Dekadencja (decadencefr. z łac. decadentia – odpadnięcie, odstąpienie, zmarnienie) – rozkład wartości kulturowych, społecznych; chylenie się ku upadkowi; kryzys lub schyłek (literatury, sztuki itp.)[1].

Dekadencja w literaturze edytuj

Pojęcie dekadencji jest używane jako synonim dekadentyzmu. Był to kierunek w literaturze francuskiej, którego nazwa pochodziła od tytułu czasopisma Decadent, ukazującego się w 1886 roku. Pierwotnie słowo „dekadencja” było stosowane przez krytyków jako negatywna ocena czyjegoś dorobku pisarskiego. Użył go Désiré Nisard do opisu literatury rzymskiej w swoim zbiorze Études de moeurs et de critique sur les poètes latins de la décadence (1834)[2]. Podchwycili ten termin literaci francuscy z przełomu XIX i XX w., a rozpropagowali go Théophile Gautier, Jules Laforgue oraz Charles Baudelaire.

Podkreślano tym samym przekonanie o kryzysie i upadku cywilizacji europejskiej, poczucie pesymizmu, zwracając się ku indywidualizmowi oraz estetyzmowi. Za typową powieść „dekadencji” traktuje się Na wspak (A rebours) Huysmansa. Historycznie sytuuje się dekadentyzm między romantyzmem a modernizmem[3].

Znaczenie w leninizmie edytuj

Włodzimierz Lenin kontynuował i rozszerzył znaczenie określenia dekadencja w swej teorii imperializmu jako ekonomiczna motywacja poczynań politycznych.

Według Lenina, kapitalizm znajduje się w swej schyłkowej fazie i nie jest już więcej w stanie przyczynić się do dalszego rozwoju społeczeństwa. Ponieważ społeczeństwo na zachodzie dojrzało do rewolucji socjalistycznej, oczekiwał on upadku impetu w aktywności gospodarczej i nasilenia niezdrowych zjawisk ekonomicznych. Według Lenina, I wojna światowa miała stanowić dowód politycznej dekadencji rozwiniętych państw kapitalistycznych, w której zamiast rozwijać się niweczą one owoce własnych osiągnięć.

Trockiści byli podzieleni co do zasadności tez Lenina w obliczu propagowanej przez nich tezy o nieustannej rewolucji. Natomiast staliniści w zasadzie bronili tezy teorii imperializmu Lenina o dekadencji w dyskursie z trockistami. Trockiści zwykle podkreślają, że kapitalizm na zachodzie nadal jest postępowy i maszeruje w kierunku rozwoju technicznego, akumulując wciąż coraz więcej dóbr. Natomiast zwolennicy Lenina, między innymi Stalin i Mao, twierdzili, że nic więcej już nie pozostało imperializmowi jak tylko wymrzeć, albowiem nie jest on już więcej w stanie wnieść niczego postępowego.

Reprezentanci edytuj

Przypisy edytuj

  1. Słownik wyrazów obcych PWN, Warszawa 1980, s. 138.
  2. H. Markiewicz, A. Romanowski, „Skrzydlate słowa”, Warszawa 1990, s. 753.
  3. Dekadentyzm, mloda-polska.klp.pl [dostęp 2017-11-22].