Deklinacja (astronomia)

współrzędna astronomiczna

Deklinacja (łac. declinatio – „odchylenie”[2], oznaczana symbolem δ) – jedna ze współrzędnych określających położenie ciała w obydwu układach równikowych: równonocnym i godzinnym[3]. Definiujemy ją jako kąt pomiędzy kierunkiem poprowadzonym od obserwatora do obiektu a płaszczyzną równika niebieskiego[2][3]. Obiekty położone na północnej półkuli nieba mają deklinację dodatnią (od 0° do 90°), a na południowej ujemną (od 0° do -90°)[3].

Rektascensja (ang. – right ascension) i deklinacja zaznaczone na sferze niebieskiej.
Długoczasowe zdjęcie ilustrujące ruch dobowy nieba. Gwiazdy zdają się zataczać kręgi wokół bieguna niebieskiego (δ = 90°). Najdłuższe ślady zakreślają ciała znajdujące się na równiku niebieskim (δ = 0°). Dystans pokonywany w czasie ekspozycji na detektorze jest proporcjonalny do cosinusa deklinacji[1].

Zjawisko precesji skutkuje powolną zmianą współrzędnych astronomicznych (w tym rektascensji). Dlatego też oprócz nich podaje się również epokę, dla której zostały one wyznaczone (np. J2000.0).

Warunki widoczności ciał niebieskich edytuj

Dla obserwatora znajdującego się na północnej szerokości geograficznej   ciała niebieskie o deklinacji

 

znajdują się cały czas nad horyzontem (również podczas dolnej kulminacji). Gwiazdy spełniające ten warunek nazywamy okołobiegunowymi (nigdy niezachodzącymi).

Obiekty, których deklinacja

 

nigdy nie pojawiają się nad horyzontem.

Te znajdujące się w paśmie

 

podczas jednej doby gwiazdowej zarówno wschodzą, jak i zachodzą.

Wysokość ciała niebieskiego nad horyzontem podczas górowania (w trakcie przechodzenia przez południk niebieski) wynosi

  • dla   (górowanie na północ od zenitu):
 
  • dla   (górowanie na południe od zenitu):
 

W przypadku, gdy   górowanie następuje w zenicie.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Useful Formulae - Star Trail Lengths. [dostęp 2015-03-26].
  2. a b deklinacja, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-03-20].
  3. a b c Zbigniew Dworak: Z astronomią za pan brat. Warszawa: Iskry, 1989, s. 126–128. ISBN 83-207-1064-2.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj