Degradacja (wojsko)

Degradacja Alfreda Dreyfusa, 13 stycznia 1895

Hermann Göring w więzieniu podczas samodegradacji, 22 maja 1945

Degradacja (łac. degradatio) – w wojsku odebranie dotychczasowego stopnia wojskowego i nadanie stopnia szeregowego. Nie należy mylić ze znacznie łagodniejszym środkiem karnym obniżenia stopnia wojskowego (w k.k. art. 325 – obecnie uchylony) .

Ceremonia degradacyjna znana w paru krajach jako cashiering polega w swym rytuale na złamaniu długiej białej broni przybocznej, zerwaniu guzików i epoletów, strąceniu czapki z głowy degradowanego (po uprzednim zerwaniu z niej emblematów), odznaczeń i innych następczych karach. Niekiedy (zwłaszcza w warunkach wojennych) publiczna ceremonia degradacji poprzedzała wykonanie wyroku śmierci.

W Polsce

Degradacja to środek karny stosowany wobec żołnierzy, wymieniony w art. 324 § 1 pkt 3 części wojskowej Kodeksu karnego.

Zgodnie z treścią art. 327 § 1 kk degradacja obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego. Paragraf 2 cytowanego artykułu stanowi, że sąd może orzec degradację w razie skazania za przestępstwo umyślne, jeżeli rodzaj czynu, sposób i okoliczności jego popełnienia pozwalają przyjąć, że sprawca utracił właściwości wymagane do posiadania stopnia wojskowego, a zwłaszcza w wypadku działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Artykuł 328 kk zawęża krąg podmiotowy. Zgodnie z brzmieniem tego artykułu sąd może orzec degradację tylko wobec osoby, która w chwili popełnienia czynu zabronionego była żołnierzem, chociażby przestała nim być w chwili orzekania.

W razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa pozbawienia praw publicznych i degradacji lub wydalenia z zawodowej służby wojskowej sąd orzeka tylko pozbawienie praw publicznych (art. 332 § 1 kk). W razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa degradacji oraz wydalenia z zawodowej służby wojskowej sąd orzeka tylko degradację (art. 322 § 2 kk).

W rozumieniu Kodeksu karnego żołnierzem jest osoba pełniąca czynną służbę wojskową (art. 115 § 17 kk). Powyższą definicję należy interpretować zgodnie z brzmieniem art. 59 Ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

Żołnierzami w czynnej służbie wojskowej są osoby, które:

1. odbywają:
   1. zasadniczą służbę wojskową,
   2. nadterminową zasadniczą służbę wojskową,
   3. przeszkolenie wojskowe,
   4. ćwiczenia wojskowe,
   5. okresową służbę wojskową;
2. pełnią służbę wojskowa w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Z kolei art. 3 Ustawy z dnia 11 września 2003 roku o służbie żołnierzy zawodowych stanowi, że żołnierze zawodowi są żołnierzami w czynnej służbie wojskowej, natomiast art. 124 § 1 cytowanej ustawy stwierdza, że kandydaci na żołnierzy zawodowych (podchorążowie i elewi) pełnią czynną służbę wojskową jako służbę kandydacką.

Żołnierze zdegradowani

• Isser Be’eri
• Adam Bromberg
• Stefan Dąb-Biernacki
• Stanisław Dronicz
• Władysław Eminowicz (przywrócono mu rozkazem stopień podpułkownika)
• Adam Kaczmarzyk
• Ryszard Kukliński – 1984 zdegradowany, w 1996 przywrócony do stopnia pułkownika
• Grigorij Kulik (zrehabilitowany pośmiertnie przywrócono mu stopień marszałka Związku Radzieckiego)
• Michał Rola-Żymierski (później awansowany do stopnia marszałka Polski)
• Lothar Sieber (pośmiertnie został awansowany do stopnia porucznika (Oberleutnant))
• Władysław Tryszczyło
• Stanisław Zarakowski

Przypisy

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.