyć i umrzeć w Los Angeles jako Bob Grimes
- 1986: Blue Velvet jako Ben
- 1987: Gliniarz z Beverly Hills II jako Charles „Chip” Cain
- 1988: Tucker. Konstruktor marzeń jako Howard Hughes
- 1988: Poślubiona mafii jako Tony „The Tiger” Russo
- 1992: Gracz jako Andy Civella
- 1997: Air Force One jako sekretarz obrony Walter Dean
- 1997: Zaklinacz deszczu jako sędzia Harvey Hale
- 2001: Buffalo Soldiers jako generał Lancaster
- 2004: Kandydat jako Mark Whiting
- 2008: Niania potrzebna od zaraz jako Jerry Hewitt
- 2014: Prześladowani jako Dave Wilson
Seriale TV
edytuj- 1961: Alfred Hitchcock przedstawia jako Billy Weaver
- 1962: Spotkanie z Alfredem Hitchcockiem jako David H. Kelsey / William Newmaster
- 1965: Doktor Kildare jako dr Rudy Devereaux
- 1969: Bonanza jako Matthew Rush
- 1972: Columbo jako Eric Wagner
- 1973: Ulice San Francisco jako Paul Thomas / Paul Cullen
- 1975: Columbo jako Lloyd Harrington
- 1975: Ulice San Francisco jako Charlie Blake
- 1976: McCloud jako Pete Lancaster
- 1983: Drużyna A jako oficer policji Collins
- 1985: Policjanci z Miami jako Jack Gretsky
- 1988: Napisała: Morderstwo jako Eliot Easterbrook
- 1991: Syn Gwiazdy Porannej (Son of the Morning Star) jako generał Philip Sheridan
- 1992: Gdzie diabeł mówi dobranoc jako Phil Banks
- 1989–1993: Zagubiony w czasie (Quantum Leap) jako wiceadmirał Albert „Al” Calavicci
- 1994: Nowe przygody Supermana jako Preston Carpenter
- 1995: Langoliery jako Bob Jenkins
- 1995: Szpital Dobrej Nadziei jako Robert St. Clair
- 1995: Klan McGregorów (Snowy River: The McGregor Saga) jako prof. Julius Waugh
- 1997–1998: The Tony Danza Show jako Frank DiMeo
- 2002: Star Trek: Enterprise jako pułkownik Grat
- 2002: Gwiezdne wrota jako lekarz Kieran
- 2002: Sąd najwyższy jako senator Edward Sheffield
- 2002–2004: JAG – Wojskowe Biuro Śledcze jako senator Edward Sheffield
- 2006–2009: Battlestar Galactica jako John Cavil
Przypisy
edytuj- ↑ Patrick Frater: Dean Stockwell Dead: 'Quantum Leap' Star Was 85. Variety, 2021-11-09. [dostęp 2021-11-09]. (ang.).
- ↑ Personalidade: Dean Stockwell (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2017-07-03]. (port.).
- ↑ Elizabeth Margaret „Nina Olivette” Veronica Stockwell. Find a Grave. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
- ↑ Harry Stockwell (1902–1984). Find A Grave Memorial. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
- ↑ Guy Stockwell (1934-2002). Find A Grave Memorial. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
- ↑ Liz Smith (1985-07-01): Dean Stockwell: An Update. Toledo Blade. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
- ↑ Dean Stockwell Biography (1936-). Film Reference. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
- ↑ Dean Stockwell Filmography. AllMovie. [dostęp 2021-07-30]. (ang.).
- ↑ Dean Stockwell. Internet Broadway Database. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
- ↑ Sandra Brennan: Dean Stockwell Biography. AllMovie. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
- ↑ Dean Stockwell. MYmovies.it. [dostęp 2017-07-03]. (wł.).
- ↑ Dean Stockwell. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-07-03]. (ang.).
- ↑ Millie Perkins w bazie IMDb (ang.)
Bibliografia
edytuj- Dean Stockwell. T. 7: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., lipiec 2009, s. 12. ISBN 978-83-252-0468-6.
Linki zewnętrzne
edytuj- Dean Stockwell w bazie IMDb (ang.)
- Dean Stockwell w bazie Filmweb
- Dean Stockwell w bazie Notable Names Database (ang.)
- ISNI: 0000000114533527
- VIAF: 100304783
- ULAN: 500353386
- LCCN: n85376821
- GND: 123092353
- BnF: 131801460
- SUDOC: 061793000
- NLA: 35232506
- BNE: XX4912118
- BIBSYS: 4080362
- CiNii: DA13228056
- PLWABN: 9810599652905606
- NUKAT: n2011007016
- J9U: 987007446098405171
- CANTIC: a11459967
- CONOR: 129718115
- KRNLK: KAC2020K9334
- LIH: LNB:CUK2;=BB